Borelioza stawowa to jedna z form boreliozy, która prowadzi do przewlekłych bólów stawów. Dowiedz się jakie objawy daje boreliozowe zapalenie stawów, a także czym jest RZS i choroba zwyrodnieniowa stawów oraz jak przebiega diagnostyka różnicowa tych schorzeń.
Spis treści:
- Borelioza stawowa – co to za choroba?
- Borelioza stawowa – jakie badania należy wykonać?
- Fibromialgia a borelioza – różnicowanie
- Reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa a borelioza – jak rozróżnić?
- Na czym polega leczenie boreliozy stawowej?
- Borelioza stawowa – podsumowanie
Borelioza stawowa – co to za choroba?
Boreliozowe zapalenie stawów jest jedną z wczesnych postaci boreliozy, występujących do 6 miesięcy od ukłucia przez kleszcza. Może również mieć charakter nawracającego zapalenia stawów, które jest najczęstszą postacią boreliozy późnej. W tym przypadku występuje po 6 miesiącach od ukłucia kleszcza.
Borelioza stawowa – postać wczesna rozsiana
Borelioza stawowa charakteryzuje się wędrującymi bólami okołostawowymi i mięśniowymi – często bez typowych objawów zapalenia stawów. Brak jest obrzęku stawów, pacjent nie ma ograniczonej ruchomości, bolesne miejsce nie jest ucieplone i nie stwierdza się rumienia.
Typowo w przebiegu choroby zajęty jest jeden staw. Zdarza się, że borelioza stawowa obejmuje kilka stawów, ale nie są to stawy symetryczne (jak w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów, czyli RZS). Warto też zauważyć, że ból stawów w boreliozie stawowej występuje po jednej stronie.
Dolegliwości bólowe zwykle ustępują samoistnie, czasem występują okresy remisji. Ból trwa zazwyczaj kilka godzin do kilku dni, jednak maksymalnie utrzymuje się do kilku tygodni.
Lokalizacje typowe dla boreliozy stawowej to:
- staw skokowy,
- staw kolanowy,
- staw barkowy,
- staw skroniowo-żuchwowy.
Bólom stawów w boreliozie towarzyszy zapalenie ścięgien, torebek stawowych i mięśni.
>> Dowiedz, czym objawia się: Wczesne zapalenie stawów (WZS) – przyczyny, objawy, badania
Borelioza stawowa – postać późna rozsiana
Ta postać choroby rozwija się w okresie późniejszym niż 6 miesięcy po ukłuciu przez kleszcza – średnio 1-2 lata po ekspozycji. Poprzedza ją postać wczesna. Istnieje jednak możliwość, że późna postać rozsiana boreliozy stawowej rozwinie się bez poprzedzającego ją stadium wczesnego. Choroba ma charakter klasycznego boreliozowego zapalenia stawów. Zanim w pełni się rozwinie, obecne są objawy, tj.:
- artralgia – bóle stawów;
- mialgia – bóle mięśniowe;
- entezopatia – bóle związane ze zmianami w miejscach mocowania ścięgnie, torebek stawowych i więzadeł do kości.
Boreliozowe zapalenie stawów charakteryzuje się:
- zajęciem jednego stawu (monoarthtitis) lub 2-3 stawów (oligoarthritis). Choroba może zajmować staw skokowy, staw kolanowy, stawy palców u rąk lub palców stopy;
- dużym wysiękiem, zaczerwienieniem (dolegliwości bólowe są zazwyczaj nieznaczne).
Jeśli zmiany nawracają, trwają coraz dłużej. Mogą to być tygodnie, miesiące lub nawet lata. Postać późna rozsiana boreliozowego zapalenia stawów u niektórych pacjentów może mieć charakter zapalenia przewlekłego, trwającego stale minimum rok. Zmiany chorobowe dotyczą maziówki, czyli elementów miękkich stawów. Nie prowadzą jednak do zaawansowanych i nieodwracalnych zmian destrukcyjnych, jak ma to miejsce w RZS, gdzie zmiany mogą dotyczyć również kości i chrząstek.
Po ustąpieniu procesu zapalnego mogą pozostawać ataki artralgii, czyli bólów stawowych.
