Jak wygląda świerzbiączka guzkowa? 

Uporczywy świąd skóry może znacząco obniżyć jakość życia. Przejawia się to w wielu wymiarach – zadrapania pogarszają wygląd skóry, swędzenie utrudnia zasypianie, a przewlekły charakter dolegliwości wywołuje frustrację. Jedną z przyczyn tego typu objawów jest świerzbiączka guzkowa. Jakie są jej objawy? Co ją powoduje i jak wygląda leczenie? Sprawdź w artykule! 

Spis treści:

1. Co to jest świerzbiączka guzkowa? 
2. Co powoduje świerzbiączkę guzkową? Przyczyny choroby 
3. Jak wygląda świerzbiączka guzkowa? Objawy 
4. Świerzbiączka guzkowa – jak leczyć? 
5. Diagnoza świerzbiączki guzkowej – jakie badania należy wykonać? 
6. Jaką rolę w leczeniu świerzbiączki guzkowej odgrywa dieta? 
7. Świerzbiączka guzkowa – podsumowanie 

Co to jest świerzbiączka guzkowa? 

Świerzbiączka guzkowa jest przewlekłą chorobą skóry, która charakteryzuje się silnym świądem. Objawia się nadżerkami, grudkami i guzkami, które są symetrycznie rozmieszczone na skórze. Statystycznie, choroba dotyka około 70 na 100 000 osób. Źródła naukowe wskazują, że świerzbiączka guzkowa częściej występuje u kobiet w wieku 50-60 lat. Choroba nie jest zakaźna, więc nie można się nią zarazić.

>> Przeczytaj też: Trąd – relikt minionych wieków? Czy trąd jest uleczalny?

Co powoduje świerzbiączkę guzkową? Przyczyny choroby 

Przyczyna choroby nie została jednoznacznie określona, niemniej warto dodać, że świerzbiączka guzkowa jest rozpoznaniem klinicznym. Z tego względu do wystąpienia choroby może prowadzić kilka różnych ścieżek. Ich wyrazem jest wzorzec reakcji skórnych wynikający z przewlekłego swędzenia i powtarzającego się drapania, co prowadzi zarówno do nasilania się, jak i powstawania zmian skórnych.  

Do najczęstszych czynników predysponujących do wystąpienia przewlekłego świądu, a dalej do świerzbiączki guzkowej należą: 

• choroby skóry, w największym stopniu kolejno: atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, liszaj płaski, łupież i bielactwo nabyte; 

• zaburzenia i choroby psychiczne: depresja, stany lękowe, nadużywanie substancji psychoaktywnych, choroba afektywna dwubiegunowa, zespół stresu pourazowego, ADHD, zaburzenia odżywiania, schizofrenia; 

• choroby sercowo-naczyniowe: nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa; 

• choroby z autoagresji: reumatoidalne zapalenie stawów; 

• choroby nowotworowe, głównie nowotwory skóry; 

• Inne choroby, takie jak cukrzyca typu 2, choroby tarczycy, dna moczanowa, fibromialgia, osteoporoza, zespół jelita drażliwego, przewlekła choroba nerek, przewlekła choroba wątroby (w tym WZW typu C) i zakażenie wirusem HIV. 

Do świerzbiączki guzkowej dochodzi zatem, gdy jakakolwiek choroba/stan związany ze świądem staje się procesem przewlekłym. Łagodzenie dolegliwości poprzez drapanie prowadzi do powstania zmian skórnych, wtórnie swędzących i nasilających świąd. Stwarza to mechanizm „błędnego koła”, który trudno przerwać. 

>> Odkryj czym charakteryzuje się: Trądzik dorosłych

Jak wygląda świerzbiączka guzkowa? Objawy 

Zmiany skórne w przebiegu świerzbiączki guzkowej mogą być rozsiane po całym ciele i lokalizują się symetrycznie, głównie na powierzchniach prostowników ramion i nóg. Zazwyczaj nie obejmują twarzy, dłoni, podeszwy stopy i obszarów zgięciowych. Trudno dostępne obszary ciała zwykle nie są objęte zmianami chorobowymi. Zmiany skórne przyjmują postać: 

• czerwonych plamek o wymiarach od kilku- do kilkunastu milimetrów; 

• guzków z nadżerkami – ich kolor może być cielisty, rumieniowy, różowy i brązowy (różne kolory wynikają z różnego czasu powstawania zmian); 

• przeczosów – widocznych śladów po drapaniu. 

Zmiany skórne mogą nasilać się w wyniku pocenia i podrażnienia przez odzież. Ciągłe drapanie przebudowuje receptory skórne, co prowadzi do uczucia pieczenia, mrowienia i nadwrażliwości na temperaturę.  

>> Sprawdź czym jest: Trądzik odwrócony – jak rozpoznać sygnały ostrzegawcze?

Świerzbiączka guzkowa – jak leczyć? 

