Biegunka tłuszczowa – przyczyny, objawy, leczenie. Jak wygląda stolec tłuszczowy?

Pojawienie się biegunki tłuszczowej może zwiastować poważne choroby układu pokarmowego. Mogą wiązać się z niewydolnością trzustki lub wątroby, a także rzadkimi chorobami jak mukowiscydoza. Z artykułu dowiesz się, czym charakteryzuje się biegunka tłuszczowa, jakie są przyczyny i objawy stolców tłuszczowych, a także jakie badania warto wykonać.

Spis treści:

1. Co to jest biegunka tłuszczowa i stolec tłuszczowy?
   • Czy biegunka tłuszczowa jest groźna?
2. Biegunka tłuszczowa – przyczyny
   • Inne przyczyny tłuszczowego stolca
3. Biegunka tłuszczowa – objawy
   • Biegunka tłuszczowa – jak wygląda
   • Stolec tłuszczowy – kolor
4. Jak rozpoznać biegunkę tłuszczową?
5. Biegunka tłuszczowa – leczenie
6. Powikłania wynikające z biegunki tłuszczowej

Co to jest biegunka tłuszczowa i stolec tłuszczowy?

Zgodnie z definicją, biegunka to zaburzenie, któremu towarzyszy oddawanie więcej niż trzech nieuformowanych (płynnych, półpłynnych lub papkowatych) stolców dziennie o masie przekraczającej 200 g/dobę. W przypadku biegunki tłuszczowej masy kałowe zawierają zwiększoną zawartość tłuszczu, która nadaje im charakterystyczny wygląd – są połyskliwe, trudne do spłukania w toalecie i o charakterystycznych gnilnym zapachu.

Obecność stolca tłuszczowego świadczy o podwyższonej zawartości tłuszczu w masach kałowych, czemu nie musi towarzyszyć zwiększona częstotliwość jego oddawania. Z kolei biegunce tłuszczowej towarzyszy zwiększona ilość (zgodnie z przytoczoną wcześniej definicją) oddawania tłustych stolców.

Czy biegunka tłuszczowa jest groźna?

Biegunka tłuszczowa może być objawem poważnych chorób układu pokarmowego, którego nie należy lekceważyć. Świadczy o niedostatecznym rozkładzie enzymatycznym lipidów dostarczanych z pokarmem lub ich upośledzonym wchłanianiu. Pojawienie się stolców tłuszczowych wymaga konsultacji lekarskiej i przeprowadzenia badań m.in. krwi i kału.

>> To może Cię zainteresować: Zespół jelita nadwrażliwego – objawy, diagnostyka, leczenie

Biegunka tłuszczowa – przyczyny

Biegunka tłuszczowa może być związana z zaburzeniami trawienia tłuszczów dostarczanych z pokarmu. Często występuje w takich chorobach jak:

• przewlekłe zapalenie trzustki, nowotwór trzustki, mukowiscydoza (dochodzi w nich do zaburzonej pracy zewnątrzwydzielniczej, której towarzyszy ograniczona produkcja enzymów rozkładających tłuszcze – lipazy);
• SIBO, czyli zespole rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego;
• choletaza.

Tłuszczowe stolce mogą pojawić się również w wyniku zaburzeń wchłaniania tłuszczów. Występują w takich chorobach jak zespół złego wchłaniania, zespół ślepej pętli.

Inne przyczyny tłuszczowego stolca

Warto podkreślić, że stosowanie leków zawierających orlistat może powodować podobny zestaw objawów klinicznych, jak w przypadku biegunki tłuszczowej. Pacjenci stosujący go na odchudzanie często zmagają się z takimi objawami jak:

• plamienie tłuszczowe z odbytu,
• tłuszczowe, oleiste i luźne stolce o płynnej konsystencji.

Skutki uboczne orlistatu wynikają z mechanizmu działania substancji czynnej. Hamuje on aktywność lipaz odpowiedzialnych za rozkład enzymatyczny tłuszczów.

