Futerkowe dylematy: alergia na psy i koty – co warto wiedzieć?

Spis treści

1. Czy to faktycznie sierść uczula?
2. Jakie alergeny psów i kotów uczulają i czy mogę mieć inne zwierzę?
3. Jakie mogą być objawy alergii na zwierzęta futerkowe?
4. Skąd mam wiedzieć, czy jestem uczulony?
5. Jak radzić sobie z alergią na zwierzęta?

Szacuje się, że około 60% europejskich gospodarstw domowych zamieszkują zwierzęta domowe, wśród których najpopularniejsze są koty i psy. Niestety uczulenie na te zwierzęta jest jedną z trzech najczęstszych przyczyn alergicznego nieżytu nosa oraz astmy. Dotyka ono od 5 do 10% populacji w przypadku uczulenia na psa oraz od 7 do 25% w przypadku uczulenia na kota. Jakie są tak naprawdę przyczyny alergii? Czy jest to wyłącznie sierść zwierzęcia? Jakie są objawy i jak zdiagnozować alergię na psa? To wszystko i więcej w dalszej części artykułu.

Czy to faktycznie sierść uczula?

Otóż nie do końca. Tak naprawdę ich źródłem jest naskórek, ślina, mocz. Z tego też powodu wbrew powszechnemu mitowi nie istnieje rasa zwierząt całkowicie pozbawiona alergenów czy też hipoalergiczna. Sierść jest jedynie nośnikiem zwierzęcych alergenów, które z łatwością mogą unosić się w powietrzu i pozostawać w nim przez długi czas. Uczulające cząsteczki osiadają na ubraniach i dzięki temu mogą być przenoszone w miejsca takie jak środki komunikacji, szkoła czy restauracja. Dlatego osoby uczulone mogą doświadczać objawów również w miejscach, gdzie psów czy kotów nie ma.

Jakie alergeny psów i kotów uczulają i czy mogę mieć inne zwierzę?

Wśród zwierzęcych białek uczulających możemy wyróżnić lipokaliny, sekretoglobinę, kalikreinę czy albuminy surowicze. Lipokaliny są najważniejszą grupą białek alergenowych zwierząt futerkowych. Znajdziemy je zarówno u psa (alergeny Can f 1, Can f 2, Can f 4 oraz Can f 6), kota (Fel d 4) jak i u innych zwierząt takich jak koń (Equ c 1), królik (Ory c 4), świnka morska (Cav p 6), mysz (Mus m 1) czy szczur (Rat n 1). Z tego też powodu osoby uczulone np. na psa mogą doświadczać objawów alergii po kontakcie z kotem czy koniem oraz w mniejszym stopniu również z innymi zwierzętami futerkowymi.

Fel d 1, czyli sekretoglobina jest głównym białkiem markerowym w alergii na kota, a uczulenie na to białko jest czynnikiem ryzyka rozwoju ciężkiej astmy.

Can f 5, czyli kalikreina jest alergenem prostaty psa izolowanym z moczu samców. Poprzez podobieństwo do antygenu prostaty mężczyzn, uczulenie na Can f 5 może być przyczyną IgE-zależnej reakcji systemowej oraz anafilaksji na ejakulat. Samice psów oraz wykastrowane samce nie wytwarzają tego alergenu.

Albuminy surowicze są mniejszymi alergenami zwierząt futerkowych o dużej reaktywności krzyżowej. Najbardziej znanym przykładem reaktywności krzyżowej w obrębie tej grupy białek jest zespół „wieprzowina-kot”. Polega on na tym, że osoby uczulone na koci alergen Fel d 2 mogą doświadczać objawów alergii po zjedzeniu nieprzegotowanego mięsa wieprzowego. Innym przykładem reaktywności krzyżowej są objawy alergiczne po spożyciu koniny przez osoby uczulone na psi alergen Can f 3.

Jakie mogą być objawy alergii na zwierzęta futerkowe?

Najczęstsze objawy alergii na zwierzęta futerkowe, w tym alergii na psy i koty to:

• kichanie,
• katar,
• swędzenie, zaczerwienienie, lub łzawienie oczu,
• swędzenie nosa, jamy ustnej lub gardła,
• kaszel.

