Prawidłowe odżywianie to klucz do zdrowia – zarówno w profilaktyce, jak i dietoterapii różnych schorzeń. Ale jak odnaleźć się w natłoku informacji? Jeszcze trudniej jest w przypadku chorób przewlekłych lub dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Z tego powodu coraz częściej korzysta się z indywidualnej konsultacji dietetycznej. Kiedy warto jej zasięgnąć? Jak przebiega? Sprawdź, jak się do niej przygotować i jakie badania warto zrobić przed pierwszą wizytą.
Spis treści:
- Konsultacja dietetyczna – kiedy warto jej zasięgnąć?
- Jak wygląda pierwsza wizyta u dietetyka?
- Jak przebiegają kolejne konsultacje dietetyczne?
- Pierwsza wizyta u dietetyka – jak się przygotować?
- Jakie badania zrobić przed wizytą u dietetyka?
- Przygotowanie do konsultacji dietetycznej – podsumowanie
Konsultacja dietetyczna – kiedy warto jej zasięgnąć?
Dietetyk pełni rolę wsparcia w zakresie żywienia od narodzin do później starości, w okresie ciąży i laktacji, w uprawianiu sportu oraz w leczeniu pacjentów chorych przewlekle. Warto zatem zgłosić się do dietetyka w przypadku:
- występowania chorób przewlekłych, tj. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, choroba Hashimoto (postępowanie żywieniowe jest różne w zależności od zdiagnozowanej jednostki chorobowej);
- konieczności zastosowania diety eliminacyjnej z powodu alergii lub nietolerancji pokarmowej np. celiakii, nadwrażliwości na gluten, alergii na białka mleka krowiego, nietolerancji laktozy (pomoc w doborze odpowiednich produktów oraz przykładowe przepisy z ich użyciem);
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (przewlekłe zaparcia, wzdęcia, nadmierne gazy jelitowe, zgaga);
- chorób przewodu pokarmowego (choroba refluksowa przełyku, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie błony śluzowej żołądka, zespół rozrostu bakteryjnego, uchyłki jelita grubego, przewlekłe zapalenie trzustki, kamica żółciowa, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby);
- niedożywienia (niska lub niezamierzona utrata masy ciała, niedobory pokarmowe);
- nadwagi (bezpieczna normalizacja masy ciała poprzez edukację żywieniową i spersonalizowane jadłospisy);
- leczenia z powodu otyłości farmakologicznie lub chirurgicznie (wybór dietetyka w kompleksowym leczeniu otyłości jest tak samo ważny jak wybór lekarza, psychologa czy fizjoterapeuty);
- zabiegów chirurgicznych na przewodzie pokarmowym np. po usunięciu pęcherzyka żółciowego;
- uprawiania sportu amatorsko lub zawodowo (żywienie jest dostosowane do uprawianej dyscypliny sportowej i planu treningowego);
- planowania ciąży, w okresie prenatalnym i w czasie karmienia piersią (zadbanie o stan odżywienia organizmu, cukrzyca ciążowa);
- pacjentów geriatrycznych (żywienie dostosowane dla wieku starczego z uwzględnieniem jednostek chorobowych, fizjologicznym starzeniem się organizmu, zaleceń po hospitalizacji);
- leczenia onkologicznego (wsparcie w terapii onkologicznej poprzez odpowiednie żywienie, uwzględnienie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego);
- zaburzeń odżywiania (jadłowstręt psychiczny, żarłoczność psychiczna, zespół jedzenia nocnego, kompulsywne objadanie się);
- pacjentów pediatrycznych (rozszerzenie diety niemowlaka, alergie pokarmowe, niedobory pokarmowe, nadmierna masa ciała u dziecka);
- chęci zadbania o swoje zdrowie, zweryfikowania wszelkich informacji żywieniowych, dokonania analizy składu ciała, poproszenia o zbilansowane przepisy lub spersonalizowany jadłospis.
Jak wygląda pierwsza wizyta u dietetyka?
W trakcie pierwszej wizyty dietetyk zbiera szczegółowy wywiad zdrowotno-żywieniowy i pyta o:
- choroby przewlekłe,
- przyjmowane leki,
- hospitalizacje,
- dokumentację medyczną (np. wypis ze szpitala, zalecenia lekarskie),
- wyniki ostatnich badań laboratoryjnych,
- choroby występujące w rodzinie,
- niepokojące objawy,
- zmiany masy ciała,
- częstość wypróżnień,
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Następnie specjalista dokonuje analizy składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej i omawia m.in. masę ciała, BMI, zawartość tkanki mięśniowej i tłuszczowej w ciele, nawodnienie organizmu. Dodatkowo może wykonać pomiary antropometryczne tj. wzrost, obwód talii i bioder.
Na wizycie omawia się również aktualny sposób odżywiania, aktywność ruchową i higienę życia pacjenta. Dietetyk może zebrać wywiad żywieniowy z dnia poprzedniego, poprosić wcześniej o wypełnienie tzn. „dzienniczka żywieniowego”, czy też omówić zebrane fotografie posiłków.
