Obecność białka w moczu to częste odchylenie laboratoryjne zarówno u osób dorosłych, jak i w populacji pediatrycznej. Czym jest białkomocz i o jakich chorobach może świadczyć? Czy białko w moczu w ciąży to prawidłowe zjawisko? Przeczytaj artykuł i dowiedz się, w jaki sposób interpretuje się wyniki oznaczenia białka w moczu.
Spis treści:
- Białko w moczu – czym jest białkomocz?
- Podwyższone białko w moczu – przyczyny
- Wysoki poziom białek w moczu – objawy
- Nieprawidłowy poziom białek w moczu – jak zapobiegać białkomoczowi?
- Białko w moczu – powikłania wynikające z białkomoczu
Białko w moczu – czym jest białkomocz?
Białkomoczem nazywamy nieprawidłowe, nadmierne wydalanie białek wraz z moczem. Wartość odcięcia dla białkomoczu zależy przede wszystkim od wieku pacjenta – inny poziom będzie prawidłowy u osoby dorosłej, inny zaś u dziecka. Białkomocz może być oceniany w pojedynczej próbce moczu, ale również w dobowej jego zbiórce, jako białkomocz dobowy. Wyróżnia się kilka typów białkomoczu, w zależności od jego przyczyny, o czym więcej można przeczytać w kolejnych akapitach.
>> To może Cię zainteresować: Leukocyty w moczu – co oznaczają, jakie są normy i wskazania do badania?
Normy stężenia białka w moczu osoby dorosłej
W prawidłowych warunkach dobowe wydalanie białka z moczem nie powinno przekraczać 150 mg. Wśród białek, które są wydalane wraz z moczem, na uwagę zasługują przede wszystkim albuminy. Fizjologiczne ich wydalanie nie przekracza około 10 mg na dobę, a klinicznie istotne jest wydalanie tych białek w ilości przekraczającej 30 mg na dobę – w tym momencie możemy mówić już o mikroalbuminurii.
Normy stężenia białka w moczu ciężarnych
Górna wartość prawidłowa stężenia białka w moczu u kobiet ciężarnych wynosi 300 mg/dobę. W czasie ciąży w obrębie układu wydalniczego zachodzą fizjologiczne zmiany, które prowadzą do przekroczenia zdolności cewek nerkowych do zwrotnego wchłaniania białek. Sprawia to, że białko w moczu w ciąży pojawia się w większej ilości niż w ogólnej populacji.
Normy stężenia białka w moczu dziecka
Za górną wartość prawidłową stężenia białka w moczu u dzieci i młodzieży uznaje się 250 mg na dobę.
Warto zaznaczyć, że wartość ta może być jeszcze wyższa u noworodków, co wynika z niedojrzałości cewek nerkowych i ograniczonej zdolności do zwrotnego wchłaniania białek. Sprawia to, że wartość prawidłowa białka moczu u noworodków wynosi do 300 mg/m2/dobę.
>> Sprawdź też: Moczenie u dzieci niejedno ma oblicze – co warto wiedzieć?
Podwyższone białko w moczu – przyczyny
Białkomocz może wynikać z wielu stanów klinicznych. Zaliczyć można do nich przede wszystkim:
- kłębuszkowe zapalenie nerek (będące na przykład powikłaniem zakażeń paciorkowcowych),
- cukrzycę, powikłaną nefropatią cukrzycową,
- śródmiąższowe zapalenie nerek,
- niektóre schorzenia hematologiczne (w tym szpiczak plazmocytowy),
- uszkodzenie mięśni (rabdomioliza),
- hemolizę, a więc rozpad krwinek czerwonych,
- uszkodzenie nerek przez metale ciężkie,
- skrobiawicę nerek,
- zapalenia naczyń, w tym ziarniniakowatość Wegenera,
- chorobę Goodpasture’a (istotą schorzenia jest obecność we krwi przeciwciał przeciwko błonie podstawnej kłębuszków nerkowych),
- ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych,
- ostre stany zapalne w obrębie układu moczowego (stanom tym towarzyszy często krew i białko w moczu).
>> Przeczytaj również: Zakażenia układu moczowego (ZUM)
Białkomocz kłębuszkowy
Białkomocz kłębuszkowy wynika z uszkodzenia kłębuszków nerkowych, czyli naczyń krwionośnych, wchodzących w skład ciałka nerkowego. Uszkodzenie kłębuszków prowadzi do wzrostu przepuszczalności naczyń krwionośnych między innymi dla białek, co skutkuje pojawieniem się białkomoczu.
