Odczyn Biernackiego (OB), znany również jako wskaźnik szybkości opadania krwinek czerwonych, to standardowe, tanie i łatwo dostępne badanie laboratoryjne stosowane w diagnostyce medycznej. Pomimo, że test ten jest jednym z najstarszych w historii medycyny, nadal odgrywa istotną rolę w monitorowaniu procesu zapalnego i podejrzeniu chorób zapalnych. W artykule zostanie omówione co oznacza podwyższone OB, kiedy warto wykonać to badanie, oraz jakie są jego interpretacje kliniczne.
Spis treści:
- Badanie OB – kiedy warto je wykonać?
- O czym świadczy wysokie OB?
- Co robić w przypadku stwierdzenia wysokiego wyniku OB
- Za wysokie OB we krwi – kiedy zgłosić się do lekarza?
Badanie OB – kiedy warto je wykonać?
Badanie OB jest często zalecane w przypadku podejrzenia stanów zapalnych, infekcji, czy chorób autoimmunologicznych. Jest to badanie niespecyficzne, które może wskazywać na obecność stanu zapalnego w organizmie, ale nie identyfikuje bezpośrednio jego przyczyny. Warto wykonać badanie OB w sytuacjach takich jak:
- Nieuzasadniony wzrost temperatury ciała (wysoka gorączka bez wyraźnej przyczyny),
- Objawy infekcji (bóle stawów, zmęczenie, osłabienie i inne objawy wskazujące na toczący się stan zapalny) oraz stanu zapalnego (w przebiegu chorób autoimmunologicznych),
- Monitorowanie chorób przewlekłych.
O czym świadczy wysokie OB?
Wysokie OB może wskazywać na obecność stanu zapalnego w organizmie. Jest to wskaźnik nie tylko obecności zapalenia, ale również jego intensywności. Przyspieszona szybkość opadania krwinek czerwonych może być związana z:
- obecnym zakażeniem bakteryjnym, wirusowym lub grzybiczym,
- układowymi chorobami tkanki łącznej (np. RZS, toczeń rumieniowaty układowy),
- występowaniem nowotworów złośliwych,
- niedokrwistością o różnym podłożu,
- makroglobulinemią, hipergammaglobulinemią i krioglobulinemią,
- świeżo przebytymi zabiegami operacyjnymi i urazami,
- zawałem serca,
- zaburzeniami czynności tarczycy,
- występujący zespołem nerczycowym,
- zatruciem metalami ciężkimi (np. ołowiem).
| Warto wiedzieć: Każde zwiększenie wartości OB (z wykluczeniem okresu ciąży, połogu, miesiączki oraz wieku do 6. mż.) może wskazywać na obecność choroby. Z kolei prawidłowe wartości OB nie wykluczają możliwości występowania schorzenia. Szczególnie ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w przypadku uzyskania „trójcyfrowych” wyników OB, które zawsze powinny budzić dodatkowe wątpliwości i wymagać dalszej diagnostyki. |
Co oznacza wysokie OB?
Wysokie OB, mierzone w milimetrach na godzinę, odzwierciedla tempo, w jakim krwinki czerwone opadają na dno probówki w ciągu jednej godziny. Wartości OB mogą się różnić w zależności od wieku i płci. Wskaźnik OB często określa się razem z innymi parametrami morfologii krwi.
Norma: U dorosłych mężczyzn OB wynosi zazwyczaj od 3 do 15 mm/h, a u kobiet od 1 do 10 mm/h, po 65. rż. – dla obojga płci <20 mm/h. U dzieci wartości te mogą być niższe.
Wzrost OB: Wartości przekraczające te normy mogą sugerować obecność stanu zapalnego lub innego problemu zdrowotnego, ale same w sobie nie są wystarczające do postawienia diagnozy.
>> To może Cię zainteresować: Morfologia krwi – badanie, które może uratować życie!
Jak wysokie OB powinno niepokoić?
Podwyższone OB, szczególnie gdy jest ekstremalnie wysokie (powyżej 100 mm/h), może wskazywać na poważniejsze stany zapalne lub choroby przewlekłe. Wartości te mogą sugerować:
- ciężkie stany zapalne, takie jak sepsa czy poważne zakażenia,
- skrajnie wysokie OB może być związane z obecnością nowotworów, takich jak chłoniak czy szpiczak plazmocytowy.
| Warto wiedzieć: Silny stres może wpływać na podwyższone wyniki odczynu Biernackiego. |
Co robić w przypadku stwierdzenia wysokiego wyniku OB
Należy pamiętać że wysokie OB jest objawem a nie chorobą samą w sobie. Obniżenie jego poziomu wymaga więc leczenia podstawowej przyczyny jego podwyższenia.
U osób potencjalnie zdrowych zaleca się wykonanie badania OB raz w roku.
Za wysokie OB we krwi – kiedy zgłosić się do lekarza?
Należy zgłosić się do lekarza, jeśli:
- wynik OB wynosi „trójcyfrową” wartość (powyżej 100 mm/h),
- OB pozostaje wysokie przez dłuższy czas mimo leczenia lub zmiany stanu zdrowia,
- występują objawy towarzyszące, takie jak uporczywe bóle, gorączka, osłabienie, utrata wagi, zmęczenie, bóle stawów,
- wystąpiła zmiana w stanie zdrowia, która nie jest wyjaśniona przez inne czynniki, takie jak uraz czy nowy lek, i jest związana z podwyższonym OB,
- OB jest monitorowane w ramach leczenia choroby przewlekłej lub podczas regularnych badań kontrolnych i wartości są niepokojąco wysokie.
Podwyższony odczyn Biernackiego (OB) jest wskaźnikiem stanu zapalnego w organizmie, który, mimo że jest niespecyficzny, może dostarczyć ważnych informacji diagnostycznych. Choć samo wysokie OB nie pozwala na postawienie diagnozy, jego interpretacja w kontekście objawów klinicznych i innych badań jest kluczowa. Skuteczne radzenie sobie z podwyższonym OB polega na leczeniu podstawowej przyczyny i monitorowaniu zmian w stanie zdrowia. Regularne badania i konsultacje z lekarzem są istotne dla prawidłowej diagnozy i leczenia.
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/103910,odczyn-biernackiego-ob-szybkosc-opadania-krwinek-czerwonych
- Tishkowski K., Gupta V. Erythrocyte Sedimentation Rate. [Updated 2023 Apr 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-.
- Daniels LM., Tosh PK., Fiala JA. et al. Extremely Elevated Erythrocyte Sedimentation Rates: Associations With Patients’ Diagnoses, Demographic Characteristics, and Comorbidities. Mayo Clin Proc. 2017 Nov;92(11):1636-1643.
