Posiew krwi jest badaniem mikrobiologicznym, które wykrywa drobnoustroje w próbkach krwi pobieranej od pacjenta. Z jakiego powodu wykonywane jest badanie? Co wykrywa posiew krwi? Jak jest prezentowany i o czym informuje wynik badania laboratoryjnego? Sprawdź!
Spis treści:
- Posiew krwi – gdzie i z jakiej przyczyny jest wykonywany?
- Posiew krwi – wytyczne do zlecenia badania
- Posiew krwi – jak pobrać materiał do badania?
- Posiew krwi tlenowy i beztlenowy
- Posiew krwi – przebieg badania laboratoryjnego
- Posiew krwi – ile się czeka na wynik i jak go interpretować?
- Co wykrywa posiew krwi? Podsumowanie
Posiew krwi – gdzie i z jakiej przyczyny jest wykonywany?
Posiew krwi stosuje się w diagnostyce chorób zakaźnych przebiegających z obecnością drobnoustrojów w łożysku naczyniowym.
Posiew krwi wykrywa bakterie, grzyby drożdżopodobne i pleśnie. Obecność żywych bakterii we krwi określa się mianem bakteriemii, natomiast obecność grzybów to fungemia. Zlecenie na badanie wystawia lekarz, a pobieranie materiału odbywa się w warunkach szpitalnych.
W zdrowym organizmie krew jest jałowa (pozbawiona drobnoustrojów). Do krótkotrwałej bakteriemii może dojść po ekstrakcji zębów, cewnikowaniu pęcherza, bronchoskopii i innych zabiegach wykonywanych w obrębie błon śluzowych. Bakteriemia przejściowa (obecność drobnoustrojów w krwi przez kilka, kilkanaście minut) przebiega zazwyczaj bezobjawowo i ustępuje samoistnie dzięki nieswoistym mechanizmom obronnym organizmu.
Nawracająca lub ciągła obecność żywych drobnoustrojów we krwi może:
- być charakterystyczna dla wybranych chorób zakaźnych (np. bruceloza, zapalenie wsierdzia, zakrzepowe zapalenie żył, dur brzuszny, listerioza i inne),
- towarzyszyć zlokalizowanym infekcjom (np. zapalenie płuc, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie otrzewnej i inne),
- być przyczyną wprowadzenia drobnoustrojów do krwi poprzez podanie skażonego płynu (dożylnie, przez cewnik, miejsce wkłucia).
Bakteriemia i fungemia mogą przekształcić się w infekcję uogólnioną (sepsę), której następstwem może być groźny dla życia wstrząs septyczny.
>> Przeczytaj, czym jest: Dur brzuszny – objawy, diagnoza, leczenie i profilaktyka
Czynniki ryzyka wystąpienia zakażenia krwi
- wiek – noworodki z niską masą urodzeniową, osoby w podeszłym wieku
- zaburzone funkcjonowanie układu odpornościowego
- choroba podstawowa (np. cukrzyca, niewydolność nerek, niewydolność oddechowa)
- cewnikowanie
- żywienie pozajelitowe
- chemioterapia
- poważne urazy/oparzenia
Posiew krwi – wskazania do zlecenia badania
Wskazania do posiewu krwi u pacjentów przyjmowanych do szpitala:
- sepsa,
- wstrząs septyczny,
- infekcyjne zapalenie wsierdzia,
- odcewnikowe zakażenie łożyska krwi,
- gorączka neutropeniczna,
- gorączka nieznanego pochodzenia,
- zapalenie płuc,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Wskazania do posiewu krwi u pacjentów hospitalizowanych:
- podejrzenie sepsy szpitalnej,
- wystąpienie gorączki szpitalnej u pacjentów:
- hospitalizacja na oddziale intensywnej terapii,
- założona linia naczyniowa centralna,
- reakcja uboczna na wenflon,
- obraz kliniczny ogólnoustrojowej reakcji zapalnej,
- niedobór odporności,
- pogorszenie stanu ogólnego,
- cewnik do pęcherza moczowego i trudności w kontakcie słownym,
- szpitalne zapalenie płuc.
Posiew krwi – jak pobrać materiał do badania?
Przygotowanie pacjenta do posiewu krwi
Krew do posiewu mikrobiologicznego powinna być pobrana przed zastosowaniem antybiotykoterapii. W przypadku konieczności pobrania krwi w trakcie leczenia należy zastosować specjalne podłoża zawierające dodatek substancji hamujących działanie antybiotyków. Bezpośrednio przed pobraniem materiału należy zdezynfekować skórę pacjenta w miejscu wkłucia.
Podłoża mikrobiologiczne do posiewu krwi
Krew na posiew pobierana jest do specjalnych butelek z płynnym podłożem namnażającym. Istnieją pożywki bulionowe do posiewów w kierunku drobnoustrojów tlenowych i beztlenowych. W przypadku małych objętości pobranej krwi stosowane są butelki pediatryczne.
Pobranie materiału do posiewu krwi
Krew na posiew pobierana jest bezpośrednio z naczynia (najczęściej żyły łokciowej). Nie należy pobierać krwi z cewników, za wyjątkiem diagnostyki bakteriemii odcewnikowej, kiedy wykonywane jest równoczesne pobranie krwi z żyły i cewnika.
Istotny wpływ na wykrycie drobnoustrojów i właściwą interpretację wyniku ma liczba i objętość pobranych próbek krwi oraz dobór odpowiednich podłóż. Rekomendowana objętość krwi pobranej na posiew od pacjentów dorosłych wynosi 20-30 ml. W przypadku dzieci rekomendowana objętość krwi na posiew zależy od masy ciała (Tabela 1).