Alergia na sierść zwierząt może również przyczyniać się do rozwoju, lub zaostrzenia objawów astmy takich jak:

• trudności w oddychaniu,
• ucisk, lub ból w klatce piersiowej,
• słyszalny świszczący oddech lub gwizd podczas wydechu,
• problemy ze snem spowodowane dusznościami, kaszlem lub świszczącym oddechem.

Niektóre alergeny mogą również przyczyniać się do wystąpienia objawów skórnych po kontakcie ze zwierzęciem m.in.:

• czerwonych plam na skórze (pokrzywki),
• atopowego zapalenia skóry,
• świądu skóry.

Skąd mam wiedzieć, czy jestem uczulony?

W diagnostyce uczulenia na zwierzęta futerkowe stosuje się zazwyczaj testy skórne oraz testy IgE z krwi dla odpowiednich ekstraktów alergenowych, a w dalszym kroku testy IgE dla poszczególnych molekuł alergenowych, w celu identyfikacji alergenów przyczynowych. Wiedza ta pomaga w świadomym obniżaniu ekspozycji na alergeny, uzyskaniu lepszej kontroli nad objawami alergii oraz wdrożeniu spersonalizowanego leczenia przez lekarza. 

W przypadku badań z krwi sieć laboratoriów ALAB przygotowała pakiet diagnostyczny skomponowany w oparciu o ekstrakty alergenowe zwierząt futerkowych, które najczęściej są przyczyną reakcji alergicznej. Wszystkie testy uwzględnione w pakiecie są wykonywane metodą ImmunoCAP, która uznawana jest za „złoty standard” w diagnostyce alergii in vitro.

Pamiętaj, aby otrzymane wyniki testów skonsultować z lekarzem alergologiem, który zinterpretuje je w oparciu o historię choroby i wyda odpowiednie zalecenia!

Jak radzić sobie z alergią na zwierzęta?

W przypadku alergii na sierść zwierząt najlepszą strategią jest unikanie kontaktu z alergenem. Może być to jednak trudne ze względu na powszechność występowania psów i kotów oraz ich alergenów w domach i miejscach publicznych, a także przez to, że właściciele nie chcą rezygnować z obecności ukochanego pupila w ich życiu.

W takich przypadkach należy ustalić z lekarzem plan ograniczenia ekspozycji na alergeny obejmujący np. częstsze sprzątanie pomieszczeń, w których przebywają zwierzęta, usunięcie dywanów z długim włosiem czy też ustanowienie stref, do których pupil nie będzie miał wstępu. Kolejnym krokiem może być zastosowanie leków łagodzących objawy takich jak leki przeciwhistaminowe czy kortykosteroidy wziewne. Ostatnim elementem może być przepisanie przez lekarza immunoterapii swoistej. Przyniesie ona najwięcej korzyści w przypadku alergii na główny alergen kota (Fel d 1), natomiast w alergii na sierść psa jej skuteczność jest już znacznie niższa.

Piśmiennictwo

1. EAACI, et al. Molecular allergology user’s guide. Pediatric Allergy Immunol. 2016 May;27 Suppl 23:1-250. do: 10.1111/pai.12563. PMID: 27288833. (123-130 p.)
2. Satyaraj E, Wedner HJ, Bousquet J. Keep the cat, change the care pathway: A transformational approach to managing Fel d 1, the major cat allergen. Allergy. 2019 Oct;74 Suppl 107(Suppl 107):5-17. doi: 10.1111/all.14013.
3. Polovic N, Wadén K, Binnmyr J, Hamsten C, Grönneberg R, Palmberg C, Milcic-Matic N, Bergman T, Grönlund H, van Hage M. Dog saliva – an important source of dog allergens. Allergy. 2013;68(5):585-92. doi: 10.1111/all.12130. Epub 2013 Mar 7.
4. Willak-Janc E, Balińska-Miśkiewicz W, Kalita D, Chamerska-Drabik A, Miśkiewicz J. Ocena stężenia głównego alergenu psa Can f1 w mieszkaniach osób z alergią na psa. Hygeia Public Health 2018, 53(4): 382-386.
5. Ukleja-Sokołowska N, Bartuzi Z. Nowoczesna diagnostyka alergii na psa i kota. Alergia Astma Immunologia 2016, 21 (2): 81-87.