Anemia złośliwa to poważna choroba o podłożu autoimmunizacyjnym, która wiąże się z niedoborem witaminy B12 w organizmie. Z tego artykułu dowiesz się, czym dokładnie jest anemia złośliwa, czyli choroba Addisona-Biermera, jakie są jej przyczyny, objawy oraz jak przebiega jej diagnostyka i leczenie.
Spis treści:
- Anemia (niedokrwistość) złośliwa – co to za choroba?
- Jakie są przyczyny anemii złośliwej?
- Objawy niedokrwistości złośliwej
- Niedokrwistość (anemia) złośliwa – diagnostyka
- Leczenie anemii złośliwej
- Anemia złośliwa – podsumowanie
Anemia (niedokrwistość) złośliwa – co to za choroba
Anemia złośliwa (ang. pernicious anemia, PA), znana także jako choroba Addisona-Biermera lub niedokrwistość złośliwa, jest ciężką formą anemii, zaliczaną do grupy niedokrwistości megaloblastycznych, w których dochodzi do produkcji nieprawidłowych, dużych krwinek czerwonych (megaloblastów). Choroba Addisona-Biermera ma charakter autoimmunizacyjny i wiąże się z niedoborem witaminy B12. Witamina ta jest niezbędna do produkowania czerwonych krwinek, które transportują tlen do tkanek. Jej brak skutkuje produkcją erytrocytów o znacznie zwiększonej objętości i upośledzonym funkcjonowaniu, co prowadzi do niedokrwistości.
Jakie są przyczyny anemii złośliwej?
Bezpośrednią przyczyną anemii złośliwej jest zaburzone wchłanianie witaminy B12 z przewodu pokarmowego. Z czego to wynika? W przebiegu anemii złośliwej wskutek procesu autoimmunizacyjnego dochodzi do wytwarzania autoprzeciwciał, które skierowane są przeciwko tkankom własnego organizmu. Najczęściej są to przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu Castle’a – anty-IF, które są specyficzne dla anemii złośliwej.
Czynnik wewnętrzny Castle’a (ang. intrinsic factor, IF) to białko produkowane przez komórki okładzinowe żołądka. W żołądku czynnik ten łączy się z witaminą B12, tworząc kompleks odporny na trawienie – jest on niezbędny do transportu witaminy do jelita cienkiego, gdzie następuje jej wchłanianie do krwiobiegu. Przeciwciała anty-IF, wytwarzane w przebiegu anemii złośliwej, atakują i niszczą czynnik wewnętrzny, wskutek czego witamina B12 nie może być skutecznie przyswajana przez organizm.
Niedobór witaminy B12 może wynikać także z autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka (ang. autoimmune gastritis, AIG). W przebiegu tej choroby dochodzi do produkcji autoprzeciwciał przeciwko komórkom okładzinowym żołądka (anty-PCA), które produkują czynnik wewnętrzny, co powoduje ich niszczenie i upośledzenie funkcjonowania. W konsekwencji zmniejszonego wydzielania czynnika wewnętrznego, niezbędnego do wchłaniania witaminy B12, dochodzi do rozwoju anemii złośliwej.
>> Przeczytaj też: Diagnostyka niedoborów kwasu foliowego. Niedokrwistość megaloblastyczna
Objawy niedokrwistości złośliwej
Objawy anemii złośliwej mogą być różnorodne i często rozwijają się stopniowo. Zazwyczaj obejmują one:
- objawy ogólne, wynikające z niedokrwistości – chroniczne zmęczenie i osłabienie, bladość skóry i błon śluzowych, łatwą męczliwość, bóle i zawroty głowy, problemy z pamięcią i koncentracją;
- objawy ze strony układu pokarmowego – utratę uczucia smaku, gładki, ciemnoczerwony, bolesny (piekący) język, nudności, biegunki lub zaparcia;
- objawy neurologiczne – drętwienie kończyn z uczuciem mrowienia i zaburzeniami czucia (parestezje), problemy z równowagą, pogorszenie widzenia, problemy z oddawaniem moczu (mikcja);
- objawy psychiatryczne – zaburzenia funkcji poznawczych, chwiejność nastroju, depresję, urojenia;
- przyspieszone siwienie.
Jeżeli zauważasz u siebie te objawy, koniecznie skontaktuj się z lekarzem, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny dolegliwości.
Niedokrwistość (anemia) złośliwa – diagnostyka
W diagnostyce anemii złośliwej, oprócz wywiadu medycznego, kluczowe znaczenie mają wyniki podstawowej morfologii krwi oraz jej rozmazu. Obecność nieprawidłowo dużych, megaloblastycznych form krwinek czerwonych skłania lekarza do poszerzenia diagnostyki. Niezwykle ważnym i nieodłącznym elementem diagnostyki w chorobie Addisona-Biermera jest oznaczenie obecności specyficznych autoprzeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu Castle’a (anty-IF) oraz komórkom okładzinowym żołądka (anty-PCA). Należy także oznaczyć poziom witaminy B12 w surowicy krwi.
Megaloblastyczne krwinki czerwone mogą być również obecne w innych stanach i chorobach, takich jak ciąża, niedoczynność tarczycy, niedobór kwasu foliowego, w związku z tym, aby wykluczyć inne schorzenia, czasem lekarz zleca wykonanie dodatkowych badań.
Leczenie anemii złośliwej
Leczenie anemii złośliwej polega przede wszystkim na suplementacji witaminy B12. Może to być realizowane poprzez zastrzyki, szczególnie na początku terapii, a następnie przejście na doustne preparaty. Pierwszą poprawę w wynikach badań krwi można zauważyć już po 4–5 dniach, a wzrost stężenia hemoglobiny oraz liczby krwinek czerwonych obserwuje się po tygodniu.
Jeśli chorujesz na anemię złośliwą, czyli chorobę Addisona-Biermera, lub inną chorobę przewlekłą, konieczne może być stosowanie leczenia podtrzymującego do końca życia.
Anemia złośliwa – podsumowanie
Anemia złośliwa, znana również jako niedokrwistość złośliwa czy choroba Addisona-Biermera, to poważne schorzenie o podłożu autoimmunizacyjnym. Wynika ono z zaburzeń wchłaniania witaminy B12 i prowadzi do wielu uciążliwych objawów, takich jak zmęczenie, problemy neurologiczne, dolegliwości ze strony układu pokarmowego czy zaburzenia funkcji poznawczych.
Kluczowym elementem diagnostyki jest oznaczanie przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu oraz komórkom okładzinowym żołądka, co pozwala na potwierdzenie autoimmunologicznego charakteru choroby. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą znacznie poprawić jakość życia pacjentów i zapobiec poważnym powikłaniom. Jeśli zauważasz u siebie objawy anemii złośliwej, nie zwlekaj z wizytą u lekarza – odpowiednia diagnoza i terapia są kluczowe dla Twojego zdrowia.
Bibliografia:
- Gajewski P., Szczeklik A. (red.), Interna Szczeklika 2021. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, wyd. XII, 2021
- Karlikowska-Skwarnik M., Niedokrwistość megaloblastyczna: przyczyny, objawy, leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/170507,niedokrwistosc-megaloblastyczna
- Podolak-Dawidziak M., Ochrem B., Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.4
- Solnica B. (red), Diagnostyka laboratoryjna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014
