Ból zlokalizowany w okolicy miednicy występuje w przebiegu wielu chorób i zaburzeń. Potencjalnymi przyczynami wystąpienia takiego objawu mogą być m.in. schorzenia wywołujące zespoły bólowe miednicy mniejszej, choroby ginekologiczne, zaburzenia mięśniowo-szkieletowe oraz wiele innych. Diagnostyka tego problemu jest złożona, dlatego przeczytaj poniższy tekst i dowiedz się więcej na temat potencjalnych przyczyn dolegliwości bólowych tej okolicy ciała.
Spis treści:
- Miednica – gdzie się znajduje i jaką spełnia funkcję?
- Zespół bólowy miednicy mniejszej: przyczyny dolegliwości
- Kiedy ból miednicy może się nasilać?
- Ból w miednicy: przyczyny dolegliwości
- Ból miednicy promieniujący do uda i innych części ciała: diagnostyka źródła dolegliwości
- Ból miednicy: leczenie i zapobieganie
Miednica – gdzie się znajduje i jaką spełnia funkcję?
Miednica jest strukturą anatomiczną zlokalizowaną w dolnej części tułowia. Stanowi ona połączenie pomiędzy kręgosłupem a kończynami dolnymi, a w skład jej części kostnej wchodzą kości biodrowe, łonowe, kulszowe, krzyżowe i guziczne. Główne funkcje miednicy obejmują ochronę narządów zlokalizowanych w jej wnętrzu (należących do układu pokarmowego, wydalniczego i rozrodczego), a także tworzenie podstawy podtrzymującej górną część ciała człowieka. Miednica umożliwia również mobilność i utrzymanie pionowej postawy ciała.
W budowie tej struktury wyróżnia się dwie części, czyli miednicę większą oraz miednicę mniejszą. Pierwsza z wymienionych rozciąga się od poziomu odcinka lędźwiowego kręgosłupa do poziomu talerzy kości biodrowych. Miednica mniejsza położona jest natomiast poniżej, a jej granice wyznaczane są przez spojenie łonowe oraz kość krzyżową i guziczną.
>> To może Cię zainteresować: Diagnostyka zaburzeń gospodarki wapniowej w organizmie
Zespół bólowy miednicy mniejszej: przyczyny dolegliwości
Zespół bólowy miednicy mniejszej (z ang. chronic pelvic pain, CPP) jest dolegliwością, która dotyka nawet do 15% populacji kobiet w wieku rozrodczym. Stan ten nie jest jednak chorobą, lecz zespołem objawów wywoływanych przez różne przyczyny. Wśród nich wyróżnić można m.in.:
- zaburzenia ginekologiczne, np. endometrioza, adenomioza, torbiele jajników,
- zaburzenia urologiczne, np. infekcje dróg moczowych,
- zaburzenia pokarmowe, np. zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna,
- zaburzenia mięśniowo-szkieletowe, np. w obrębie mięśni dna miednicy,
- inne czynniki, np. przewlekły stres, stany lękowe.
Powyższe przyczyny CPP mają różnorodną charakterystykę, jednak wspólny dla nich jest zestaw objawów klinicznych, czyli przewlekły, utrzymujący się co najmniej 6 miesięcy ból zlokalizowany w dolnej części brzucha lub miednicy.
Ból miednicy czy ból kręgosłupa na wysokości miednicy: jak to rozróżnić?
Zespoły bólowe miednicy mniejszej wymagają różnicowania z odkręgosłupowymi przyczynami bólu. Należy pamiętać, że choroby takie jak np. dyskopatie, dysfunkcje stawów krzyżowo-biodrowych, kręgozmyki i radikulopatie mogą skutkować bólem, który swoim zakresem występowania obejmuje również miednicę. Proces diagnostyki różnicowej obu problemów jest złożony i wymaga konsultacji lekarskiej oraz przeprowadzenia dodatkowych badań – zarówno obrazowych, jak i laboratoryjnych. Na odkręgosłupową przyczynę bólu mogą wskazywać natomiast takie czynniki, jak np.:
- lokalizacja dolegliwości bólowych w okolicy dolnego odcinka kręgosłupa oraz kości krzyżowej,
- zmniejszanie lub nasilanie się bólu pod wpływem ruchu, aktywności i zmian pozycji ciała,
- brak korelacji pomiędzy bólem a menstruacją, oddawaniem moczu, wypróżnianiem oraz aktywnościami seksualnymi.
Warto jednak pamiętać o tym, że powyższa charakterystyka różnicowania obu przyczyn stanowi jedynie wskazówkę do poznania właściwej przyczyny bólu miednicy. Potwierdzenie odkręgosłupowego źródła problemu tej dolegliwości w każdym wymaga skorzystania z wiedzy lekarskiej i przejścia przez proces diagnostyczny.
>> Przeczytaj też: Ból brzucha – skąd się bierze? Możliwe przyczyny i diagnostyka
Kiedy ból miednicy może się nasilać?
