Antykoncepcja hormonalna to często wybierana forma zapobiegania ciąży. Kwalifikację do włączenia antykoncepcji hormonalnej przeprowadza lekarz ginekolog po uprzednim zbadaniu pacjentki. Podobnie jest w przypadku hormonalnej terapii zastępczej – w niektórych przypadkach konieczne jest wcześniejsze wykonanie pewnych badań laboratoryjnych. Jakie badania krwi przy antykoncepcji mogą okazać się pomocne? Odpowiedź znajdziesz w poniższym artykule.
Spis treści:
- Dlaczego warto wykonywać badania poziomów hormonów?
- Jakie badania krwi przy tabletkach antykoncepcyjnych i innych metodach antykoncepcji oraz HTZ należy wykonać?
- Jak często wykonywać badania hormonów z krwi?
- Jak przygotować się do badań hormonów z krwi?
Dlaczego warto wykonywać badania poziomów hormonów?
Badania poziomu hormonów są przydatne w diagnostyce wielu schorzeń ginekologicznych, ale również endokrynologicznych. Pozwalają one znaleźć przyczynę zaburzeń miesiączkowania czy też problemów z zajściem w ciążę.
Badania hormonalne są przydatne również w trakcie włączania hormonalnej terapii zastępczej, ponieważ pozwalają ocenić wielkość substytucji hormonalnej u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Jakie hormony powinno się zbadać? Zależy to przede wszystkim od danego problemu zdrowotnego i zaleceń lekarza prowadzącego.
>> Sprawdź też: Menopauza – ważny okres w życiu kobiety
Kto powinien wykonać badania hormonów z krwi?
Badania hormonalne z krwi wykonuje się przede wszystkim w trakcie diagnostyki takich stanów klinicznych jak:
- zespół policystycznych jajników,
- zaburzenia miesiączkowania, w tym nieprawidłowe krwawienia,
- zaburzenia płodności,
- zaburzenia owulacji,
- choroby przysadki mózgowej i podwzgórza,
- nadmierne owłosienie u kobiet (hirsutyzm),
- diagnostyka łysienia,
- podejrzenie guzów jajnika,
- zaburzenia dojrzewania płciowego,
- zaburzenia pomenopauzalne, związane ze spadkiem stężenia hormonów płciowych.
>> To może Cię zainteresować: Badania laboratoryjne w diagnostyce niepłodności
Jakie badania krwi przy tabletkach antykoncepcyjnych i innych metodach antykoncepcji oraz HTZ należy wykonać?
Przed włączeniem antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej lekarz ginekolog przeprowadza z pacjentką dokładny wywiad oraz wykonuje badanie przedmiotowe, w tym badanie ginekologiczne. Zalecane jest również wykonanie USG dopochwowego, cytologii i badania piersi. W celu wykluczenia przeciwwskazań do włączenia hormonów wykonuje się również niektóre badania laboratoryjne, o których więcej przeczytasz w poniższych akapitach.
Podstawowa morfologia
Morfologia krwi obwodowej pozwala między innymi na ocenę stężenia hemoglobiny, liczby erytrocytów, leukocytów (białych krwinek), a także liczby płytek krwi (trombocytów). Wykonanie morfologii krwi obwodowej daje szansę na zdiagnozowanie niedokrwistości, a także na dokładną ocenę układu białokrwinkowego.
Pomiar poziomu glukozy we krwi
Oznaczenie stężenia glukozy na czczo pozwala na wykluczenie cukrzycy. Jest to bardzo ważne, ponieważ nieleczona cukrzyca, której towarzyszą powikłania naczyniowe, retinopatia, nefropatia czy neuropatia jest przeciwwskazaniem do włączenia niektórych rodzajów antykoncepcji hormonalnej.
Badania na krzepliwość krwi
Warto wspomnieć, że przebyta lub czynna zakrzepica jest przeciwwskazaniem do włączenia antykoncepcji hormonalnej. Wynika to z faktu, że hormony znajdujące się w tabletkach antykoncepcyjnych, a więc estrogeny i progesteron, zwiększają skłonność do tworzenia się zakrzepów.
