Pojawienie się zielonego stolca można wytłumaczyć dietą, infekcją jelitową, częściowo wiekiem. Występowanie zielonkawych mas kałowych u dzieci może wiązać się ze stosowaniem mleka zastępczego, a u noworodków to klasyczna cecha świadcząca o smółkowym stolcu. Z artykułu dowiesz się jakie są inne przyczyny występowania zielonych stolców np. u dorosłych, kiedy ich pojawienie się powinno skłonić Cię do wizyty u lekarza i wykonania badań diagnostycznych.
Spis treści:
- Zielony kał (stolec) – co oznacza?
- Zielony stolec u dziecka
- Zielonkawy stolec u dorosłego
- Kiedy zielony stolec to powód do niepokoju?
- Zielonkawy stolec – jakie badania wykonać?
- Zielony stolec – podsumowanie
Zielony kał (stolec) – co oznacza?
Zielony kał może być efektem nadmiernej ilości żółci w kale lub przyspieszonego pasażu jelitowego. Wynika to z faktu, że żółć w warunkach fizjologicznych zmienia swój kolor z zielonego na brązowy (do czego przyczynia się mikroflora jelitowa).
Nasilony pasaż, wzmożona produkcja żółci, a także dysbioza jelitowa mogą przyczynić się do zmian w wyglądzie mas kałowych i przybierać zielonkawy odcień (kolor).
Jakie są przyczyny zielonego kału (stolca)? Są to:
- spożywanie pokarmów np. szpinak, sałatę obfitujących w zielony barwnik, czemu nie musi towarzyszyć zmiana częstości defekacji, a zielonkawy stolec jest incydentalny i sporadyczny oraz ściśle związany z dietą;
- suplementy diety zawierające zielone barwniki, np. mielony zielony jęczmień, spirulina lub chlorofil w tabletkach / proszku, przy spożyciu których zielony stolec pojawia się częściej, co zależy od dziennej spożywanej porcji i regularności dawkowania;
- stosowanie leków przeczyszczających, które przyspieszają pasaż jelitowy;
- infekcja jelitowa, czemu może towarzyszyć biegunka z zielonym kałem.
Zielony kał może wynikać ze stosowanej antybiotykoterapii, która przyczynia się do naruszenia fizjologicznej mikroflory. Dostępne są również opisy przypadków, w których zatrucie pestycydami np. parakwatem lub rodentycydami np. brometaliną było prawdopodobną przyczyną pojawienia się zielonego stolca.
Zielony stolec u dziecka
Zielony stolec może być obecny u dzieci i nie jest objawem choroby ani dysfunkcji układu pokarmowego. W przypadku noworodków ciemnozielony stolec może pojawić się w pierwszych kilku-kilkunastu godzinach życia i jest nazywany smółką, na który składają się m.in. wody płodowe, maź płodowa, enzymy trawienne, nabłonek śluzówki przewodu pokarmowego, bilirubina i biliwerdyna.
Niemowlęcy zielony stolec a wątroba
Warto mieć również na uwadze fakt, że noworodki i niemowlęta do ok. 3. miesiąca życia wykazują ograniczoną zdolność do produkcji kwasów żółciowych, co wynika z niedojrzałości układu pokarmowego. Oprócz tego, towarzyszy im utrudnione wchłanianie zwrotne w jelicie krętym wspomnianych kwasów, co przyczynia się do pojawienia się zielonkawego zabarwienia stolca u niemowląt.
Zielony kał u niemowląt a mleko modyfikowane
Zielony stolec u dzieci może wynikać z rodzaju prowadzonej diety – szczególnie w przypadku niemowląt karmionych produktem mlekozastępczym jak hipoalergiczne mleko modyfikowane. Warto podkreślić fakt, że niemowlęta karmione mlekiem matki mają żółty stolec.
Zielony stolec i kolka niemowlęca
Niejednokrotnie zielony stolec może występować w przebiegu kolki niemowlęcej, gdzie oprócz typowych objawów (kolka, płacz, podkurczanie nóżek, rozdęcie brzuszka z nadmierną ilością gazów) mogą wystąpić zielonkawe i śluzowate mały kałowe towarzyszące wzmożonemu oddawaniu gazów jelitowych.
