Monitorowanie stężenia leku we krwi

6 września 2022

Spis treści

Czym jest monitorowanie stężenia leku we krwi?
Jakie są korzyści związane z prowadzeniem terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi?
Kiedy należy stosować terapię monitorowaną stężeniem leku we krwi?
Przykłady leków monitorowanych w celach terapeutycznych
Jakie są zasady pobierania materiału do badań w terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi?
Po jakim czasie należy pobrać próbkę w terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi?
Monitorowanie poziomu leku we krwi – badania w ALAB laboratoria

Czym jest monitorowanie stężenia leku we krwi?

Monitorowanie jest procesem mającym na celu oznaczenie i analizę stężenia leku we krwi w trakcie terapii, którego głównym zadaniem jest dobranie odpowiedniego sposobu dawkowania leku.

Jakie są korzyści związane z prowadzeniem terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi?

Monitorowanie stężenia leku we krwi niesie ze sobą wiele korzyści zarówno dla pacjenta, jak i lekarza.

Zastosowanie tego rodzaju terapii w znaczny sposób pozwala na:

weryfikację stosowanego wcześniej sposobu dawkowania leków,
archiwizację informacji dotyczących sposobów stosowania leków i ich skuteczności, działań niepożądanych oraz możliwych interakcji występujących w trakcie farmakoterapii,
wykazanie zaistnienia problemu związanego z niedodawkowaniem stosowanego leku,
poprawne określenie dawkowania, co ma istotny wpływ na zmniejszenie toksyczności leku, poprawę skuteczności farmakoterapii oraz obniżenie kosztów leczenia,
wykrycie zagrożenia objawami niepożądanymi, zanim ujawnią się one klinicznie,
bezpieczne zastosowanie wysokich dawek potencjalnie silnie toksycznych leków,
wykazanie interakcji farmakokinetycznych w odniesieniu do politerapii,
wykazanie istnienia różnic w DNA populacji, jak również wielu innych czynników wpływających na zmianę stężenia leku we krwi,
kontrolę stosowania się pacjenta do zaleceń lekarza.

Kiedy należy stosować terapię monitorowaną stężeniem leku we krwi?

Terapię monitorowaną stężeniem leku we krwi stosuje się w przypadku, gdy:

podawany lek posiada wąski indeks terapeutyczny, czyli występuje niewielka różnica pomiędzy stężeniem terapeutycznym, a stężeniem toksycznym,
występuje silna korelacja pomiędzy stosunkiem stężeń leku we krwi i tkankach, a efektem farmakologicznym,
efekt terapeutyczny danego leku jest trudny do oceny innymi metodami,
farmakokinetyka (losy leku w organizmie) leku jest nieliniowa, złożona i zróżnicowana,
lek posiada liczne działania niepożądane,
gdy istnieje podejrzenie, że zastosowany sposób leczenia nie został zrealizowany lub jego realizacja przebiegała w sposób nieprawidłowy,
występuje brak efektu klinicznego lub pojawiają się objawy toksyczne, pomimo zalecanego sposobu dawkowania leku,
objawy toksyczne bezpośrednio zagrażają życiu oraz są podobne do objawów choroby leczonej danym lekiem,
nie istnieją inne, dostatecznie dokładne i obiektywne metody obserwacji skuteczności terapii,
współistnieją stany chorobowe mogące spowodować zakłócenie obiektywnej oceny skuteczności działania leku,
istnieją międzyosobnicze różnice mające wpływ na losy leku w organizmie (wiek, genotyp),
występują choroby narządów odpowiedzialnych za metabolizm danego leku,
polifarmakoterapia (równoczesne przyjmowanie kilku leków) zwiększa ryzyko zaistnienia interakcji pomiędzy stosowanymi lekami,
wskazana jest kontrola farmakoterapii celowo wykorzystującej duże dawki leków np. przeciwnowotworowych.

Terapia monitorowana stężeniem leku we krwi pozwala także na ocenę skuteczności i bezpieczeństwa stosowania nowych leków.

Przykłady leków monitorowanych w celach terapeutycznych:

digoksyna,
antybiotyki aminogikozygowe, ryfampicyna, wankomycyna,
leki przeciwpadaczkowe I generacji (fenytoina, fenobarbital, karbamazepina, kwas walproinowy),
teofilina,
leki antyarytmiczne (chinidyna, dizopiramid, lidokaina, prokainamid, propafenon),
leki przeciwbólowe (paracetamol, ASA),
leki immunosupresyjne (cyklosporyna A, sirolimus, takrolimus, kwas mykofenowy),
leki przeciwnowotworowe (metotreksat),
trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
leki działające na o. u. n.

Jakie są zasady pobierania materiału do badań w terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi?

Optymalny czas pobierania próbek jest odmienny dla różnych leków i zależny od sposobu ich dawkowania. Planując odstęp czasu pomiędzy kolejnymi pobraniami próbek do oznaczania stężenia wybranego leku, należy pamiętać, że osiągnięcie równowagi pomiędzy procesami wchłaniania i eliminacji wymaga czasu, równego co najmniej 5 okresom biologicznego półtrwania. Po rozpoczęciu dawkowania leku lub po zmianie dawki, należy wstrzymać się od pobierania próbek przez odpowiedni czas, zależny od okresu biologicznego półtrwania substancji. Minimalne stężenie leku we krwi występuje krótko przed podaniem następnej dawki.

Po jakim czasie należy pobrać próbkę w terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi?

Decyzję o prowadzeniu terapii monitorowanej stężeniem leku we krwi każdorazowo podejmuje lekarz, a także wskazuje, kiedy pacjent powinien oddać próbkę materiału do badań laboratoryjnych.

Monitorowanie poziomu leku we krwi – badania w ALAB laboratoria

W odniesieniu do powyższych zagadnień związanych z terapią monitorowaną poziomem leku we krwi, ALAB laboratoria udostępnia możliwość oznaczenia licznych leków.