Posiew krwi tlenowy i beztlenowy
Złotą zasadą pobierania krwi na posiew jest jednoczasowe pobranie dwóch próbek krwi z dwóch oddzielnych wkłuć. Każda próbka materiału jest posiewana na zestaw dwóch podłóż: w kierunku drobnoustrojów tlenowych (tzw. posiew tlenowy krwi) i beztlenowych (tzw. posiew beztlenowy krwi). Optymalna objętość krwi przenoszona do butelki z pożywką bulionową wynosi 8-10 ml (w przypadku butelek pediatrycznych 3-5 ml).
Pobranie wyłącznie jednej próbki w znacznym stopniu ogranicza czułość metody. W wyjątkowych sytuacjach (podejrzenie infekcyjnego zapalenia wsierdzia) zalecane jest pobranie krwi na trzy zestawy podłóż w odstępach ok. 6 godz.
Jeżeli posiewy krwi są ujemne po 24-48 godz. przy jednoczesnych objawach klinicznych należy pobrać do badania kolejne 2 próbki.
Posiew krwi – przebieg badania laboratoryjnego
Krew pacjenta pobrana na podłoża bulionowe pozostaje w laboratorium pod kontrolą urządzeń automatycznych. Aparatura sygnalizuje obecność drobnoustrojów w krwi poprzez sygnał świetlny i/lub dźwiękowy, a w przypadku integracji urządzenia z Laboratoryjnym Systemem Informatycznym (LIS) informacja trafia wprost do komputera diagnosty.
Dalszy przebieg badania mikrobiologicznego obejmuje:
- wykonanie preparatu,
- posiew hodowli na podłoża agarowe,
- Identyfikację,
- wykonanie testu lekowrażliwości (antybiogramu lub mykogramu).
Wykrycie patogenów we krwi powinno być jak najwcześniej zgłoszone lekarzowi zlecającemu badanie. Wstępne informacje, jeszcze przed wydaniem kompletnego wyniku, mogą okazać się dla klinicysty niezwykle istotne.
Posiew krwi – ile się czeka na wynik i jak go interpretować?
Oczekiwanie na wynik posiewu krwi trwa od kilku dni do tygodnia. Wynik ujemny wydaje się zazwyczaj po 6-7 dniach. Czas zakończenia posiewu dodatniego zależy w dużym stopniu od rodzaju drobnoustroju i masywności zakażenia.
Ostateczny wynik badania zawiera informację o gatunku i lekowrażliwości wyhodowanego drobnoustroju. Interpretacji lekowrażliwości dokonuje się zgodnie z zaleceniami Europejskiego Komitetu ds. Oznaczania Lekowrażliwości (EUCAST). Wynik opatrzony jest komentarzami dotyczącymi wyhodowanego patogenu.
Trudne do interpretacji dodatnie wyniki posiewu krwi
- Wyhodowanie kilku drobnoustrojów z jednej próbki krwi – w zdecydowanej większości przypadków za zakażenie łożyska naczyniowego odpowiada jeden drobnoustrój. Wyhodowanie z krwi kilku drobnoustrojów skutkuje wydaniem wyniku opatrzonego komentarzem o możliwości kontaminacji (zanieczyszczenia) próbki w trakcie pobierania materiału. Dzieje się tak na skutek nieprawidłowo przeprowadzonej procedury dezynfekcji skóry pacjenta lub procedury dezynfekcji butelki z podłożem. Wskazanie na rzeczywistą przyczynę zakażenia w takim przypadku jest praktycznie niemożliwe. Badanie należy powtórzyć z zachowaniem zasad aseptyki i antyseptyki.
- Wyhodowanie z krwi drobnoustrojów typowych dla mikrobioty skórnej – wykrycie we krwi gronkowców koagulazoujemnych, Corynebacterium spp., Propionibacterium spp., Bacillus spp. z reguły świadczy o zanieczyszczeniu. Drobnoustroje te mogą być jednak przyczyną zakażenia krwi noworodków, pacjentów z obniżoną odpornością, pacjentów z cewnikiem lub implantami. Na infekcję może wskazywać wyhodowanie tych samych drobnoustrojów z kilku oddzielnych pobrań krwi.
Wynik posiewu krwi jest ostatecznie interpretowany przez lekarza klinicystę w powiązaniu z objawami klinicznymi i wynikami innych badań diagnostycznych.
Przyczyny najczęstszych błędów przy posiewie krwi:
- zbyt mała objętość próbki,
- zbyt mała liczba próbek,
- nieprzestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki,
- pobieranie krwi przez cewnik.
Co wykrywa posiew krwi? Podsumowanie
Posiew krwi jest kluczowym badaniem umożliwiającym wykrycie bakterii i grzybów we krwi. Badanie jest zlecane przez lekarza w szpitalu. Każda próbka krwi posiewana jest na zestaw podłóż – w kierunku tlenowym i beztlenowym. Złotą zasadą badania jest jednoczasowe pobranie dwóch próbek krwi z dwóch oddzielnych wkłuć.
>> Dowiedz się też, czym jest: Posiew kału – czemu służy badanie i jak interpretować wyniki?
Źródła:
- prof. dr hab. med. Waleria Hryniewicz i inni „Wskazania do wykonywania badań mikrobiologicznych u pacjentów hospitalizowanych”; Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2011–2015; Warszawa 2015
- prof. Dr hab. Med. A. Przondo-Mordarska (redakcja naukowa) „Podstawowe procedury laboratoryjne w bakteriologii klinicznej” Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Wydanie I
