Spis treści
- Chrom – rola w organizmie
- Biodostępność chromu – czynniki wpływające na jego wchłanianie
- Zapotrzebowanie i źródła chromu
- Niedobór i nadmiar chromu
- Czy suplementować chrom?
Chrom jest pierwiastkiem, którego organizm potrzebuje w niewielkich ilościach, dlatego należy do tzw. pierwiastków śladowych. Pomimo bardzo niewielkiego zapotrzebowania na chrom, jest on ważny dla funkcjonowania organizmu człowieka.
Chrom – rola w organizmie
Rola chromu związana jest przede wszystkim z metabolizmem węglowodanów i tłuszczów. Jest niezbędny w przemianach glukozy we krwi, jest składnikiem czynnika tolerancji glukozy (GTF – glucose tolerance factor), jest niezbędny do prawidłowego działania insuliny. Z powodu swojego udziału w przemianach glukozy, chrom obecny jest w preparatach, które mają wspomagać odchudzanie. Producenci suplementów obiecują, iż preparaty z chromem ograniczają łaknienie. Niestety nie potwierdzają tego badania. W jednym z nich pacjenci przyjmujący 1000 μg chromu byli dodatkowo objęci edukacją żywieniową. Takie postępowanie nie wpłynęło na utratę masy ciała zarówno w grupie badanej, jak i w grupie kontrolnej. Z kolei metaanaliza 10 badań z kontrolą placebo, prowadzonych podwójnie ślepą próbą wykazała, iż u osób otrzymujących chrom obserwuje się redukcję masy ciała ok. 1 kg w ciągu 10-13 tygodni. Te informacje wskazują, iż suplementowanie chromu przez osoby, które chcą zredukować swoją masę ciała, jest bezzasadne.
Biodostępność chromu – czynniki wpływające na jego wchłanianie
Chrom zawarty w diecie wchłaniany jest prawdopodobnie przez dyfuzję bierną. Stopień jego wchłaniania jest niski, wynosi 0,4-2,5% i skorelowany jest z zawartością chromu w diecie. Im większa zawartość, tym niższe wchłanianie, co pozwala na kontrolę jego stężenia w organizmie. Wchłanianie chromu może poprawiać obecność witaminy C, a pogarszać żelazo, mangan, cynk oraz wapń. Wchłanianie chromu jest większe, jeśli występuje nie w postaci soli nieorganicznych, a w postaci czynnika tolerancji glukozy, np. z wątroby lub drożdży piwnych. Wówczas wchłania się 15-20% mikroelementu dostępnego w produkcie żywnościowym.
Po wchłonięciu chrom transportowany jest do wątroby w postaci związanej z białkiem – transferyną. To właśnie w wątrobie stwierdza się największe stężenie chromu, tam syntetyzowany jest czynnik GTF.
Większość chromu wydalana jest z moczem, ale niewielkie ilości usuwane są również z żółcią, włosami oraz z wydychanym powietrzem. Wydalanie chromu nasila się w sytuacjach stresowych oraz przy diecie bogatej w węglowodany. Dla prawidłowego wykorzystania chromu przez organizm ważny jest kwas nikotynowy.
Zapotrzebowanie i źródła chromu
Zapotrzebowanie na chrom nie zostało jednoznacznie ustalone. W roku 2014 Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności stwierdził, iż „ustalanie odpowiedniego spożycia chromu nie jest właściwe”. Przyjmuje się, iż u dorosłych powinno wynosić 50-200 μg/dobę. Może być wyższe u osób nadużywających alkoholu lub po resekcji jelit.
Chrom to pierwiastek obecny w produktach żywnościowych w bardzo niskich stężeniach. Ocenia się, iż dużo chromu w diecie może być pochodną procesów przetwarzania żywności przy użyciu sprzętu ze stali nierdzewnej.
Niedobór i nadmiar chromu
Niedobory chromu w organizmie obserwowane są rzadko, jego objawem może być nietolerancja glukozy. Niedobór chromu może również skutkować zaburzeniami gospodarki lipidowej i hipercholesterolemią.
Należy pamiętać, iż nadmiar chromu spowodowany nadmierną jego podażą z suplementami również jest szkodliwy. Może prowadzić do zmian na skórze i błonach śluzowych, powodując owrzodzenia. Nadmiar chromu, który jest magazynowany głównie w wątrobie, może być również niekorzystny dla jej funkcji.
Czy suplementować chrom?
Chrom jest mikropierwiastkiem powszechnie dostępnym w diecie, jego niedobory obserwowane są sporadycznie. Dlatego jeśli obserwujemy objawy mogące mieć potencjalny związek z jego niedoborami (nietolerancja glukozy), warto udać się po poradę do dietetyka, aby wykorzystać naturalne źródła tego pierwiastka w produktach spożywczych. Suplementacja chromu i jego nadmiar w organizmie może mieć potencjalnie niekorzystne efekty.
Piśmiennictwo
- Gertig H., Przysławski J., Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Vincent JB, Lukaski HC. Chromium. Adv Nutr. 2018 Jul 1;9(4):505-506. doi: 10.1093/advances/nmx021. PMID: 30032219; PMCID: PMC6054252.
- Brownley KA, Von Holle A, Hamer RM, La Via M, Bulik CM. A double-blind, randomized pilot trial of chromium picolinate for binge eating disorder: results of the Binge Eating and Chromium (BEACh) study. J Psychosom Res. 2013 Jul;75(1):36-42. doi: 10.1016/j.jpsychores.2013.03.092. Epub 2013 Apr 22. PMID: 23751236.
- Yazaki Y, Faridi Z, Ma Y, Ali A, Northrup V, Njike VY, Liberti L, Katz DL. A pilot study of chromium picolinate for weight loss. J Altern Complement Med. 2010 Mar;16(3):291-9. doi: 10.1089/acm.2009.0286. PMID: 20192914; PMCID: PMC5206698.
- Pittler MH. Stevinson C. Ernst E. Chromium picolinate for body weight reduction: Meta-analysis of randomized trials. Int J Obes Relat Metab Disord. 2003;27:522–529.
