Arytmie serca to fizjologiczne jak i niefizjologiczne stany, które znajdują się głównie w kręgu zainteresowania kardiologów. Jak dzielimy arytmie serca i jakie są najczęstsze objawy arytmii? Czy każda arytmia jest chorobą? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziemy w poniższym artykule.
Spis treści:
- Arytmia serca – co to za choroba?
- Arytmie serca – objawy
- Przyczyny powstawania arytmii serca
- Arytmia serca – jak wygląda diagnostyka?
- Arytmia serca – na czym polega leczenie?
- Jak długo można żyć z arytmią serca?
Arytmia serca – co to za choroba?
Arytmie to duża i różnorodna grupa zaburzeń dotyczących rytmu serca. Ich istotą są nieprawidłowości dotyczące regularności skurczów mięśnia sercowego, ale również ich częstotliwości. Za zaburzenia rytmu serca odpowiada głównie nieprawidłowe wytwarzanie bodźców w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym albo niepoprawne ich przewodzenie Na pracę tego układu wpływa wiele stanów klinicznych, co sprawia, że przyczyny arytmii serca są bardzo zróżnicowane. Arytmie serca dzieli się na kilka grup, a najbardziej klasyczny ich podział uwzględnia miejsce ich powstawania.
Arytmia nadkomorowa
Z nadkomorowymi zaburzeniami rytmu serca mamy do czynienia wtedy, gdy do zaburzeń przewodzenia dochodzi na poziomie przedsionków serca, powyżej rozwidlenia pęczka Hisa. Do arytmii nadkomorowych zaliczamy:
- tachykardie zatokowe,
- nawrotny częstoskurcz zatokowy (SNRT)
- częstoskurcze przedsionkowe, w tym ogniskowy, wieloogniskowy, a także trzepotanie przedsionków,
- migotanie przedsionków,
- nawrotny częstoskurcz węzłowy,
- nawrotny częstoskurcz przedsionkowo-komorowy.
Warto zaznaczyć, że nie wszystkie arytmie nadkomorowe są przewlekłymi schorzeniami kardiologicznymi. Wyróżniamy bowiem także fizjologiczną tachykardię zatokową, która wynika z narażenia na pewne bodźce fizjologiczne – na przykład wysiłek fizyczny, stres emocjonalny, czy też bodźce patologiczne, a więc gorączkę w przebiegu infekcji, niedokrwistość, czy nadczynność tarczycy.
Arytmia komorowa
Z arytmią komorową mamy do czynienia, gdy do zaburzeń przewodzenia i generowania bodźców dochodzi poniżej rozwidlenia pęczka Hisa. Do komorowych zaburzeń rytmu serca zaliczamy między innymi:
- dodatkowe pobudzenia komorowe,
- trzepotanie komór,
- migotanie komór,
- tachykardię komorową.
Arytmie serca – objawy
Objawy kliniczne zaburzeń rytmu serca zależą przede wszystkim od konkretnego rodzaju arytmii oraz ogólnego stanu pacjenta. Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca dość często mają charakter napadowy. W arytmiach nadkomorowych mamy typowo do czynienia z:
- uczuciem kołatania serca,
- zmęczeniem, osłabieniem,
- zawrotami głowy,
- uczuciem dyskomfortu, a czasami ucisku w klatce piersiowej,
- pogorszeniem wydolności,
- dusznością, zasłabnięciem,
- omdleniem.
Dodatkowe pobudzenia komorowe często przebiegają w sposób bezobjawowy. Czasami pacjenci odczuwają jedynie wrażenie nierównego bicia serca. Z kolei arytmie nadkomorowe takie jak migotanie komór i częstoskurcz komorowy to bardzo groźne stany kardiologiczne, które powodują omdlenie oraz zatrzymanie czynności serca. Są to zaburzenia rytmu, które są dla pacjenta bezpośrednim zagrożeniem życia i wymagają natychmiastowego działania.
Przyczyny powstawania arytmii serca
Przyczyn powstawania zaburzeń rytmu serca jest bardzo wiele. Mogą być one wywoływane między innymi przez:
- zapalenie mięśnia sercowego,
- nieleczone nadciśnienie tętnicze,
- przebyte operacje serca,
- zaburzenia hormonalne, w tym nadczynność tarczycy,
- przewlekłe schorzenia płuc,
- wady zastawkowe,
- chorobę niedokrwienną serca, niewydolność serca,
- kardiomiopatie,
- nowotwory serca – pierwotne, jak i przerzutowe,
- ostre zakażenia,
- zaburzenia stężenia jonów,
- uwarunkowane genetycznie zaburzenia, na przykład dotyczące kanałów jonowych,
- narażenie na niektóre substancje i leki: substancje odurzające, alkohol, tlenek węgla, kofeina, niektóre leki, w tym β2-mimetyki.
