Kardiomiopatia to zróżnicowana grupa chorób mięśnia sercowego. W wyniku procesu chorobowego dochodzi do przebudowy serca, co prowadzi do nieprawidłowego działania tego narządu. Mogą rozwinąć się także powikłania, które zagrażają życiu lub zdrowiu – m.in. niewydolność serca, zaburzenia rytmu, nagła śmierć sercowa. Dlatego konieczne jest wczesne rozpoznanie schorzenia i rozpoczęcie leczenia. Dowiedz się, co to jest, jakie są rodzaje i jak wykryć kardiomiopatię.
Spis treści:
- Kardiomiopatia – co to jest?
- Kardiomiopatia – rodzaje
- Kardiomiopatia – objawy
- Kardiomiopatia – diagnostyka choroby
- Kardiomiopatia – leczenie
Kardiomiopatia – co to jest?
Kardiomiopatia jest definiowana jako grupa chorób mięśnia sercowego, w których występują strukturalne i czynnościowe nieprawidłowości skutkujące jego dysfunkcją. Jednocześnie nie stwierdza się obecności nadciśnienia tętniczego, wad serca czy choroby wieńcowej. Mogą im towarzyszyć nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu wsierdzia, osierdzia, a także innych narządów wewnętrznych.
>> To może Cię zainteresować: Nadciśnienie tętnicze – choroba (także) dzieci i młodzieży
Przyczyny rozwoju kardiomiopatii
Kardiomiopatia może być wrodzona lub nabyta. W pierwszym przypadku za rozwój choroby odpowiadają mutacje w genach kodujących białka mięśnia sercowego. Niektóre z nich mogą być dziedziczone.
Natomiast przyczyny kardiomiopatii nabytej to m.in.:
- stany zapalne mięśnia sercowego (najczęściej wywołane wirusami),
- substancje toksyczne (m.in. alkohol, niektóre leki, metale ciężkie),
- przewlekłe tachyarytmie,
- choroby tkanki łącznej (m.in. twardzina układowa, reumatoidalne zapalenie stawów),
- choroby układu mięśniowo-nerwowego (m.in. dystrofie mięśniowe),
- choroby metaboliczne i zaburzenia hormonalne,
- zaburzenia immunologiczne.
W niektórych przypadkach nie udaje się ustalić przyczyny kardiomiopatii.
Kardiomiopatia – rodzaje
Kardiomiopatia to grupa schorzeń o różnych przyczynach, patomechanizmie i obrazie klinicznym. Zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyróżnia się 5 głównych rodzajów:
Kardiomiopatia przerostowa
Kardiomiopatia przerostowa charakteryzuje się przerostem lewej komory serca. W jej przebiegu dochodzi do powiększenia kardiomiocytów (komórek mięśnia sercowego), bliznowacenia mięśnia sercowego i włóknienia. Zmiany te powodują upośledzenie czynności rozkurczowej.
Objawy kardiomiopatii przerostowej to:
- duszność wysiłkowa,
- omdlenia,
- wysiłkowy ból dławicowy,
- zawroty głowy,
- kołatanie serca.
Kardiomiopatia przerostowa najczęściej jest uwarunkowana genetycznie.
Kardiomiopatia rozstrzeniowa (zastoinowa)
Kardiomiopatia rozstrzeniowa charakteryzuje się poszerzeniem prawej lub lewej komory serca. W efekcie ich kurczliwość jest zaburzona, co uniemożliwia prawidłowy przepływ krwi.
Objawy kardiomiopatii rozstrzeniowej to:
- zmęczenie,
- zawroty głowy,
- zaburzenia rytmu serca,
- duszności,
- bóle w klatce piersiowej,
- postępująca niewydolność serca.
Kardiomiopatia rozstrzeniowa może być zarówno uwarunkowana genetycznie, jak i nabyta.
Kardiomiopatia restrykcyjna
Kardiomiopatia restrykcyjna charakteryzuje się nieprawidłową czynnością rozkurczową komór serca (jednej lub obu). Przyczyną takiego stanu jest sztywność ścian serca uniemożliwiająca ich ponowne rozszerzenie się i napełnienie krwią. W efekcie zmniejsza się objętość rozkurczowa komór, co z czasem prowadzi do niewydolności serca. Objawy to głównie duszność i łatwe męczenie.
Kardiomiopatia rozstrzeniowa może być spowodowana chorobami serca, schorzeniami ogólnoustrojowymi, radioterapią, czynnikami genetycznymi lub mieć postać idiopatyczną (o nieustalonej przyczynie).
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory
Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory to genetyczna choroba, w której zdrowa tkanka mięśnia sercowego jest zastępowana tkanką tłuszczową i włóknistą. Prowadzi to do zaburzeń rytmu serca. Objawia się zasłabnięciami i omdleniami, do których dochodzi najczęściej podczas aktywności fizycznej. Zdarza się, że pierwszym i jedynym objawem jest nagła śmierć sercowa.
