Czynnik reumatoidalny to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, wykonywanych w ramach diagnostyki reumatologicznej. Przy jakich schorzeniach spotykamy się z podwyższonym mianem czynnika reumatoidalnego? Czy dodatni czynnik reumatoidalny może występować u zdrowych osób? Przy jakich objawach klinicznych warto wykonać to badanie? Dowiedz się więcej na temat tego badania laboratoryjnego.
Spis treści:
- Co to jest czynnik reumatoidalny?
- Czynnik reumatoidalny – diagnostyka
- Czynnik reumatoidalny – jak interpretować wynik?
Co to jest czynnik reumatoidalny?
Czynnik reumatoidalny (RF – skrót od angielskich słów rheumatoid factor) to autoprzeciwciało, które jest skierowane przeciwko własnym immunoglobulinom (czyli przeciwciałom, należącym do grupy białek), a więc należy do autoprzeciwciał. Czynnik reumatoidalny jest skierowany przeciwko domenom regionu Fc immunoglobulin klasy G. Sam w sobie czynnik reumatoidalny należy najczęściej do immunoglobulin klasy IgM, ale może też należeć do przeciwciał IgG, IgA lub IgE. Czynnik reumatoidalny jest wykorzystywany powszechnie w diagnostyce schorzeń reumatologicznych. Czynnik ten może być wykrywany we krwi, płynie stawowym i innych płynach ustrojowych.
Czynnik reumatoidalny – diagnostyka
Oznaczenie czynnika reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Należy mieć jednak świadomość, że dodatni wynik tego oznaczenia nie upoważnia do postawienia rozpoznania RZS. Czynnik reumatoidalny jest wykrywany również w przebiegu innych schorzeń reumatycznych. Badanie to jest ujęte jako jedno z kryteriów klasyfikacyjnych RZS (wg EULAR oraz ACR).
Co więcej, warto mieć świadomość, że czynnik reumatoidalny nie jest wykrywany u wszystkich chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów – jak donoszą dane statystyczne jest obecny u około 80-85% chorych. Czynnik reumatoidalny nie zawsze będzie możliwy do wykrycia na początku choroby, bowiem u części pacjentów jest wykrywany dopiero po kilku latach jej trwania.
Jak wygląda badanie?
Oznaczenie czynnika reumatoidalnego wykonuje się typowo z próbki krwi żylnej. Do badania nie jest więc konieczne specjalne przygotowanie. Warto jednak wykonać je w godzinach porannych, będąc na czczo. W niektórych sytuacjach klinicznych oznaczenie czynnika reumatoidalnego wykonuje się z próbki płynu stawowego lub innych płynów ustrojowych. Wartości referencyjne dla czynnika reumatoidalnego zależą od wykorzystywanej metody oznaczenia i wytycznych producenta.
Kiedy warto wykonać badanie?
Oznaczenie czynnika reumatoidalnego warto wykonać przy pojawieniu się objawów mogących sugerować reumatoidalne zapalenie stawów lub inne schorzenia reumatyczne. Do symptomów tych zaliczamy przede wszystkim:
– symetryczny ból i obrzęk stawów w obrębie rąk i stóp,
– sztywność stawów, typowo trwająca ponad godzinę,
– gorączka lub stany podgorączkowe,
– bóle mięśniowe,
– utrata masy ciała,
– osłabienie, zmęczenie, pogorszenie wydolności organizmu,
– obecność podskórnych guzków, które są niebolesne i zlokalizowane najczęściej na powierzchni wyprostnej przedramion,
– powiększenie węzłów chłonnych,
– suchość w obrębie jamy ustnej i spojówek,
– powiększenie śledziony.
Wystąpienie tych objawów klinicznych powinno skłonić pacjenta do wizyty w gabinecie lekarskim. W pierwszym kroku pacjent powinien zrealizować wizytę w gabinecie lekarza rodzinnego, który w razie potrzeby skieruje chorego do reumatologa.
Czynnik reumatoidalny – jak interpretować wynik?
Czynnik reumatoidalny jest przydatnym narzędziem w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów, jednak trzeba mieć świadomość, że może być wykrywany u około 1-2% osób nieobciążonych schorzeniami autoimmunologicznymi. Co ważne, jego wykrywalność rośnie wraz z wiekiem pacjenta – jest wykrywany nawet u 10-35% osób po 70 roku życia. Uważa się, że dodatni czynnik reumatoidalny u osób zdrowych może wynikać z przebytych wcześniej zakażeń wirusowych.
Warto wyraźnie podkreślić, że samo wykrycie czynnika reumatoidalnego nie pozwala na rozpoznanie konkretnej choroby reumatologicznej. W celu potwierdzenia rozpoznania konieczne jest również wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych i dokonanie wnikliwej oceny klinicznej pacjenta.