Nie istnieje jedna skuteczna metoda leczenia, a dostępne środki wykazują się różną (niekiedy mało satysfakcjonującą) skutecznością. Do najczęściej stosowanych terapii należą: 

• miejscowe kortykosteroidy o dużej sile działania (np. betametazon) – leczenie I rzutu, które początkowo trwa 2 miesiące; 

• bezpośrednie wstrzyknięcie kortykosteroidów w dotknięte obszary, czasami w połączeniu z krioterapią; 

• emolienty; 

• w łagodnych postaciach choroby – balsam z pramoksyną, lidokaina w sprayu i kilkuskładnikowe kremy znieczulające; 

• leki przeciwhistaminowe; 

• w przypadkach opornych i/lub ciężkich – leki immunosupresyjne, takie jak cyklosporyna i systemowe glikokortykosteroidy. 

Diagnoza świerzbiączki guzkowej – jakie badania należy wykonać? 

Naukowe towarzystwa dermatologiczne podkreślają, że zwłaszcza w przypadkach ciężkich i/lub opornych na leczenie należy przeprowadzić szereg badań diagnostycznych w celu ustalenie podłoża choroby. Zakres diagnostyki zależy od wywiadu i badania przedmiotowego. Jednak z uwagi na częstość chorób prowadzących do świerzbiączki guzkowej, podstawowa ocena obejmuje: 

• oznaczenie TSH i fT4, a niekiedy przeciwciał anty-TPO i/lub anty-TG; 

• oznaczenie stężenia glukozy na czczo, kreatyniny, transaminaz (ALT, AST), bilirubiny, kwasu moczowego; 

• oznaczenie całkowitego poziomu przeciwciał w klasie IgE, a w przypadku współistniejącego AZS i/lub alergii płatkowe testy skórne lub panel swoistych IgE; 

• badania obrazowe: w zależności od podejrzewanego podłoża mogą być bardzo różne, np. USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, TK klatki piersiowej, brzucha itp. 

Jaką rolę w leczeniu świerzbiączki guzkowej odgrywa dieta? 

Dotychczas nie opracowano zaleceń dietetycznych, które byłyby standardem postępowania dla większości pacjentów ze świerzbiączką guzkową. Rutynowo nie powinno się stosować diet eliminacyjnych, ponieważ może to prowadzić do niedoborów pokarmowych bez istotnych korzyści. W przypadku, gdy świerzbiączka guzkowa powstaje na tle choroby alergicznej i spożywanie określonych składników nasila świąd i zmiany skórne, można zastosować dietę eliminacyjną. Jednak taka decyzja powinna być zawsze podejmowana w porozumieniu z lekarzem. 

Świerzbiączka guzkowa – podsumowanie 

Świerzbiączka guzkowa to przewlekły, uporczywy świąd z symetrycznymi zmianami skórnymi, które najczęściej pojawiają się w miejscach dostępnych dla rąk pacjenta. Objawy te mogą wynikać z innych dolegliwości, takich jak przewlekłe choroby skóry, serca, wątroby, nerek czy tarczycy. Istnieje wiele metod leczenia, ale brak jednego „złotego środka”. Jeśli cierpisz z powodu długotrwałego świądu, nie zwlekaj i zbadaj się! Im wcześniej rozpoczniesz leczenie, tym większa szansa na zatrzymanie rozwoju objawów. 

Źródła:

1. Leis M, Fleming P, Lynde CW. Prurigo Nodularis: Review and Emerging Treatments. Skin Therapy Lett. 2021 May;26(3):5-8. PMID: 34077168.[https://www.skintherapyletter.com/dermatology/prurigo-nodularis-treatments/] 
2. Wong LS, Yen YT. Chronic Nodular Prurigo: An Update on the Pathogenesis and Treatment. Int J Mol Sci. 2022 Oct 16;23(20):12390. doi: 10.3390/ijms232012390. PMID: 36293248; PMCID: PMC9604302.[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9604302/] 
3. Ständer S, Ketz M, Kossack N, Akumo D, Pignot M, Gabriel S, Chavda R. Epidemiology of Prurigo Nodularis compared with Psoriasis in Germany: A Claims Database Analysis. Acta Derm Venereol. 2020 Nov 4;100(18):adv00309. doi: 10.2340/00015555-3655. PMID: 33021323; PMCID: PMC9309863.[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9309863/] 
4. Satoh T, Yokozeki H, Murota H, Tokura Y, Kabashima K, Takamori K, et al. 2020 guidelines for the diagnosis and treatment of prurigo. J Dermatol. 2021; 48: e414–e431. [https://doi.org/10.1111/1346-8138.16067] 
5. Taghaddos D, Savinova I, Abu-Hilal M. Clinical Characteristics and Treatment Outcomes of Prurigo Nodularis: A Retrospective Study. J Cutan Med Surg. 2024 Mar-Apr;28(2):141-145. doi: 10.1177/12034754241227808. Epub 2024 Jan 28. PMID: 38281092; PMCID: PMC11015701 [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC11015701/] 
6. Yook HJ, Lee JH. Prurigo Nodularis: Pathogenesis and the Horizon of Potential Therapeutics. Int J Mol Sci. 2024 May 9;25(10):5164. doi: 10.3390/ijms25105164. PMID: 38791201; PMCID: PMC11121340.[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC11121340/] 
7. Müller S, Zeidler C, Ständer S. Chronic Prurigo Including Prurigo Nodularis: New Insights and Treatments. Am J Clin Dermatol. 2024 Jan;25(1):15-33. doi: 10.1007/s40257-023-00818-z. Epub 2023 Sep 17. PMID: 37717255; PMCID: PMC10796623.[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10796623/]