Zapalenie wyrostka robaczkowego jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu brzucha, który wymaga interwencji chirurgicznej. Pilna pomoc medyczna jest niezbędna, aby uniknąć groźnych powikłań – m.in. perforacji wyrostka lub zapalenia otrzewnej. Dowiedz się, jak rozpoznać zapalenie wyrostka robaczkowego.
Spis treści:
- Gdzie znajduje się wyrostek robaczkowy?
- Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
- Zapalenie wyrostka robaczkowego – diagnostyka i leczenie
Gdzie znajduje się wyrostek robaczkowy?
Wyrostek robaczkowy jest częścią układu pokarmowego. Jest to uchyłek kątnicy – początkowego odcinka jelita grubego. Może mieć różną długość, która średnio wynosi 7–9 cm (a według innych źródeł 8–13 cm). Wyrostek robaczkowy posiada skupiska tkanki limfatycznej w postaci grudek chłonnych. Przypuszcza się, że dzięki temu bierze udział w mechanizmach odpornościowych.
Wiele osób zastanawia się, gdzie jest wyrostek robaczkowy. Narząd ten jest położony zazwyczaj w obrębie prawego dołu biodrowego. Jednak jego dokładna lokalizacja jest zmienna osobniczo.
Jeżeli chodzi o dokładną lokalizację, wyrostek robaczkowy może:
- zwisać swobodnie do miednicy mniejszej,
- leżeć na talerzu kości biodrowej,
- być ułożony między pętlami jelita cienkiego,
- być położony za kątnicą,
- być skierowany do góry w kierunku wątroby.
Najczęściej wyrostek robaczkowy zwisa do miednicy mniejszej lub znajduje się między pętlami jelit.
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego
Zapalenie wyrostka robaczkowego rozwija się, gdy dojdzie do zablokowania jego światła przez kamienie kałowe, niestrawione resztki pokarmu, pasożyty, ciało obce lub guzy nowotworowe. Postępujący proces zapalny jest przyczyną pojawienia się objawów.
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego to:
- ból brzucha,
- brak apetytu,
- nudności i wymioty,
- zatrzymanie gazów i stolca,
- podwyższona temperatura ciała (do 38℃).
Część pacjentów przy zapaleniu wyrostka robaczkowego zgłasza również biegunkę, problemy z wypróżnianiem, częstomocz lub trudności w oddawaniu moczu.
Istotne jest, gdzie boli zapalenie wyrostka robaczkowego. Początkowo ból może być obecny jest w nadbrzuszu lub okolicy pępka. W miarę postępu procesu zapalnego przesuwa się do prawego dołu biodrowego.
Warto mieć na uwadze, że zapalenie wyrostka robaczkowego nie zawsze powoduje ból w prawym dole biodrowym. Gdy narząd ten jest położony za kątnicą lub na talerzu kości biodrowej, dolegliwości mogą być obecne w miednicy, okolicy nadłonowej, a u mężczyzn również w obrębie moszny.
Przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego
W literaturze medycznej można spotkać się z określeniem „przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego”. Jednak nie wszyscy eksperci uważają, że jest ono poprawne i powinno być traktowane jako jednostka chorobowa. Według części specjalistów schorzenie istnieje i dotyczy zaledwie 1–1,5% wszystkich przypadków.
Objawy przewlekłego zapalenia wyrostka utrzymują się powyżej 3 tygodni. Są to:
- ból brzucha nad prawym talerzem biodrowym,
- brak apetytu,
- pogorszenie samopoczucia,
- problemy z wypróżnianiem się.
Przewlekłe zapalenie wyrostka ma łagodniejszy przebieg niż schorzenie o ostrym charakterze.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – diagnostyka i leczenie
Pojawienie się objawów zapalenia wyrostka robaczkowego zawsze wymaga konsultacji lekarskiej. Konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki i rozpoczęcie leczenia. Jego zaniechanie prowadzi do powikłań, które mogą zagrażać życiu. Jednym z nich jest pęknięcie (perforacja) wyrostka robaczkowego skutkujące zapaleniem otrzewnej.