Arytmia serca – jak wygląda diagnostyka?
Pierwszym krokiem powinno być ustalenie z jakim rodzajem arytmii mamy do czynienia, jaki jest jej mechanizm, a także jaka jest jej potencjalna przyczyna. Bardzo ważne jest przeprowadzenie z pacjentem wnikliwego wywiadu chorobowego oraz wykonanie badania przedmiotowego.
Podstawowym badaniem, jakie wykonuje się w diagnostyce arytmii serca jest spoczynkowa elektrokardiografia, a więc klasyczne badanie EKG. Wiele arytmii jest jednak zaburzeniami napadowymi, więc nie zawsze podczas wykonywania EKG, dojdzie do ujawnienia się nieprawidłowości. W tym przypadku wykonuje się 24-godzinne monitorowanie EKG z wykorzystaniem metody Holtera.
W trakcie diagnostyki wykonuje się również echokardiografię, która pozwala na ocenę budowy serca i zobrazowanie ewentualnych wad zastawkowych, mogących być przyczyną arytmii. W przypadku podejrzenia kardiomiopatii uwarunkowanych dziedzicznie wykonuje się specjalne badania genetyczne.
>> To może Cię zainteresować: Troponiny sercowe – marker w diagnostyce i ocenie ryzyka ostrych zespołów wieńcowych
Arytmia serca – na czym polega leczenie?
Leczenie zaburzeń rytmu zależy od tego, jaki dokładnie rodzaj arytmii zdiagnozowano. Ogólnie mówiąc, w leczeniu tych schorzeń stosuje się, w zależności od rodzaju zaburzenia:
- leki antyarytmiczne – takie jak chinidyna, prokainamid, amiodaron, dronedaron, β-blokery, czy werapamil i diltiazem,
- zabiegi, które zwiększają napięcie nerwu błędnego,
- kardiowersję elektryczną, defibrylację,
- wszczepienie kardiowertera-defibrylatora,
- ablację przezskórną i chirurgiczną – celem zabiegu jest zniszczenie niewielkiego obszaru w obrębie serca, który odpowiada za powstawanie arytmii.
Należy podkreślić, że niezwykle ważne jest leczenie choroby podstawowej, która może odpowiadać za dane zaburzenie rytmu. Jeżeli przyczyną arytmii jest nadczynność tarczycy, czy wada zastawkowa, to konieczne jest leczenie tej przypadłości.
Czego unikać przy arytmii serca?
W przypadku potwierdzenia arytmii, pacjent powinien zrezygnować z używek, w tym alkoholu i palenia papierosów, a także zadbać o regularną aktywność fizyczną, dopasowaną do jego możliwości. Warto również zadbać o unormowanie ciśnienia tętniczego, glikemii oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Co więcej, należy pamiętać o realizacji szczepień ochronnych (np. grypa, krztusiec), ponieważ każde zakażenie może predysponować do napadu arytmii. Konieczne jest również leczenie obturacyjnego bezdechu sennego.
Jak długo można żyć z arytmią serca?
Rokowanie co do dalszego życia zależy przede wszystkim od rodzaju arytmii oraz chorób towarzyszących. Większość arytmii nadkomorowych oraz dodatkowe pobudzenia komorowe wiążą się z dość dobrym rokowaniem, o ile zostanie podjęte odpowiednie leczenie. Jednak należy mieć świadomość, że niektóre zaburzenia komorowe (migotanie komór, częstoskurcz komorowy) wiążą się z zagrożeniem życia i wymagają pilnego leczenia.
Podsumowując, arytmie serca to heterogenna grupa schorzeń kardiologicznych, które wymagają diagnostyki i podjęcia odpowiedniej terapii. Jeżeli występują u nas objawy, mogące sugerować zaburzenia rytmu serca, to konieczna jest pilna konsultacja w gabinecie lekarza kardiologa.
Bibliografia
- P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020,
- A. Gwizdała i inni, Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca, Lekarz POZ 4/2017,
- T. Hryniewiecki i inni, Kardiologia – Wielka Interna, Wydawnictwo Medical Tribune 2009,
- G. Herold, Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy, wydanie IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 308, Warszawa 2004.