Biegunka tłuszczowa – objawy

Objawy biegunki tłuszczowej są charakterystyczne ze względu na cechy fizyczne kału. Mogą jej towarzyszyć inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, bóle brzucha, nudności, wymioty).

Biegunka tłuszczowa – jak wygląda

Biegunce tłuszczowej towarzyszy luźna konsystencja stolca (płynna lub półstała). Typową cechą jest zwiększona częstość wypróżnień. Pacjenci borykający się z tłuszczowym stolcem wskazują na trudność w spłukaniu takiego kału w toalecie. Wynika to z podstawowych właściwości fizycznych, tj. tłuszcz ma mniejszą gęstość od wody, dlatego unosi się na jej powierzchni.

Stolec tłuszczowy – kolor

Stolec tłuszczowy ma specyficzny wygląd związany ze zwiększoną ilością lipidów w masach kałowych. Jak pacjenci opisują jego wygląd? Wskazują na:

• jasny kolor,
• nieprzyjemny i gnilny zapach,
• mazistą konsystencję,
• połyskliwą powierzchnię i obecność kropli tłuszczu na powierzchni stolca.

>> Przeczytaj także: Biegunka podróżnych

Jak rozpoznać biegunkę tłuszczową?

O obecności biegunki tłuszczowej świadczy wystąpienie typowych dla niej cech omówionych w części „objawy”. W procesie diagnostycznym wykorzystuje się:

• badania ogólne kału oraz specjalistyczne testy na obecność pasożytów i elastazy trzustkowej,
• badania obejmujące panel trzustkowy i wątrobowy, podstawowe badania biochemiczne krwi.

Szczegółową diagnostykę prowadzi lekarz gastroenterolog uwzględniając również zespół objawów klinicznych, palpacyjne badanie jamy brzusznej, badanie USG jamy brzusznej, tomografię komputerową (TK) oraz MR (badanie rezonansu magnetycznego) jamy brzusznej

Biegunka tłuszczowa – leczenie

Nie występuje uniwersalny sposób leczenia biegunki tłuszczowej – wynika to z faktu zróżnicowanej etiologii (pochodzenia) nieprawidłowości.

W procesie leczenia wykorzystuje się farmakoterapię zależną od choroby podstawowej. Zastosowanie znajduje leczenie substytucyjne, które dostarcza składników produkowanych w niewystarczającej ilości, co ma miejsce w niewydolności trzustki.

>> Sprawdź też: Norowirusy – przyczyna zimowej biegunki

Powikłania wynikające z biegunki tłuszczowej

Konsekwencją nieleczonej i niezdiagnozowanej biegunki tłuszczowej są:

• niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K),
• zaburzenia elektrolitowe i odwodnienie,
• osłabienie, niedożywienie, redukcja masy ciała.

Tłuszczowe stolce dotykają nie tylko dorosłych, ale także pacjentów pediatrycznych.

Jedną z konsekwencji ich występowania są zaburzenia wzrostu i rozwoju u dzieci.

Biegunka tłuszczowa może występować u dzieci i dorosłych. Głównym jej objawem są tłuszczowe stolce. To schorzenie związane z dysfunkcją trzustki, jelit lub wątroby. W diagnostyce biegunki tłuszczowej sięga się po różne testy np. panel trzustkowy, badania kału i USG. Wdrożenie późnej diagnostyki niesie ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań – np. awitaminozy (dotyczy między innymi witaminy A, D, E i K).

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/301937,biegunka-tluszczowa-i-stolec-tluszczowy (dostęp 17.05.2024)
2. Charakterystyka Produktów Leczniczych zawierających Orlistat zarejestrowanych na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (dostęp 17.05.2024)
3. Collins, R.D. (2010) Algorytmy Interpretacji Objawów Klinicznych. Warszawa: MediPage.
4. Hahn, J.-M. (2015) Checklist Choroby Wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
5. Szczeklik, A., Gajewski, P. (2022) Interna Szczeklika 2022. Kraków: Medycyna Praktyczna.
6. Kokot, F. (2007) Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.