Zapalenie wyrostka robaczkowego – jakie badania wykonać?
Rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego stawiane jest w oparciu o:
- wywiad medyczny,
- badanie fizykalne,
- badania dodatkowe.
Podczas badania fizykalnego lekarz bada palpacyjnie brzuch w celu ustalenia lokalizacji i natężenia bólu. W ten sposób jest również w stanie stwierdzić obecność objawów, które ułatwiają postawienie rozpoznania. Są to objawy otrzewnowe t.j. :
- bolesność uciskowa w punkcie McBurneya (w ⅓ odległości między górnym prawym kolcem biodrowym a pępkiem),
- objaw Jaworskiego (narastający ból brzucha podczas opuszczania prawej nogi, gdy lekarz naciska palcami okolicę wyrostka robaczkowego),
- objaw Blumberga (wzmożone napięcie mięśni brzucha przy ucisku i ból po jego ustąpieniu),
- ciągły silny ból brzucha, odruchowe napięcie mięśni brzucha przy dotyku czyli cechy obrony mięśniowej, bolesność uciskowa brzucha.
Badania dodatkowe to:
- badania obrazowe (USG i/lub tomografia komputerowa),
- badania laboratoryjne krwi (m.in. morfologia krwi, CRP),
- badanie ogólne moczu,
- badanie ginekologiczne u kobiet w wieku rozrodczym.
Powyższe badania pozwalają na potwierdzenie lub wykluczenie rozpoznania przy niejasnym obrazie klinicznym.
Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego
Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego polega na przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego, podczas którego wyrostek jest usuwany(appendektomia). Jest to standardowa metoda terapeutyczna. Operacja może być przeprowadzona z otwarciem jamy brzusznej (laparotomia) lub laparoskopowo (przy pomocy kamery i narzędzi roboczych wprowadzanych do jamy brzusznej przez 3 niewielkie nacięcia).
W niektórych przypadkach lekarz może odstąpić od zabiegu chirurgicznego na rzecz leczenia zachowawczego, które obejmuje m.in. antybiotykoterapię i leki przeciwzapalne.Zdarza się tak, gdy proces zapalny jest ograniczony do niewielkiego obszaru, a objawy niezbyt nasilone.
Czy wiesz, że:
Po appendektomii może dojść do zapalenia kikuta wyrostka robaczkowego. Objawy przypominają ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Stan ten niekiedy wymaga interwencji chirurgicznej, celem usunięcia kikuta.
Zapalenie wyrostka robaczkowego jest skutkiem zablokowania światła tego narządu. Może do niego dojść w każdym wieku. Głównym objawem jest ból brzucha – początkowo rozlany, a następnie zlokalizowany w okolicy prawego dołu biodrowego. Towarzyszą mu podwyższona temperatura ciała, brak apetytu, złe samopoczucie, zatrzymanie gazów i stolca, nudności. Dolegliwości te nigdy nie powinny być bagatelizowane, ponieważ nieleczone zapalenie wyrostka robaczkowego prowadzi do groźnych powikłań. Leczenie polega na wykonaniu zabiegu chirurgicznego, podczas którego chirurg usuwa wyrostek robaczkowy.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2004
- A.M. Mills, A.J. Dean, Stany nagłe w gastroenterologii, Edra Urban & Partner, Wrocław 2014
- D. Janczak, Zapalenie wyrostka robaczkowego, Chirurgia po Dyplomie 2017 https://podyplomie.pl/chirurgia/29225,zapalenie-wyrostka-robaczkowego (dostęp 05.06.2024)
- K. Stępińska, A patient with appendicitis acuta?, Journal of Education, Health and Sport 2022, 12(1), s. 192–196
- C.K. Lee i in, Chronic Appendicitis, the Lesser-Known Form of Appendiceal Inflammation: A Case Report, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8684444/ (dostęp 05.06.2024)
