Ferrytyna jest istotnym elementem odpowiedzialnym za regulację gospodarki żelazem w organizmie człowieka, pełniąc funkcję głównego białka magazynującego jony żelaza.
Ferrytyna należy do tak zwanych białek ostrej fazy. Jej zwiększone stężenie może towarzyszyć chorobom autoimmunologicznym, zaburzeniom metabolicznym czy nawet nowotworom. Zrozumienie mechanizmów regulujących poziom ferrytyny, jej funkcji fizjologicznych, a także czynników wpływających na jej poziom jest kluczowe dla diagnostyki i terapii związanych z niedoborami żelaza oraz powiązanymi chorobami.
Spis treści:
- Ferrytyna – co to jest?
- Niski poziom stężenia ferrytyny we krwi – przyczyny
- Niski poziom ferrytyny w organizmie – objawy
- Jak podnieść poziom stężenia ferrytyny we krwi – przykłady
- Niski poziom stężenia ferrytyny – jak zapobiegać?
Ferrytyna – co to jest?
Ferrytyna jest kompleksem białkowym, który pełni rolę głównego magazynu żelaza w organizmie człowieka. Występuje w wysokich stężeniach głównie w komórkach wątroby, śledziony oraz szpiku kostnego.
Stężenie ferrytyny w surowicy jest powszechnie stosowanym wskaźnikiem oceny całkowitej zawartości żelaza w organizmie.
Funkcje ferrytyny w organizmie
Ferrytyna jest istotnym wskaźnikiem oceny stanu magazynowania żelaza w organizmie, ponieważ jej stężenie odzwierciedla ilość żelaza dostępnego dla różnych funkcji fizjologicznych. Ferrytyna jest swoistym rezerwuarem żelaza, który może być uwalniany w odpowiedzi na potrzeby metaboliczne, zwłaszcza w procesie erytropoezy, czyli tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek. Jest im niezbędna do prawidłowej syntezy hemoglobiny, a także do funkcjonowania układu odpornościowego.
Badanie poziomu stężenia ferrytyny we krwi – kto powinien wykonać?
Pomimo że ferrytyna jest markerem specyficznym dla magazynowania żelaza, jej pomiar ma szerokie zastosowanie diagnostyczne. Badanie stężenia ferrytyny zaleca się u:
- osób z objawami niedokrwistości z niedoboru żelaza,
- osób przyjmujących preparaty żelaza,
- kobiet w ciąży lub karmiących piersią,
- osób z przewlekłymi chorobami zapalnymi,
- pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby lub nerek,
- u kobiet z obfitymi krwawieniami menstruacyjnymi,
- u osób zmagających się z chorobami przewodu pokarmowego,
- po przebytych urazach i operacjach,
- u osób cierpiących na hemochromatozę.
>> To może Cię zainteresować: Ferrytyna – możliwe przyczyny hiperferrytynemii
Niski poziom stężenia ferrytyny we krwi – przyczyny
Niskie stężenie ferrytyny może być wynikiem różnorodnych czynników, w tym:
- niedostatecznego spożycia żelaza w diecie, szczególnie u osób stosujących dietę ubogą w produkty mięsne i źródła żelaza roślinnego,
- zwiększonego zapotrzebowania na żelazo (na przykład w okresie ciąży lub u kobiet w okresie laktacji),
- przewlekłych chorób zapalnych,
- zaburzeń ze strony układu pokarmowego, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- zaburzeń hormonalnych, takich jak niedoczynność tarczycy, wpływających na metabolizm żelaza i ferrytyny w organizmie.
Z uwagi na różnorodność czynników prowadzących od niskiego poziomu ferrytyny, istotne jest precyzyjne określenie jego przyczyny w celu skutecznego leczenia i zapobiegania powikłaniom.