Nasilanie się bólu w obrębie miednicy u kobiet może zmieniać się w czasie. W zależności od właściwej przyczyny problemu zwiększanie się jego poziomu może być wywoływane przez:
- pozycję ciała,
- poziom i rodzaj aktywności fizycznej,
- miesiączkowanie,
- czynności oddawania moczu i wypróżniania,
- rodzaj stosowanej diety,
- stosunki seksualne,
- czynniki psychosomatyczne, np. lęk, stres, obniżony poziom nastroju,
- ekspozycję na niskie temperatury,
- przyjmowanie niektórych leków.
>> Sprawdź także: Mrowienie i drętwienie lewej ręki – co oznacza i jak leczyć te objawy?
Ból w miednicy: przyczyny dolegliwości
Niektóre przyczyny dolegliwości bólowych miednicy u kobiet prezentuje poniższa tabela:
| ginekologiczne | endometrioza, adenomioza, mięśniaki macicy, torbiele jajników |
| urologiczne | zakażenia dróg moczowych, kamica układu moczowego |
| jelitowe | zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba uchyłkowa jelita grubego |
| mięśniowo-szkieletowe | spondyloartropatie i zaburzenia stawów krzyżowo-biodrowych, dysfunkcje mięśni dna miednicy, kręgozmyk, rwa kulszowa |
| inne | czynniki psychologiczne, ciąża pozamaciczna, poronienie, wulwodynia, zrosty pooperacyjne |
Ból miednicy w ciąży. Czy to normalne?
Ból zlokalizowany wewnątrz miednicy jest często zgłaszanym objawem przez kobiety w ciąży. Z reguły przyczyną takiego stanu jest osłabienie aparatu więzadłowego miednicy i zaburzenia w obrębie stawów biodrowo-krzyżowych. Zmiany tego typu mogą być przyczyną dolegliwości bólowych, jednak nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia płodu.
>> Przeczytaj również: Ból brzucha w ciąży. Jakie objawy powinny niepokoić?
Ból miednicy promieniujący do uda i innych części ciała: diagnostyka źródła dolegliwości
Promieniujący do innych części ciała ból w obrębie miednicy może w niektórych sytuacjach towarzyszyć rwie kulszowej. W większości przypadków dolegliwości wywołane przez rwę mają charakter jednostronny, kłujący i piekący. Ból promieniujący może także występować w przebiegu niektórych zaburzeń i schorzeń narządów wewnętrznych.
Badania laboratoryjne
Różnicowanie przyczyn bólu miednicy jest złożonym zadaniem diagnostycznym. Wartościowe znaczenie w praktyce klinicznej mają badania laboratoryjne, takie jak np.:
- badanie ogólne moczu,
- ocena poziomów markerów zapalnych jelit,
- ocena laboratoryjna funkcji nerek,
- test EndomKIT,
- posiew z dróg moczowo-płciowych,
- badanie poziomu hormonów kobiecych,
- morfologia krwi,
- badanie odczynu Biernackiego oraz CRP.
Badania obrazowe, per rectum i palpacyjne układu kostno-stawowego
Dokładniejsza diagnostyka przyczyny bólu miednicy może wymagać również wykonania dodatkowych badań obrazowych, np. USG, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub RTG. Badanie per rectum znajduje natomiast zastosowanie w przypadku obecności objawu krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego i podejrzenia zaburzeń w obrębie mięśni dna miednicy. Przyczyny mięśniowo-szkieletowe wymagają natomiast przeprowadzenia badania układu kostno-stawowego, w którego skład wchodzi m.in. ocena zakresów ruchomości, badanie palpacyjne i testy funkcjonalne.
>> To może Cię zainteresować: Osteoporoza – cicha choroba kości
Ból miednicy: leczenie i zapobieganie
Metody leczenia bólu miednicy u kobiet mogą być równie zróżnicowane, co charakterystyka przyczyn dolegliwości tego typu. Mogą one obejmować m.in.:
- farmakoterapię, np. leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, rozkurczowe oraz antydepresanty i terapię hormonalną,
- zabiegi fizjoterapeutyczne,
- wsparcie psychologiczne.
Niezależnie od źródła problemu, w każdym przypadku leczenie powinno być ukierunkowane na właściwą przyczynę dolegliwości. Metody zapobiegania nawrotom bólu powinny dotyczyć zmiany dotychczasowego stylu życia, np. diety, poziomu aktywności fizycznej lub nawyków seksualnych.
Diagnostyka przyczyn bólu miednicy jest złożona, dlatego nie warto zwlekać z rozpoczęciem diagnostyki. Stanowi ona bowiem pierwszy krok w kierunku zwalczenia problemu, który ze względu na swoją charakterystykę często okazuje się znaczącym utrudnieniem w codziennym funkcjonowaniu wielu kobiet.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- https://www.mp.pl/bol/wytyczne/83398,wstepne-postepowanie-wprzypadku-zespolu-bolowego-miednicy-mniejszej-wytyczne-rcog (dostęp: 15.10.2024).
- Wozniak S. Chronic pelvic pain. Annals of Agricultural and Environmental Medicine. 2016 Jun 2;23(2):223–6.
- Kruczyński J, Bakoń B, Wydawnictwo Naukowe PWN. Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. 2023.
- Interna Szczeklika 2024. Gajewski P, Jaeschke R. Kraków. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna. 2024.