W przypadku niemowląt, uwagę rodziców powinno zwrócić pojawienie się stolca w kolorze gnilnym, któremu towarzyszy wodnista konsystencja, obecność śluzu i nasilona częstość defekacji.[9][5][6]
Więcej nt. zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego u małych dzieci w Centrum Wiedzy ALAB.
Zielonkawy stolec u dorosłego
Zielony stolec u osoby dorosłej może wiązać się z zatruciem pokarmowym związanym z bakteriami Salmonella, a szczególnie serotyp należący do S. enterica. Warto podkreślić, że wspomniane patogeny są jedną z najczęstszych przyczyn biegunek na świecie. Bakterie Salmonella enterica posiadają zdolność do zasiedlania i kolonizowania dystalnego odcinka jelita cienkiego i proksymalnego jelita grubego.
Zatruciu tą bakterią oprócz zielonych stolców / biegunek (określanych jako “wodnista biegunka o zielonkawym zabarwieniu”) towarzyszą inne objawy żołądkowo-jelitowe, np. nudności, wymioty, kurczowe bóle brzucha. W masach nieuformowanego stolca mogą występować inne elementy makroskopowe jak krew i śluz. Zielone masy kałowe mogą towarzyszyć również innym dolegliwościom np. zespołowi jelita drażliwego.
Kiedy zielony stolec to powód do niepokoju?
Zielony stolec powinien budzić niepokój, zarówno u dzieci, jak i dorosłych, jeśli:
- doszło do zmiany częstości defekacji (zwykle ulega nasileniu);
- towarzyszy zmiana konsystencji mas kałowych (tracą na fizjologicznym uformowaniu – zobacz więcej nt. skali Bristolskiej);
- obecne są w nim niefizjologiczne elementy np. duża ilość śluzu, ropa, krew, niestawione resztki pokarmowe;
- występuje gorączka, silny i skurczowy ból brzucha.
Istotne znaczenie (będące sygnałem alarmowym) ma również występowanie biegunki z zielonym stolcem, któremu mogą towarzyszyć ryzyko odwodnienia (szczególnie wrażliwe są na nie dzieci i osoby starsze), a także nieprawidłowy przyrost masy ciała u dziecka lub nieplanowana redukcja wagi u dorosłych pacjentów.
Zielonkawy stolec – jakie badania wykonać?
W przypadku zielonego kału jedno z podstawowych testów do wykonania to badanie ogólne kału, w którym dokonuje się:
Wśród badań, które są pomocne w ustaleniu przyczyn zielonych stolców wymienia się wykonanie posiewu kału z uwzględnieniem bakterii Salmonella, a także jego badanie w kierunku pasożytów.
Zielony stolec – podsumowanie
Występowanie zielonego stolca przy braku zmiany cyklu wypróżnień może być ściśle związane z dietą, stosowanymi suplementami diety lub być cechą fizjologiczną w określonej grupie pacjentów np. noworodków. Jeśli zielonemu stolcowi zaczynają towarzyszyć ból brzucha, zmiana częstości wypróżnień i/lub uformowania stolca, należy zasięgnąć porady lekarza, który ustali przyczynę i wprowadzi odpowiednie leczenie zależnie od przyczyny zielonych stolców.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
- [1] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/85740,zielony-kolor-stolca, dostęp 18/06/2024
- [2] https://academic.oup.com/qjmed/article/106/3/287/1564181?login=false, dostęp 18/06/2024
- [3] Panasiuk A (2018) Choroby infekcyjne przewodu pokarmowego, Warszawa: PZWL
- [4] Kawalec W, Grenda R, Kulus M (2018) Pediatria Tom I-II, Warszawa: PZWL
- [5] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/94457,czy-zielone-zabarwienie-stolca-to-powod-do-niepokoju, dostęp 18/06/2024
- [6] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/61937,zielony-stolec-u-dziecka, dostęp 18/06/2024
- [7] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/89503,czy-leki-moga-powodowac-zmiane-zabarwienia-stolca, dostęp 18/06/2024
- [8] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22522220/
- [9] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6776453/
- [10] https://www.annemergmed.com/article/S0196-0644(15)00083-9/abstract, dostęp 18/06/2024
- [11] Zarzycka D, Emeryk A (2020) Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne, Warszawa: PZWL