Niedobór żelaza w organizmie – objawy
Niski poziom ferrytyny w organizmie może objawiać się szeregiem różnorodnych dolegliwości, które często są związane z niedoborem żelaza:
- zmęczenie,
- bladość skóry i błon śluzowych,
- zwiększona podatność na infekcje,
- zawroty oraz bóle głowy, szumy uszne,
- omdlenia,
- zmniejszona wydolność fizyczna,
- kruchość paznokci i wypadanie włosów,
- suchość skóry, pękanie kącików ust,
- zaburzenia koncentracji i pamięci,
- zmiany w apetycie,
- nerwowość i pogorszenie nastroju,
- przyspieszony rytm serca.
Rozpoznanie tych objawów jest kluczowe dla postawienia właściwej diagnozy i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia. Wymienione objawy są jednak niecharakterystyczne i mogą występować także w przebiegu innych chorób.
Jak podnieść poziom stężenia ferrytyny we krwi – przykłady
Podnoszenie poziomu stężenia ferrytyny we krwi można osiągnąć poprzez odpowiednie działania żywieniowe, suplementację oraz leczenie przyczynowe w przypadku chorób podstawowych. Oto kilka skutecznych metod:
- Dieta bogata w żelazo: Zwiększenie spożycia żelaza poprzez dietę jest kluczowym krokiem. Warto spożywać produkty bogate w żelazo hemowe, takie jak czerwone mięso, drób, ryby oraz żelazo roślinne, takie jak fasola, szpinak, jarmuż, nasiona dyni czy pestki słonecznika.
- Witamina C: Witamina C zwiększa wchłanianie żelaza z diety. Warto więc spożywać produkty bogate w witaminę C, takie jak cytrusy, kiwi, papryka czy brokuły, w połączeniu z posiłkami zawierającymi żelazo.
- Suplementacja: W przypadku stwierdzenia niedoborów, lekarz może zalecić suplementację żelaza w formie preparatów doustnych (ważne jest stosowanie suplementów pod kontrolą lekarza, aby zapobiec nadmiarowi tego pierwiastka, który może być szkodliwy dla organizmu).
Podniesienie poziomu ferrytyny we krwi jest procesem, który powinien być prowadzony pod kontrolą lekarza, aby dostosować odpowiednie działania żywieniowe, suplementację i leczenie przyczyny do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Niski poziom stężenia ferrytyny – jak zapobiegać?
Zapobieganie niskim poziomom ferrytyny zależy w dużej mierze od zdrowych nawyków żywieniowych oraz regularnych badań kontrolnych. Dieta powinna być zróżnicowana i bogata w źródła żelaza. Warto również pamiętać o zwiększeniu spożycia tego mikroelementu.
Dodatkowo równowaga w diecie, która promuje zdrowe wchłanianie żelaza, może wspierać utrzymanie odpowiedniego poziomu ferrytyny. Regularne wizyty kontrolne i badania laboratoryjne pozwalają szybko reagować na ewentualne niedobory i zapobiegać ich poważniejszym konsekwencjom zdrowotnym.
Zachowanie odpowiedniego poziomu ferrytyny jest jednym z kluczowych elementów istotnych dla utrzymania zdrowia i dobrej kondycji organizmu. Świadomość jej roli jako kluczowego markera gospodarki żelazem oraz regularne monitorowanie jej stężenia mogą pomóc w szybkiej diagnozie i skutecznej interwencji w przypadku niedoborów. Edukacja na temat zdrowej diety bogatej w żelazo oraz odpowiednie postępowanie w przypadku chorób podstawowych są kluczowe dla utrzymania optymalnego poziomu tego białka i zapobiegania związanych z nim problemom zdrowotnym.
>> To może Cię zainteresować: Ferrytyna biomarkerem ryzyka powikłań MASLD – najnowsze doniesienia
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
1. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.3.2.21.5.
2. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/152280,ferrytyna
3. https://www.webmd.com/a-to-z-guides/ferritin-blood-test
4. Knovich MA., Storey JA., Coffman LG., et al. Ferritin for the clinician. Blood Rev. 2009 May;23(3):95-104.
5. Kotla NK., Dutta P., Parimi S., Das NK. The Role of Ferritin in Health and Disease: Recent Advances and Understandings. Metabolites. 2022 Jun 30;12(7):609.