Do badań oceniających układ krzepnięcia zaliczamy:
- czas protrombinowy (PT),
- czas kaolinowo-kefalinowy (APTT),
- czas krwawienia (BT),
- stężenie fibrynogenu w osoczu.
Warto pomyśleć również o oznaczeniu d-dimerów, co pozwala na wstępne wykluczenie zdarzeń zakrzepowo-zatorowych. Przeciwwskazaniem do terapii hormonalnej jest również trombofilia, której częstą przyczyną jest mutacja typu Leiden w obrębie genu kodującego czynnik V krzepnięcia krwi. W celu jej zidentyfikowania możliwe jest wykonanie badania genetycznego.
Poziom lipidów we krwi
Wykonanie lipidogramu pozwala na oznaczenie stężenia trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji, a więc LDL i HDL. Wysokie stężenia lipidów mogą nie pozwolić na włączenie antykoncepcji hormonalnej, szczególnie tabletek dwuskładnikowych.
>> Sprawdź też: Lipoproteiny – klucz do zrozumienia lipidogramu
Rozmaz krwi obwodowej
Rozmaz manualny (ręczny) pozwala na mikroskopową, bardzo szczegółową ocenę erytrocytów, leukocytów, a także płytek krwi. Rozmaz krwi wykonuje się między innymi w diagnostyce nowotworów układu krwiotwórczego, wielu infekcji, a także niektórych chorób autoimmunologicznych.
Ocena poziomu hormonów płciowych
Do najbardziej pomocnych diagnostycznie badań hormonalnych należą badania oceniające stężenie:
- siarczanu dehydroepiandrostendionu (DHEA-S),
- estradiolu,
- progesteronu,
- testosteronu,
- luteotropiny (LH),
- folikulotropiny (FSH),
- prolaktyny.
Badania te można wykonywać w jednym pakiecie hormonalnym (przykładem może być panel Hormony Kobiece rozszerzony), co daje szerszy pogląd na stan hormonalny pacjentki.
Jak często wykonywać badania hormonów z krwi?
Częstość, z jaką powinno się wykonywać badania hormonów z krwi, jest kwestią bardzo indywidualną, uzależnioną od danego przypadku klinicznego i schorzenia, z jakim boryka się pacjentka. Regularne kontrole poziomu hormonów pozwalają monitorować przebieg danej przypadłości. Warto w tej kwestii polegać na zaleceniach ginekologa lub endokrynologa prowadzącego.
Jak przygotować się do badań hormonów z krwi?
Badania hormonalne wykonywane są z próbki krwi żylnej. Warto w tym miejscu wspomnieć, że nie wszystkie badania hormonalne możemy wykonać w dowolnym momencie cyklu. Badania takie jak oznaczenie stężenia LH, FSH, progesteronu czy estradiolu powinny być wykonane w określonym momencie cyklu miesiączkowego, o czym zostaniemy poinformowani przez lekarza zlecającego konkretne badania. Należy również dodać, że na wynik oznaczenia stężenia hormonów wpływ może mieć nie tylko dzień cyklu, ale również przyjmowane przewlekle leki, w tym na przykład doustne środki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza czy preparaty kortykosteroidowe, a nawet nikotyna. Wpływ na poziom hormonów płciowych ma również ciąża i okres karmienia piersią.
>> To może Cię zainteresować: Jak przygotować się do pobrania krwi?
Podsumowując, badania hormonalne są bardzo użytecznymi parametrami, które wykorzystuje się w diagnostyce wielu schorzeń. Włączenie antykoncepcji hormonalnej oraz hormonalnej terapii zastępczej może wymagać wykonania pewnych badań laboratoryjnych, które pozwolą na wykluczenie przeciwwskazań do takiej terapii, a tym samym sprawią, że będzie ona bezpieczna dla pacjentki. Warto polegać w tej kwestii na wiedzy i doświadczeniu ginekologa.
Bibliografia
- A. Karowicz-Bilińska i inni, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, Ginekol Pol. 2014, 85, 234-239,
- G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom 1-2, PZWL, Warszawa 2015, wyd.1,
- Z. Słomko, Ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