Białkomocz cewkowy
Ten rodzaj białkomoczu wynika z uszkodzenia nerek na poziomie cewkowo-śródmiąższowym. W tym przypadku na skutek uszkodzenia cewek nerkowych dochodzi do zaburzenia procesu zwrotnego wchłaniania białek, co prowadzi do białkomoczu.
Białkomocz czynnościowy
Białkomocz czynnościowy to przejściowy rodzaj białkomoczu, za który najczęściej odpowiada wysiłek fizyczny. Inne przyczyny białkomoczu czynnościowego, o których warto wspomnieć, to schorzenia przebiegające z gorączką i niewydolność serca.
Białkomocz przednerkowy
Ten rodzaj białkomoczu nazywany jest również białkomoczem z przeładowania. Jego przyczyną jest obecność nadmiernej ilości białek o małej masie cząsteczkowej w osoczu, co prowadzi do ograniczonej zdolności do ich zwrotnego wchłaniania na poziomie cewek nerkowych.
Białkomocz pozanerkowy-sekrecyjny
W tym przypadku za białkomocz odpowiada nadmierne wydzielanie pewnych białek w cewkach nerkowych. Białkomocz sekrecyjny może towarzyszyć między innymi śródmiąższowemu zapaleniu nerek.
Wysoki poziom białek w moczu – objawy
W większości przypadków białkomocz jest stanem bezobjawowym i jest wykrywany przypadkowo, w czasie wykonywania badania moczu. Jeżeli jednak obecności białka w moczu towarzyszą objawy kliniczne, to jest to najczęściej:
- pojawienie się obrzęków – głównie w okolicy kostek, narządów płciowych, a także powiek,
- powiększenie obwodu brzucha,
- pienienie się moczu,
- zbielenie paznokci,
- zmiana barwy moczu,
- osłabienie, pogorszenie tolerancji wysiłku.
>> To może Cię zainteresować: Opuchnięte nogi i kostki. Możliwe przyczyny opuchlizny nóg
Nieprawidłowy poziom białek w moczu – jak zapobiegać białkomoczowi?
W wielu przypadkach można zapobiec uszkodzeniu nerek i pojawieniu się białkomoczu. Warto w tym miejscu podkreślić ogromną rolę zdrowego stylu życia, w tym zróżnicowanej diety i regularnej aktywności fizycznej, co ma wpływ na przykład na ryzyko rozwoju cukrzycy, która jest częstą przyczyną nefropatii i białkomoczu. Kolejnym zaleceniem jest przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów – przynajmniej 1,5-2 litrów na dobę. Warto również regularnie wykonywać badanie ogólne moczu i oznaczenie stężenia kreatyniny, by wykryć ewentualne nieprawidłowości na wczesnym etapie.
Białko w moczu – powikłania wynikające z białkomoczu
Jeżeli białkomocz wynika z choroby nerek lub innego schorzenia natury internistycznej, to nieleczenie przyczyny białkomoczu może doprowadzić do stopniowego pogarszania się funkcji nerek, a w konsekwencji nawet do ich niewydolności. Z tego powodu białkomocz wymaga podjęcia diagnostyki, która w zależności od przypadku obejmuje wykonanie badań, w tym posiewu moczu, oznaczenia stężenia kreatyniny, CRP, PSA i badań obrazowych.
Podsumowując, białkomocz może być skutkiem wielu schorzeń, jednak trzeba też podkreślić, że nie zawsze świadczy o chorobie. Niemniej jednak regularne wykonywanie badania moczu pozwala na szybkie wychwycenie nieprawidłowości i tym samym wczesne włączenie odpowiedniego leczenia. Odchylenia w badaniach laboratoryjnych, w tym w badaniu moczu, powinno skłonić do wizyty w gabinecie lekarskim.
Bibliografia
- P. Topham, Choroby nerek przebiegające z białkomoczem, Proteinuric Renal Disease Clinical Medicine 2009; 9(3): 284-287,
- Alexander K.C. i inni, Proteinuria in children: evaluation and differential diagnosis, American Family Physician, 2017; 95 (4): 248–254,
- P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020,
- K. Ciechanowski, Ocena czynności nerek, Podręcznik Wielka Interna, Wydawnictwo Medical Tribune 2009.
