Spis treści:
- Czym są i do czego służą testy na narkotyki?
- Szybkie testy narkotykowe
- Jakie zagrożenia wynikają ze stosowania szybkich testów narkotykowych?
- Testy narkotykowe – metody referencyjne
- Testy na narkotyki dostępne w ALAB laboratoria
Czym są i do czego służą testy na narkotyki?
Testy narkotykowe są rozwiązaniami umożliwiającymi wykazanie obecności lub oznaczenie substancji badanej w organizmie człowieka. Aby szybko zidentyfikować narkotyk, który jest przyczyną odurzenia bądź zatrucia, wykonuje się tzw. skrining, który obejmuje leki i substancje psychoaktywne.
Czym jest skrining leków?
Jest to metoda polegająca na szybkim wykrywaniu i identyfikacji leków oraz substancji psychoaktywnych, w tym także narkotyków. Istotą screeningu zwykle nie jest ilościowe oznaczenie substancji, a wykazanie jej obecności w materiale biologicznym (surowicy, moczu, włosach, płynach z jamy ustnej itd.), na najwyższym poziomie czułości i selektywności.
W toksykologii analiza skriningowa materiału biologicznego często bywa pierwszym krokiem do postawienia prawidłowej diagnozy i wyleczenia osoby zatrutej substancją psychoaktywną. Znalazła zastosowanie w przypadku osób nieprzytomnych, u których występuje podejrzenie zatrucia np. alkoholem metylowym, glikolem etylenowym, lekami i substancjami psychoaktywnymi. Badania skriningowe substancji psychoaktywnych są najczęściej wykonywanym rodzajem analiz u pracowników, wykonujących zawody związane z obsługą maszyn tj.: maszyniści, marynarze, piloci, kierowcy, w ośrodkach resocjalizacji, socjoterapii czy w ośrodkach leczenia uzależnień.
Szybkie testy narkotykowe
Szybkie testy narkotykowe znalazły powszechne zastosowanie w laboratoriach analitycznych, jak i poza nimi, w celu diagnostyki osób zatrutych substancjami psychoaktywnymi, w tym narkotykami, jak również do kontroli abstynencji osób uzależnionych, sportowców, uczniów oraz pracowników wielu firm, w tym przewozowych.
Pomimo pozornie dużej ilości zalet takich testów na narkotyki, do których bez wątpienia należą: niskie koszty oznaczenia, krótki czas oczekiwania na wynik, brak konieczności zakupu kosztownej aparatury, prostota wykonania oraz łatwość oceny wzrokowej, nie gwarantują one jednak stuprocentowej wiarygodności wyników, co jest skutkiem znacznie ograniczonej czułości oraz selektywności takich testów narkotykowych, w odniesieniu do metod referencyjnych (GC-MS, LC-MS/MS, HPLC) oraz możliwości wystąpienia szeregu reakcji krzyżowych, bardzo często będących przyczyną uzyskania „fałszywie dodatnich” lub „fałszywie ujemnych” wyników badania.
Jakie zagrożenia wynikają ze stosowania szybkich testów narkotykowych?
Przez szereg lat oznaczenia substancji psychoaktywnych, w tym narkotyków były domeną specjalistycznych laboratoriów toksykologicznych, dysponujących metodami umożliwiającymi wiarygodną identyfikację badanych związków w materiale biologicznym.
W obecnej chwili badania narkotyków wykonywane są w wielu laboratoriach o profilu ogólnym, a niewątpliwą zachętą dla tych placówek jest szeroka oferta dostępnych na rynku szybkich testów narkotykowych. W Polsce wykonywanie testów diagnostycznych z uwzględnieniem wysoce referencyjnych metod należy do rzadkości, a główny problem stanowią ograniczenia aparaturowe, związane z ich bardzo wysokim kosztem zakupu oraz eksploatacji, co sprawia, że w laboratoriach medycznych najczęściej analizy na obecność substancji psychoaktywnych, w tym narkotyków wykonywane są niereferencyjnymi metodami, a uzyskane wyniki często są wynikami zafałszowanymi.
Prosty sposób wykonania szybkich testów narkotykowych nie przekłada się na prostą interpretację uzyskanych dzięki nim rezultatów, co wynika z mocno ograniczonej swoistości metod immunologicznych, na których oparte są te testy. Może to prowadzić do generowania wyników zafałszowanych (zarówno dodatnich, jak i ujemnych), co rzutuje nie tylko na postępowanie lecznicze wobec pacjenta, ale też (zwłaszcza w przypadku wyników „fałszywie dodatnich”) może mieć dla niego konsekwencje prawne, medyczne lub społeczne. „Fałszywie dodatni” wynik prowadzi do sytuacji, w której pacjent traktowany jest jak osoba po przyjęciu narkotyku, co w konsekwencji może prowadzić do nieprawidłowej diagnozy oraz zastosowania nieprawidłowego leczenia, a obciążające pacjenta informacje pozostają w dokumentacji lekarskiej i nie tylko, dlatego też przy wyborze metody analitycznej, nie koszt, ale wiarygodność metody powinna być najważniejszym kryterium.
