Za zmianę zabarwienia moczu mogą odpowiadać różne czynniki – dieta, stopień nawodnienia organizmu, przyjmowane leki, ale także niektóre choroby. Inna barwa nie zawsze oznacza nieprawidłowości. Warto jednak wiedzieć, kiedy należy skonsultować się z lekarzem. Sprawdź, jaki powinien być kolor moczu oraz kiedy zmiana jego zabarwienia wymaga wykonania badań.
Spis treści:
Jaki jest prawidłowy kolor moczu?
Prawidłowy kolor moczu to żółty. Barwa może przyjmować różne odcienie – w zależności od stopnia zagęszczenia moczu. Prawidłowy mocz jest także przejrzysty.
Żółte zabarwienie moczu jest spowodowane obecnością urochromu – barwnika, który powstaje podczas rozkładu hemoglobiny. Intensywność koloru może się nieznacznie różnić w zależności od ilości wypijanych płynów i składu diety.
>> Przeczytaj także: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?
Co oznacza kolor moczu?
Zmiany w zabarwieniu, moczu mogą wynikać z naturalnych czynników (np. spożycia określonych pokarmów), przyjmowanych leków lub wskazywać na problemy zdrowotne wymagające diagnostyki i leczenia. Dobrze jest zdawać sobie sprawę, o czym może świadczyć kolor moczu, aby wiedzieć, kiedy szukać pomocy lekarskiej.
Jasnożółty lub słomkowy mocz
Jasnożółty lub słomkowy mocz to oznaka dobrego nawodnienia i prawidłowej pracy nerek. Organizm otrzymuje odpowiednią ilość płynów i skutecznie wydala produkty przemiany materii. Taki kolor moczu nie powinien budzić niepokoju, jeżeli nie towarzyszą mu żadne dodatkowe objawy (np. pieczenie podczas oddawania moczu).
Ciemnożółty mocz
Ciemnożółty kolor moczu może być wynikiem odwodnienia, co oznacza, że organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości płynów. W takiej sytuacji dochodzi do zagęszczenia moczu. Jest to naturalna reakcja organizmu. Zmianę zabarwienia moczu na ciemniejszą obserwuje się także po spożyciu niektórych pokarmów, po intensywnym wysiłku fizycznym lub podczas miesiączki oraz przyjmowania niektórych leków i suplementów diety.
Przezroczysty mocz
Przezroczysty mocz, pozbawiony wyraźnego koloru, może wskazywać na nadmierne nawodnienie organizmu. Zdarza się też, że jest jednym z objawów chorób przebiegających z wielomoczem. W obu sytuacjach utrata żółtego zabarwienia jest związana z dużym rozcieńczeniem moczu.
Można zaobserwować taki kolor moczu przy cukrzycy, moczówce prostej, polidypsji psychogennej, zaburzeniach pracy nerek i przyjmowaniu niektórych leków (na przykład inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny). Zdarza się, że występuje on u osób przyjmujących leki moczopędne.
Pomarańczowy mocz
Pomarańczowy mocz może być wynikiem spożycia pokarmów bogatych w karotenoidy, takich jak marchew, dynia czy bataty lub stosowania niektórych leków i suplementów diety. Jednak zdarza się, że takie zabarwienie wynika z obecności bilirubiny. Wskazuje to na nieprawidłowości ze strony wątroby lub dróg żółciowych.
Czerwony lub różowy mocz
Czerwony lub różowy kolor moczu może wynikać z:
- obecności erytrocytów (np. przy urazie, nowotworach złośliwych układu moczowego, zespole nerczycowym, zakażeniu układu moczowego),
- obecności hemoglobiny (zespoły hemolityczne),
- obecności mioglobiny (przy uszkodzeniu mięśni),
Należy pamiętać, że czerwony kolor moczu może być również spowodowany spożyciem pokarmów zawierających czerwony barwnik (np. buraków ćwikłowych, rabarbaru).