Inne niesklasyfikowane rodzaje kardiomiopatii
Do tej grupy zaliczane są m.in.:
- kardiomiopatia alkoholowa – spowodowana osłabieniem mięśnia sercowego na skutek nadużywania alkoholu,
- kardiomiopatia połogowa – występuje w III trymestrze ciąży lub w ciągu 5 miesięcy od porodu u kobiet z grupy ryzyka,
- kardiomiopatia polekowa – spowodowana toksycznym działaniem niektórych leków.
Innym rodzajem jest kardiomiopatia stresowa (takotsubo). Jest to przejściowe uszkodzenie serca, które rozwija się na skutek silnego stresu emocjonalnego. Jej objawy i zapis EKG imitują zawał mięśnia sercowego.
>> Przeczytaj także: Peptyd natriuretyczny typu B – czym jest? Kiedy go oznaczać?
Kardiomiopatia – objawy
Choroba ma niejednorodny przebieg. Objawy kardiomiopatii zależą od jej rodzaju. Zdarza się, że przez długi czas może przebiegać bezobjawowo, a w niektórych przypadkach przybiera postać szybko postępującej niewydolności serca. Uwagę należy zwrócić przede wszystkim na duszności, łatwe męczenie, zasłabnięcia, omdlenia, zawroty głowy i bóle w klatce piersiowej. Ich wystąpienie wymaga konsultacji z lekarzem i jest podstawą do rozpoczęcia szczegółowej diagnostyki.
Kardiomiopatia – diagnostyka choroby
W diagnostyce kardiomiopatii podstawą jest echokardiografia (USG serca), która pozwala ocenić budowę i funkcję serca. Do badań dodatkowych należą m.in. EKG (standardowe, czyli spoczynkowe i metodą Holtera), rezonans magnetyczny, RTG klatki piersiowej, badania genetyczne, a w rzadkich przypadkach również biopsja mięśnia sercowego.
Kardiomiopatia – leczenie
Leczenie kardiomiopatii zależy od jej rodzaju, a także obrazu klinicznego. W terapii zastosowanie mają m.in.:
- leki łagodzące objawy i poprawiające wydolność krążenia,
- wszczepienie stymulatora serca lub kardiowertera-defibrylatora,
- ablacja,
- zabiegi chirurgiczne.
Jeżeli na skutek kardiomiopatii rozwinie się ciężka niewydolność serca, konieczny może być przeszczep serca. Osoba chora powinna pozostawać pod stałą opieką kardiologiczną.
Czy kardiomiopatia jest uleczalna: rokowania
Rokowania przy kardiomiopatii zależą od wielu czynników. Przebieg choroby różni się nawet między pacjentami chorującymi na ten sam rodzaj kardiomiopatii. Zdarza się, że choroba postępuje bardzo szybko, co znacznie pogarsza stan chorego i przyczynia się do skrócenia długości życia. U części osób można zaobserwować znaczną poprawę po wdrożeniu leczenia.
Kardiomiopatia to grupa schorzeń, w przebiegu których dochodzi do zmian strukturalnych mięśnia sercowego, co zaburza jego prawidłowe funkcjonowanie. Jej przyczyną mogą być czynniki genetyczne lub nabyte (np. choroby przewlekłe, toksyny). Obraz kliniczny i sposób leczenia zależą od rodzaju kardiomiopatii oraz stanu chorego.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- Wytyczne ESC 2023 dotyczące postępowania w kardiomiopatiach opracowane przez Grupę Roboczą Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology) ds. postępowania w kardiomiopatiach, Kardiologia Polska 5-6/2023
- J. Wodniecki, W. Leśniak, Kardiomiopatie, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.16. (dostęp 07.06.2024)
- Klasyfikacja kardiomiopatii Stanowisko Grupy Roboczej Chorób Mięśnia Sercowego i Osierdzia Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Kardiologia Polska 2008, 66, 533-540
- J. Gorol, M. Tajstra, Kardiomiopatia przerostowa – aktualny stan wiedzy, Folia Cardiologica Excerpta 2012, t. 7, nr 3, s. 152–158
- Ł. Mazurkiewicz, J. Grzybowski, Kardiomiopatia rozstrzeniowa, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/958,kardiomiopatia-rozstrzeniowa (dostęp 07.06.2024)
- Szyszka, R. Dankowski, Kardiomiopatia restrykcyjna, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/953,kardiomiopatia-restrykcyjna, (dostęp 07.06.2024)
- Zieńczuk i in., Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory – przyczyna nagłej śmierci sercowej, Choroby Serca i Naczyń 2006, t. 3, nr 2, s. 76–82
- E. Przybylska i in., Kardiomiopatia takotsubo — co dzisiaj o niej wiemy?, Choroby Serca i Naczyń 2015, t. 12, nr 6, s. 347–356