Bardzo istotne są informacje związane z czułością danej metody, reakcjami krzyżowymi towarzyszącymi oznaczeniom danych substancji tymi metodami oraz fakt, iż uzyskany tymi metodami wynik zawsze odnosi się do całej grupy oznaczanych związków, a nie jednej substancji. Na przykład stosując testy do oznaczania morfiny, wykrywane zostają grupowo opiaty, a szeroko stosowana (np. w lekach przeciwkaszlowych) kodeina, zawsze będzie skutkowała wynikiem pozytywnym, pomimo braku morfiny w płynach ustrojowych. Testami na obecność amfetaminy oznaczamy różne pochodne amfetaminy, które nierzadko znajdują się w produktach leczniczych, możliwych do nabycia w aptekach, nawet bez recepty. Wykazano, że przyczyną „fałszywie dodatnich” wyników szybkich testów narkotykowych mogą być niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Oksaprozyna należąca do grupy NLPZ interferuje podczas oznaczania benzodiazepin, a kwas niflumowy, będący również przedstawicielem tej popularnej w Polsce grupy leków, interferuje przy oznaczaniu THC, natomiast w przypadku testów wykrywających trójcykliczne antydepresanty (TCA), wynik pozytywny może być efektem obecności w badanym materiale karbamazepiny i niektórych fenotiazyn. Obecność w materiale badanym mebeweryny (leku rozkurczającego) praktycznie zawsze skutkuje pozytywnym wynikiem testu immunochromatograficznego w kierunku metylenodioksymetamfetaminy (MDMA, ecstasy).
W Polsce bardzo często dochodzi do nadużywania leków lub suplementów diety o działaniu pobudzającym, zawierających m.in. kofeinę i guaranę. Tego typu preparaty są bardzo popularne i dostępne w różnych formach (napoje, tabletki, drażetki), ich skład może zawierać np. pochodne efedryny i fenyloetyloaminy, które przy oznaczeniach amfetaminy, mogą być przyczyną uzyskania wyniku „fałszywie dodatniego”. W takim przypadku pacjent może zostać niesłusznie zdiagnozowany jako osoba po przyjęciu narkotyku. Pojawiające się na rynku nowe leki, narkotyki i suplementy diety, z powodzeniem mogą być potencjalnym źródłem wyników zafałszowanych. Ogromna liczba producentów, dystrybutorów i punktów sprzedaży sprawia, że dokładny ilościowy i jakościowy skład sprzedawanych preparatów nie zawsze jest znany, co zdecydowanie utrudnia analizę toksykologiczną i często bywa przyczyną braku dostępności testów opartych o szybkie metody.
Należy zwrócić również uwagę na różnice w reaktywności poszczególnych pochodnych, należących do oznaczanej grupy związków. Na przykład testy dedykowane do oznaczania pochodnych amfetaminy są stosunkowo czułe w odniesieniu do amfetaminy i metamfetaminy, natomiast ich czułość jest zbyt niska w stosunku do MDMA (ekstazy), czy innych nowych pochodnych amfetaminy. Podobne zjawisko obserwuje się w przypadku pochodnych benzodiazepin, w którym to testy do oznaczeń związków z tej grupy wykazują wystarczającą reaktywność dla diazepamu, oksazepamu i nordiazepamu, natomiast praktycznie nie są reaktywne w odniesieniu do szeroko stosowanego alprazolamu (Xanax), lorazepamu (Lorafen), jak również flunitrazepamu – używanego jako substancja ułatwiająca dokonanie przestępstwa („pigułka gwałtu”). Te różnice mogą być przyczyną uzyskania wyniku „fałszywie ujemnego”, gdy badana osoba jest pod wpływem substancji, a zbyt niska reaktywność testu na narkotyki nie pozwala na jej wykrycie. Ponadto należy mieć na uwadze fakt, iż na rynku farmaceutycznym wciąż pojawiają się nowe substancje (suplementy diety, remedia medycyny naturalnej, preparaty stymulujące itd.), będące potencjalnym i nierozpoznanym źródłem interferencji.
Testy narkotykowe – metody referencyjne
Podstawowe wyposażenie Pracowni toksykologii ALAB laboratoria stanowi wysokospecjalistyczna aparatura naukowo – badawcza, wykorzystująca techniki chromatograficzne (UHPLC, HPLC, GC), również sprzężone z tandemową spektrometrią mas (LC-MS/MS, GC-MS/MS). Dzięki tym wysoce referencyjnym technikom analiza materiału badanego pod kątem obecności narkotyków odbywa się na najwyższym poziomie czułości i selektywności, spełnia wymogi najnowszych światowych standardów, a uzyskane w ten sposób wyniki mieszczą się w najwyższych zakresach wiarygodności.
Testy na narkotyki dostępne w ALAB laboratoria
W ALAB laboratoria oferujemy możliwość identyfikacji oraz oznaczenia licznych substancji psychoaktywnych, w tym narkotyków.
Pracownia toksykologii ulega ciągłemu rozwojowi oraz poszerzaniu swojej działalności, poprzez zwiększanie zakresu oferowanych oznaczeń, a parametry wchodzące w skład poszczególnych paneli badań, oznaczane są w ramach jednego cyklu analitycznego, co czyni naszą pracownię bardziej konkurencyjną, nie tylko w zakresie stosowanych metod, ale również kosztów wykonywanych przez nas analiz.
Posiadamy także możliwość uruchomienia nowych metod, mających na celu wykonywanie analiz na specjalne życzenie zleceniodawcy.
