Nietrzymanie moczu to wstydliwy problem, który z reguły utożsamiany jest z populacją kobiet i osób starszych. Objaw ten może jednak występować również u mężczyzn oraz w przebiegu szeregu chorób, a jego obecność stanowi znaczną niedogodność w wielu aspektach życia. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jakie są rodzaje nietrzymania moczu oraz na czym opiera się ich leczenie.
Spis treści:
- Nietrzymanie moczu – co to za stan?
- Przyczyny nietrzymania moczu
- Objawy nietrzymania moczu
- Jak leczyć nietrzymanie moczu?
Nietrzymanie moczu – co to za stan?
Mikcja jest procesem, w trakcie którego dochodzi do zsynchronizowanego działania mięśnia wypieracza pęcherza moczowego oraz mięśnia zwieracza cewki moczowej. W warunkach fizjologicznych wypływ moczu jest w pełni kontrolowany, jednak w przebiegu niektórych schorzeń może dojść do zaburzenia tego procesu. Nietrzymaniem moczu nazywany jest bowiem każdy stan, w którym dochodzi do mimowolnego wycieku moczu. W zależności od właściwej przyczyny wyróżnia się trzy główne podtypy tego problemu, czyli:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu,
- naglące nietrzymanie moczu,
- nietrzymanie moczu z przepełnienia.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu
Główną przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest niewydolność mechanizmu zwieraczowego pęcherza. Efektem tego jest niekontrolowany wypływ moczu, do którego dochodzi z reguły podczas czynności powodujących zwiększenie ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej. Z tego powodu u osób zmagających się z wysiłkowym nietrzymaniem moczu występuje oddawanie niewielkich ilości moczu bez uczucia parcia w trakcie m.in. kaszlu lub ciężkiej pracy fizycznej. W zależności od stopnia nasilenia objawów wysiłkowe nietrzymanie moczu dzieli się na:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu I stopnia, w którym niekontrolowany wyciek moczu zachodzi w trakcie aktywności fizycznych o dużej intensywności, np. dźwiganie, podnoszenie ciężarów,
- wysiłkowe nietrzymanie moczu II stopnia, w którym mimowolne oddawanie moczu towarzyszy takim aktywnościom, jak np. chodzenie, przejście z pozycji leżącej do siedzącej,
- wysiłkowe nietrzymanie moczu III stopnia, w którym do wycieku moczu dochodzi podczas aktywności bezwysiłkowych, np. leżenie.
Naglące nietrzymanie moczu
Stanowi naglącego nietrzymania moczu towarzyszy pojawienie się uczucia nieprzewidzianego i niemożliwego do opanowania parcia na pęcherz oraz mimowolny wyciek moczu. Przyczyną tego problemu jest najczęściej nadmierna pobudliwość mięśnia wypieracza, czyli zaburzenie czynnościowe występujące w przebiegu m.in. zapalenia pęcherza, choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego oraz chorób gruczołu krokowego u mężczyzn. Naglącemu nietrzymaniu moczu towarzyszy często objaw nykturii, czyli co najmniej dwukrotne oddawanie moczu podczas wypoczynku nocnego.
Nietrzymanie moczu z przepełnienia
Bezpośrednią przyczyną nietrzymania moczu z przepełnienia jest zaburzenie kurczliwości mięśnia wypieracza pęcherza lub pojawienie się mechanicznej przeszkody na drodze odpływu moczu (np. przerost gruczołu krokowego u mężczyzn). Stan ten skutkuje stałymi lub okresowymi wyciekami moczu z wypełnionego pęcherza moczowego, który u osób zmagających się z tym problemem jest nadmiernie rozciągnięty. Nietrzymaniu moczu z przepełnienia towarzyszy również przetrwałe uczucie wypełnienia pęcherza, które nierzadko nie ustępuje nawet pomimo oddania moczu.
