Spis treści
- Co niesie za sobą cukrzyca ciążowa (GDM)?
- Czy diagnostyka cukrzycy ciążowej (GDM) dotyczy wszystkich kobiet w ciąży?
- Jak rozpoznaje się cukrzycę ciążową (GDM)?
- Jakie są docelowe wartości glikemii?
- Czy cukrzyca ciążowa (GDM) utrzymuje się po urodzeniu dziecka?
- Co dalej z cukrzycą ciążową?
Cukrzyca ciążowa (Gestational Diabetes Mellitus, GDM) to dowolny stopień nietolerancji glukozy, który pojawia się lub zostaje rozpoznany po raz pierwszy w czasie ciąży. Zaburzenie dotyka nawet co 10. kobiety, a ryzyko rozwoju cukrzycy w ciągu 10 do 20 lat po porodzie jest nawet do 60 proc. wyższe. Na szczęście istniejące standardy pozwalają na wczesną identyfikację choroby; o tym, jak ją rozpoznać, informujemy w poniższym artykule.
Co niesie za sobą cukrzyca ciążowa (GDM)?
Hiperglikemia w ciąży w żaden sposób nie może być bagatelizowana, zwiększa bowiem ryzyko powikłań okołoporodowych u matki i dziecka; dane literaturowe podają, że powyższy stan zwiększa ryzyko embriopatii cukrzycowej, zwłaszcza bezmózgowia, małogłowia, wrodzonych wad serca, wad nerek i zespołu regresji kaudalnej, wprost proporcjonalne do wzrostu wartości odsetka hemoglobiny glikowanej w ciągu pierwszych 10 tygodni ciąży. Głównymi czynnikami ryzyka cukrzycy ciążowej są porody dzieci o masie ciała przekraczającej 4000 g, urodzenie noworodka z wadą rozwojową, zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie, nadciśnienie tętnicze, nadwaga lub otyłość, rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2, rozpoznanie cukrzycy ciążowej w poprzednich ciążach, wielorództwo i zespół policystycznych jajników.
Czy diagnostyka cukrzycy ciążowej (GDM) dotyczy wszystkich kobiet w ciąży?
Obecne standardy postępowania jasno wskazują na konieczność objęcia wszystkich ciężarnych przesiewową diagnostyką w kierunku zaburzeń tolerancji glukozy – i to jak najszybciej po rozpoznaniu ciąży. U kobiet z grupy ryzyka należy wykonać test 75 g doustnego obciążenia glukozą (tzw. OGTT) przy pierwszej wizycie, a u pozostałych wystarczy wykonać badanie glikemii na czczo; do tego celu nie wolno jednak używać glukometru, lecz dokonać oznaczenia z krwi żylnej w laboratorium. Przy prawidłowych wynikach badań należy powtórzyć test diagnostyczny między 24. a 28. tygodniem ciąży lub gdy wystąpią pierwsze objawy sugerujące cukrzycę (jak np. wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, bóle brzucha). Wśród kobiet pozbawionych czynników ryzyka i z prawidłową glikemią w pierwszym badaniu diagnostyka powinna być przeprowadzona między 24. a 28. tygodniem ciąży i ma charakter jednostopniowy, polegający na wykonaniu testu OGTT.
![pakiet krzywa cukrowa baner](https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/wp-content/uploads/2023/11/Pakiet-krzywa-cukrowa-3-pomiary-glukozy-jpg.webp)
Jak rozpoznaje się cukrzycę ciążową (GDM)?
Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego podają, że rozpoznaną w ciąży hiperglikemię klasyfikuje się (wg rekomendacji WHO), w zależności od oznaczeń glikemii, na cukrzycę w ciąży (gdy spełnione są warunki ogólne rozpoznania cukrzycy) lub cukrzycę ciążową (stężenie glukozy na czczo 92-125 mg/dl lub powyżej 180 mg/dl 1h po podaniu 75g glukozy, lub 153 – 199 mg/dl 2h po podaniu 75g glukozy).
Jakie są docelowe wartości glikemii?
Niezależnie od rodzaju cukrzycy (przedciążowa czy hiperglikemia rozpoznawana w czasie ciąży) należy w trakcie terapii dążyć do wartości glikemii stwierdzanych u zdrowych ciężarnych. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) podają, że niezależnie od typu cukrzycy należy dążyć do glikemii na czczo i przed posiłkami w zakresie 70-90 mg/dl (3,9-5,0 mmol/l), godzinę po posiłku poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l), a po dwóch godzinach poniżej 120 mg/dl (6,7 mmol/l). Dodatkowo wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego podają, że w celu optymalnej kontroli stężenia glukozy kobiety z cukrzycą ciążową powinny oznaczać glikemię glukometrem na czczo oraz poposiłkowo.
![badanie glukozy](https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/wp-content/uploads/2023/11/Badanie-glukozy-jpg.webp)
Czy cukrzyca ciążowa (GDM) utrzymuje się po urodzeniu dziecka?
Większość kobiet uzyskuje normalizację glikemii, niemniej wszystkie powinny być poddane badaniu 75 g OGTT od 6 do 12 tygodni po porodzie, a następnie oznaczaniu glukozy z krwi żylnej na czczo raz do roku. Eksperci Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) podkreślają, że w tej grupie pacjentek OGTT należy wykonać każdorazowo przed planowaną kolejną ciążą. Ważnym postępowaniem jest monitorowanie choroby u kobiet z cukrzycą rozpoznaną przed zajściem w ciążę. W tym przypadku wartość docelowa hemoglobiny glikowanej (HbA1c) wynosi poniżej 6,5% w I trymestrze, a w kolejnych poniżej 6,0%. Polskie zalecenia podają, że HbA1c powinna być oznaczana co 6 tygodni, wytyczne amerykańskie mówią o 3 miesiącach. Także w tej grupie pacjentek (podobnie jak u wszystkich dorosłych z cukrzycą), według zaleceń ADA, albuminy i wskaźnik albumina/kreatynina (ACR) w moczu powinny być oznaczane raz w roku.
Co dalej z cukrzycą ciążową?
Kolejnym ważnym zaleceniem Polskiego Towarzystwo Diabetologicznego (PTD) jest rozważenie prewencji farmakologicznej metforminą u kobiet po przebytej cukrzycy ciążowej, równolegle z modyfikacją stylu życia. Z uwagi na zwiększone ryzyko sercowo-naczyniowe przydatne jest oznaczenie cholesterolu całkowitego, HDL, nie-HDL, LDL, trójglicerydów, kwasu moczowego i kreatyniny. Kolejną z opcji diagnostycznych przeznaczoną dla krewnych pierwszego stopnia osoby z cukrzycą typu 1 są badania przesiewowe w kierunku autoprzeciwciał przeciwwyspowych.
Wczesne rozpoznanie to lepsze rokowanie – dotyczy to także cukrzycy ciążowej. Stąd tak ważne jest edukowanie przyszłych mam oraz ich partnerów, a także dbałość o stałe monitorowanie dobrego stanu zdrowia już przed zajściem w ciążę.
Piśmiennictwo