Dodatkowo pomocny może okazać się wypełniony dzienniczek aktywności fizycznej lub przyniesienie planu treningów (w przypadku sportowców) do prawidłowego oszacowania zapotrzebowania energetycznego organizmu.
W zależności od tego, jaki charakter ma wizyta, pacjent otrzymuje indywidualne zalecenia. Mogą być przekazane w formie ustnej lub pisemnej (np. wydrukowanych materiałów). Zalecenia mogą zostać wydane już na pierwszej wizycie, ale też na następnej lub być przesłane w formie elektronicznej.
Jeśli współpraca opiera się na przygotowaniu dla pacjenta spersonalizowanego jadłospisu, wówczas wspólnie omawia się plan żywienia. Dietetyk oszacowuje zapotrzebowanie kaloryczne, na makroskładniki i składniki odżywcze, dobiera produkty i potrawy. Jadłospis powinien być akceptowalny dla pacjenta i możliwy do zrealizowania. Musi uwzględniać m.in. tryb życia, możliwości czasowe, logistyczne i finansowe oraz preferencje smakowe.
Jak przebiegają kolejne konsultacje dietetyczne?
Podczas kolejnej wizyty dietetyk przeprowadza z pacjentem wywiad, który ma na celu uzyskanie informacji co do wdrożonych zmian w żywieniu, trudności w ich realizacji oraz występujących dolegliwości. Specjalista dokonuje ponownej analizy składu ciała. Potem wspólnie z pacjentem dostosowuje przygotowany wcześniej plan według wskazówek z wywiadu oraz wyników analizy składu ciała.
Współpraca z dietetykiem rzadko kiedy sprowadza się do jednej wizyty. W zależności od sytuacji wizyty początkowo mogą odbywać się nawet co dwa tygodnie, następnie raz w miesiącu, raz na trzy miesiące, dwa razy w roku lub kontrolnie raz w roku.
Żywienie to temat rzeka – zawsze jest coś do omówienia. Kontrolne analizy składu ciała czy badania laboratoryjne pomagają monitorować wyniki sposobu odżywiania się lub stosowania leczenia żywieniowego.
Pierwsza wizyta u dietetyka – jak się przygotować?
Pierwszym krokiem jest wybór dietetyka. Tutaj warto zwrócić uwagę na wykształcenie i doświadczenie. Każdy dietetyk ma też swój indywidualnie wypracowany styl pracy.
Umawiając się na konsultację, warto podać powód, np. przewlekła choroba, chęć poprawy wyników badań, uprawianie sportu.
Na wizytę należy przygotować:
- aktualne wyniki badań,
- dokumentację medyczną (np. wypis ze szpitala lub zalecenia lekarskie),
- spis wszystkich zażywanych leków i suplementów.
Jeśli dietetyk o to poprosi, należy przygotować „dzienniczek żywienia” i „dziennik aktywności ruchowej”. Może on być pomocny w przypadku niepokojących dolegliwości ze strony układu pokarmowego lub u pacjentów diabetologicznych, aby omówić zależność poziomu cukru we krwi a spożytym posiłkiem.
>> Tutaj znajdziesz: PRZYKŁADOWY DZIENNICZEK ŻYWIENIA
Jakie badania zrobić przed wizytą u dietetyka?
W zależności od zgłaszanego problemu dietetyk może poprosić o przyniesienie wyników badań laboratoryjnych. Podstawowymi badaniami są:
- morfologia krwi,
- lipidogram,
- glukoza na czczo,
- ferrytyna,
- parametry tarczycowe: TSH, fT4.
Jeśli istnieją ku temu wskazania, pacjent może zostać poproszony o zrobienie dodatkowych badań lub wykonanie dalszej diagnostyki u lekarza specjalisty. Tutaj warto zaznaczyć, że to lekarz diagnozuje i prowadzi pacjenta, a dietetyk ściśle współpracuje z jego zaleceniami.
Przygotowanie do konsultacji dietetycznej – podsumowanie
Z konsultacji dietetycznej mogą skorzystać zarówno osoby zdrowe, które chcą prawidłowo bilansować swoje posiłki, jak i chore, u których dieta jest elementem leczenia.
Na wizycie omawia się m.in. stan zdrowia, skład ciała, wyniki badań oraz aktualny sposób żywienia. W zależności od potrzeby dietetyk może edukować pacjenta żywieniowo lub przygotowywać dla niego jadłospisy.
Bibliografia:
- Zadania zawodowe | Polskie Towarzystwo Dietetyki (ptd.org.pl)
- Dietetyk na rynku usług medycznych w Polsce i wybranych krajach (ejournals.eu)
- Kodeks etyki | Polskie Towarzystwo Dietetyki (ptd.org.pl)
- Wytyczne dotyczące udzielania konsultacji dietetycznych – Ministerstwo Zdrowia – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
- Ostrowska L., Orywal K., Stefańska E., Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce, PZWL, 2024
