Alfa - fetoproteina (AFP) (L07)

Kiedy i w jakim celu

Badanie AFP (alfa-fetoproteiny) wykonywane u kobiet ciężarnych umożliwia wykrywanie wad rozwojowych płodu. Ocena poziomu AFP jest też elementem diagnostyki onkologicznej – wysoki wzrost alfa-fetoproteiny występuje w niektórych chorobach nowotworowych. 

Charakterystyka badania

Alfa-fetoproteina (marker nowotworowy AFP) jest glikoproteiną, produkowaną już w życiu płodowym przez woreczek żółtkowy, wątrobę i przewód pokarmowy płodu. 

Nadmierny wzrost poziomu alfa-fetoproteiny we krwi ciężarnej między 14. a 18. tygodniem ciąży wskazuje na obecność wad rozwojowych cewy nerwowej i mózgu płodu. Z kolei obniżone stężenie alfa-fetoproteiny utrzymujące się po 10. tygodniu ciąży jest wskaźnikiem obecności zespołu Downa.

Alfa-fetoproteina jest też markerem nowotworowym o bardzo wysokiej czułości i swoistości, dzięki czemu może być wykorzystywany w badaniach przesiewowych u osób z grup wysokiego ryzyka wystąpienia raka wątroby. 

Znaczny wzrost AFP obserwuje się:

• u pacjentów z pierwotnym rakiem wątroby
• u niewielkiego odsetka osób z przerzutami nowotworowymi do wątroby
• w nowotworach zarodkowych i jajników

Badanie alfa-fetoproteiny można wykorzystywać w diagnostyce różnicowej nowotworów złośliwych i łagodnych. Podwojenie stężenia AFP w czasie 10-80 dni wskazuje, że najprawdopodobniej mamy do czynienia z nowotworem złośliwym. 

Należy pamiętać, że nienowotworowe choroby wątroby związane z równoczesną jej regeneracją również mogą zwiększać stężenie alfa-fetoproteiny. 

Wyniki fałszywie dodatnie w przypadku AFP obserwujemy szczególnie w przebiegu:

• marskości wątroby
• infekcji wątroby
• toksycznych uszkodzeń wątroby (np. wskutek przedawkowania paracetamolu) 

W takich wypadkach zazwyczaj obserwuje się umiarkowany wzrost alfa-fetoproteiny na poziomie do 100 ng/ml.