W zapaleniu stawów, których przyczyną jest borelioza, nie występuje sztywność poranna stawów. Zmiany dotyczą stawów po jednej stronie ciała i nie zajmują symetrycznych stawów.
Borelioza stawowa – jakie badania należy wykonać?
W przypadku wczesnej postaci boreliozy stawowej, gdzie obecne są obrzęk i ograniczenie ruchomości stawu lub kilku stawów należy wykonać badania pierwszego etapu diagnostyki – przeciwciała IgM i IgG metodą ELISA. W przypadku zakażenia bakterią Borrelia burgdorferi obecne będą przeciwciała IgM i IgG – miano narastające. Potwierdzeniem zakażenia jest II etap diagnostyki, czyli badania serologiczne metodą Western-Blot. Badania płynu stawowego nie są pomocne w diagnostyce wczesnej boreliozy stawowej.
>> Dowiedz się więcej na temat diagnozy boreliozy w artykule: Borelioza – pułapki diagnostyczne i terapeutyczne. Fakty i mity na temat rozpoznawania i leczenia
W późnej postaci boreliozy stawowej również wykonuje się badania serologiczne, które pokażą podniesione miano przeciwciał IgM. Obecność tych przeciwciał w chorobach krętkowych jest typowa dla zakażenia przetrwałego, nie świadczy o świeżej postaci choroby. Muszą być również obecne przeciwciała IgG. W diagnostyce późnej postaci choroby wymienia się również badanie płynu stawowego.
Fibromialgia a borelioza – różnicowanie
Objawy fibromialgii często występują w populacji. Czasem można je mylnie interpretować jako boreliozę, zwłaszcza u pacjentów z dodatnimi wynikami badań serologicznych w kierunku tej choroby, które mogą okazać się wynikami fałszywie dodatnimi.
Fibromialgia charakteryzuje się objawami, które nie są symptomami boreliozy. Należą do nich:
- zmęczenie,
- bóle głowy,
- rozlane bóle mięśniowo-stawowe,
- liczne tkliwe, występujące symetrycznie punkty fibromialgii,
- problemy z koncentracją,
- zaburzenia snu,
- parestezje.
Reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa a borelioza – jak rozróżnić?
Typowe dla chorób reumatologicznych, takich jak RZS lub choroba zwyrodnieniowa stawów, jest przewlekłe zapalenie wielostawowe, które występuje z:
- poranną sztywnością stawów,
- symetrycznym zajęciem stawów,
- cechami radiologicznego uszkodzenia stawów.
Nie są to typowe objawy dla boreliozy i wymagają pogłębionej diagnostyki w kierunku chorób reumatologicznych.
>> Więcej informacji znajdziesz w artykule: Choroby reumatyczne – objawy, przyczyny, diagnostyka
Na czym polega leczenie boreliozy stawowej?
Leczenie boreliozy stawowej polega na podawaniu antybiotyków:
- doksycykliny w dawce 2 × 100 mg doustnie przez 28-30 dni;
- ceftriaksonu w dawce 2 g dziennie w postaci dożylnej przez 28-30 dni.
Wspomagająco stosuje się NLPZ (leki niesterydowe przeciwzapalne) lub glikokortykosteroidy.
Borelioza stawowa – podsumowanie
Boreliozowe zapalenie stawów jest jedną z częstszych form boreliozy – najczęściej występuje jako postać późna. Aby prawidłowo zdiagnozować boreliozę stawową, należy zastosować odpowiednie kryteria rozpoznania. Pomogą one odróżnić chorobę – zwłaszcza jej późną postać – od chorób reumatologicznych oraz wdrożyć rekomendowaną antybiotykoterapię, która jest warunkiem wyleczenia choroby.
Źródła:
- Serafińska S. Borelioza stawowa. Reumatoidalne zapalenie stawów. Choroba zwyrodnieniowa. Diagnostyka różnicowa, wykład konferencja „Choroby odkleszczowe” 18.04.2024.
- Moniuszko-Malinowska A., Pancewicz S., Czupryna P. i wsp.: Zalecenia diagnostyki i leczenia boreliozy z Lyme Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Med. Prakt., 2023; 12: 66–80, 92.
