Lipaza to enzym lipolityczny, który odgrywa istotną rolę w trawieniu tłuszczów. Ocena aktywności lipazy trzustkowej we krwi jest informacją, która jest przydatna w diagnostyce internistycznej. W jakich chorobach dochodzi do zwiększenia aktywności tego enzymu? O czym świadczy zmniejszenie aktywności lipazy trzustkowej? Dowiedz się więcej o tym ważnym enzymie trawiennym.
Spis treści:
- Co to jest lipaza?
- Lipaza i jej funkcje w organizmie
- Wskazania do badania poziomu lipazy trzustkowej
- Badanie poziomu lipazy – jak przebiega i jak się przygotować?
- Lipaza badanie – interpretacja wyniku i wartości referencyjne
- Podwyższony poziom lipazy – co oznacza i o czym świadczy?
- Podwyższona lipaza trzustkowa – leczenie
- Niski poziom lipazy – postępowanie
Co to jest lipaza?
Lipazy to enzymy trawienne, który zaliczane są do hydrolaz acyloglicerolowych. Najważniejszą z biologicznego punktu widzenia lipazą w organizmie człowieka jest lipaza trzustkowa. Jak sama nazwa wskazuje, enzym ten produkowany jest w trzustce, a dokładniej w jej części zewnątrzwydzielniczej, której komórki pęcherzykowe produkują także inne enzymy trawienne, w tym amylazę trzustkową i trypsynę.
Lipaza, podobnie jak inne enzymy trawienne jest wydzielana do dwunastnicy. Oznaczenie aktywności lipazy trzustkowej w surowicy jest badaniem pomocnym w diagnozowaniu niektórych chorób internistycznych, o czym więcej przeczytasz w kolejnych akapitach tego artykułu.
Lipaza i jej funkcje w organizmie
Rolą lipazy trzustkowej jest rozkład wiązań estrowych w obrębie triglicerydów, co pozwala na rozłożenie tych związków do mniejszych cząsteczek, a więc diglicerydów, monoglicerydów oraz kwasów tłuszczowych. Rozkład ten zachodzi na drodze hydrolizy. Jest to reakcja, która polega na rozpadzie wiązań chemicznych przy udziale cząsteczki wody. Warto mieć świadomość, że lipaza trzustkowa jest uwalniania do dwunastnicy w formie nieaktywnej. Do aktywacji tego enzymu trawiennego konieczna jest obecność żółci, produkowanej przez komórki wątroby, która jest swojego rodzaju emulgatorem. Sole kwasów żółciowych zawarte w żółci umożliwiają kontakt lipazy z tłuszczami, które mają być poddane procesowi trawienia.
Wskazania do badania poziomu lipazy trzustkowej
Kiedy należy oznaczyć aktywność lipazy trzustkowej? Najważniejszym wskazaniem do wykonania tego badania laboratoryjnego jest podejrzenie ostrego zapalenia trzustki. Badanie to jest zlecane również w przypadku przewlekłego zapalenia tego narządu, jednak ma w tym przypadku ma znacznie mniejszą wartość diagnostyczną.
Warto dodać, że drugim ważnym enzymem, oznaczanym w trakcie diagnostyki ostrego zapalenia trzustki jest amylaza. Podwyższona aktywność amylazy w surowicy utrzymuje się jednak znacznie krócej, niż aktywność lipazy. Sprawia to, że oznaczenie aktywności lipazy trzustkowej cechuje się największą czułością i swoistością w rozpoznawaniu ostrego zapalenia trzustki. Należy mieć świadomość, że aktywność amylazy może wrócić do normy pomimo trwania choroby.
>> Przeczytaj także: Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) – przyczyny, objawy, diagnostyka
Badanie poziomu lipazy – jak przebiega i jak się przygotować?
Oznaczenie aktywności lipazy wykonuje się z próbki krwi żylnej. Samo badanie nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Oznaczenie aktywności lipazy najlepiej wykonać będąc na czczo. W dniu poprzedzającym badanie ostatni posiłek powinno się przyjąć do godziny 18:00. W dniu badania warto pamiętać o odpowiednim nawodnieniu. Co więcej, przed wykonaniem oznaczenia należy również unikać wykonywania nadmiernej aktywności fizycznej.
Lipaza badanie – interpretacja wyniku i wartości referencyjne
Wartości referencyjne aktywności lipazy trzustkowej są uzależnione od danego laboratorium oraz od stosowanej metody oznaczenia. Podwyższona aktywność lipazy wymaga konsultacji z lekarzem, w pierwszej kolejności z lekarzem rodzinnym lub internistą. Specjalista po przeprowadzeniu wywiadu i badania przedmiotowego zadecyduje o dalszych krokach diagnostycznych.
Podwyższony poziom lipazy – co oznacza i o czym świadczy?
Podwyższona aktywność lipazy w surowicy może być związana z pewnymi schorzeniami trzustki i przewodu pokarmowego, do których zaliczamy:
- ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
- zapalenie otrzewnej,
- perforację przewodu pokarmowego,
- nowotwory trzustki,
- mukowiscydozę,
- niedrożność przewodu trzustkowego,
- niedrożność jelit,
- niektóre choroby wątroby.
Podwyższona lipaza trzustkowa – leczenie
Leczenie podwyższonej aktywności lipazy trzustkowej jest uzależnione od przyczyny tego stanu. W przypadku ostrego zapalenia trzustki, które jest jedną z najczęstszych przyczyn podwyższonej aktywności tego enzymu terapia obejmuje przede wszystkim:
– intensywne nawadnianie dożylne – z wykorzystaniem izotonicznego roztworu elektrolitów,
– zwalczanie bólu – zastosowanie znajduje tutaj metamizol, tramadol, w bardziej zaawansowanych przypadkach buprenorfina,
– leczenie żywieniowe,
– wstępne wstrzymywanie przyjmowania pokarmów.
– antybiotykoterapię – stosowaną w wybranych przypadkach.
Niski poziom lipazy – postępowanie
Niska aktywność lipazy trzustkowej jest mniej przydatną informacją kliniczną. Z takim wynikiem możemy mieć do czynienia u noworodków. Obniżenie aktywności lipazy u dorosłych nie wskazuje na nieprawidłowości internistyczne, jednak ostateczną interpretację badań laboratoryjnych powinien przeprowadzić lekarz, zlecający badanie.
Lipaza trzustkowa to enzym trawienny wytwarzany przez trzustkę, który bierze udział w trawieniu tłuszczów. Oznaczenie aktywności lipazy trzustkowej w surowicy jest wykorzystywane w diagnostyce schorzeń trzustki i przewodu pokarmowego. Podwyższona aktywność lipazy trzustkowej wymaga zrealizowania konsultacji lekarskiej.
>> To może Cię zainteresować: Ból trzustki – jakie mogą być przyczyny, gdzie lokalizuje się ból, jak postępować?
Bibliografia
- A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
- T. Antczak i inni, Lipazy: źródła, struktura i właściwości katalityczne, Biotechnologia, 2 (57) 130-145, 2002,
- A. Rogowska, Ostre zapalenie trzustki, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 1, 2014.