Brązowy lub ciemny mocz
Brązowy lub ciemny kolor moczu może wynikać ze spożycia dużej ilości jaj, mięsa, fasoli, bobu, rabarbaru oraz produktów bogatych w karotenoidy. Ciemniejsze zabarwienie obserwuje się także po intensywnym wysiłku fizycznym.
Ciemny kolor moczu może wystąpić przy:
- chorobach trzustki,
- kłębuszkowym zapaleniu nerek,
- kamicy nerkowej,
- zakażeniach układu moczowego,
- chorobach wątroby,
- niedokrwistości hemolitycznej,
- poważnych urazach.
Ciemny kolor moczu może być jednym z objawów chorób uwarunkowanych genetycznie – m.in. porfirii czy alkaptonurii.
Niebieski lub zielony mocz
Niebieski lub zielony kolor moczu należy do rzadkich zjawisk. Mogą za niego odpowiadać m.in. niektóre barwniki spożywcze, niektóre leki, duże spożycie zielonych warzyw. Zmiana koloru moczu na zielony może być również również objawem infekcji pałeczką ropy błękitnej.
Mętny mocz
Mętny mocz występuje, gdy:
- jest w nim obecna duża ilość leukocytów lub drobnoustrojów (infekcja układu moczowego),
- jest w nim obecna wydzielina pochwowa lub jelitowa (przetoki),
- są w nim obecne fosforany lub moczany (kamica nerkowa).
Należy zdawać sobie sprawę, że mocz zebrany do analizy może zmętnieć, gdy zostanie oddany do laboratorium zbyt późno. Wówczas namnażają się w nim drobnoustroje ureazododatnie.
Kiedy wykonać badanie moczu?
Ogólne badanie moczu jest podstawowym testem diagnostycznym i jest powszechnie stosowane w praktyce klinicznej. Jego wykonanie jest wskazane, jeżeli:
- mocz jest mętny, zielony lub czerwony,
- zmiana zabarwienia moczu utrzymuje się przez dłuższy czas,
- zmianie koloru moczu towarzyszą objawy dodatkowe (np. ból przy oddawaniu moczu, gorączka, ból w okolicy lędźwiowej, obrzęki, zmiana częstości oddawania moczu).
Zgodnie z zaleceniami warto wykonać ogólne badanie moczu przynajmniej raz w roku w ramach profilaktyki.
| Warto wiedzieć W badaniu ogólnym moczu ocenia się m.in. jego kolor, przejrzystość, pH, ciężar właściwy, a także obecność białka, glukozy, ciał ketonowych, krwinek czerwonych, leukocytów czy bakterii. W razie potrzeby lekarz może zlecić dodatkowe badania, np. posiew moczu, aby dokładniej zdiagnozować problem. |
Kolor moczu jest cennym wskaźnikiem stanu zdrowia, który może dostarczyć informacji o nawodnieniu organizmu oraz możliwych problemach zdrowotnych. Nie każda zmiana w zabarwieniu powinna stanowić powód do niepokoju. Dlatego należy obserwować swój organizm. Gdy inny kolor moczu utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu jeszcze inne objawy, konieczna jest konsultacja lekarska i wykonanie badań diagnostycznych.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- D. Miszewska-Szyszkowska, M. Durlik, Najczęstsze błędy w interpretacji wyników badania ogólnego moczu, Medycyna po Dyplomie 2012
- A. Ostałowska, Mocz [w:] E. Birkner, S. Kasperczyk, Podstawy biochemii dla ratownictwa medycznego z elementami patobiochemii stanów nagłych
- K. Zapletal-Pudełko, A. Pudełko, Ciemny mocz – przyczyny ciemnego koloru moczu, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/343216,ciemny-mocz-przyczyny-ciemnego-koloru-moczu (dostęp 06.09.2024)
- R. Drabczyk Ogólne badanie moczu, https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51970,ogolne-badanie-moczu (dostęp 06.09.2024)