Przyczyny nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu nie jest odrębną jednostką chorobową, lecz zestawem objawów. Występuje on w przebiegu zaburzeń o podłożu czynnościowym, patologiach dolnych dróg moczowych (np. wady rozwojowe), chorobach neurologicznych oraz jako skutek powikłań pooperacyjnych. Problem nietrzymania moczu może być również wywoływany przez silne stany depresyjne oraz stres, a także stanowić skutek uboczny przyjmowania niektórych farmaceutyków (np. leki hipotensyjne).
Jakie choroby powodują nietrzymanie moczu?
Nietrzymanie moczu może być konsekwencją wielu chorób. Wśród nich wyróżnia się m.in.:
- infekcje dróg moczowych,
- stwardnienie rozsiane,
- polineuropatie,
- uszkodzenia rdzenia kręgowego,
- rozrost gruczołu krokowego u mężczyzn,
- cukrzyca,
- choroby nowotworowe układu moczowo-płciowego.
Do czynników ryzyka występowania nietrzymania moczu zalicza się również otyłość, podeszły wiek, liczne porody oraz przyjmowanie na stałe diuretyków (leków moczopędnych).
Objawy nietrzymania moczu
Głównym objawem nietrzymania moczu jest jego niekontrolowany wyciek z pęcherza moczowego. Do takiej sytuacji może dojść zarówno podczas aktywności ruchowych, jak i w trakcie odpoczynku. Zróżnicowana może być także ilość wyciekającego moczu oraz częstotliwość występowania sytuacji tego typu. U osób zmagających się z problemem nietrzymania moczu występować może również wcześniej wspomniana nykturia oraz uczucie niepełnych mikcji, a także osłabienie strumienia moczu i trudności w rozpoczynaniu wypróżnień.
Jak leczyć nietrzymanie moczu?
Sposób leczenia nietrzymania moczu uzależniony jest od właściwej przyczyny problemu. Zakres najczęściej stosowanych procedur obejmuje:
- działania profilaktyczne, np. eliminacja czynników ryzyka (redukcja nadmiernej masy ciała, unikanie przeciążających aktywności fizycznych, rzucenie palenia),
- postępowanie zachowawcze, np. trening mięśni dna miednicy, trening pęcherza, farmakoterapia (leki adrenergiczne i antycholinergiczne),
- leczenie inwazyjne, np. zabiegi chirurgiczne z wykorzystaniem taśm podcewkowych, iniekcje okołocewkowe.
Należy jednak pamiętać o tym, że skuteczność leczenia poszczególnych podtypów nietrzymania moczu jest warunkowana przez postawienie odpowiedniego rozpoznania i potencjalne wyeliminowanie właściwej przyczyny problemu. Jeśli występują u Ciebie objawy wskazujące na nietrzymanie moczu, to koniecznie skorzystaj z porady lekarza pierwszego kontaktu, który wskaże właściwą drogę postępowania w danym przypadku.
Problem nietrzymania moczu dotyka od 25 do 45% populacji żeńskiej, natomiast różnego typu zaburzenia ze strony układu moczowo-płciowego występują u około 20% mężczyzn. Nie należy lekceważyć tego pozornie niegroźnego stanu, ponieważ w większości przypadków satysfakcjonujące wyniki leczenia są możliwe do uzyskania dzięki zastosowaniu kombinacji metod prewencyjnych oraz zachowawczych. Nie zwlekaj zatem z diagnostyką – już teraz zadbaj o swój układ moczowy i odzyskaj utracony komfort codziennego funkcjonowania.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia:
- Dębiński P, Niezgoda T. Klasyfikacja nietrzymania moczu i sposoby leczenia. Przegląd Urologiczny. 2014; 87(5).
- Bereza T, Walocha J. Anatomia układu moczowo-płciowego. Stangel-Wójcikiewicz, Medycyna regeneracyjna w leczeniu nietrzymania moczu; 2014: 21–25.
- https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/nie-tylko-kobiecy-problem
- Borowicz AM, Wieczorowska-Tobis K, Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu nietrzymania moczu. Gerontologia praktyczna, 2010, 18, 3.
