Chociaż w języku potocznym można spotkać się z określeniem „rak kości”, to jest ono błędne i niewiele ma wspólnego z językiem medycznym. Poprawnym jest określenie nowotwór kości. Określenie „rak” odnosi się do chorób nowotworowych wywodzących się z tkanki nabłonkowej – są to na przykład rak płuc, piersi, jelita czy gruczołu krokowego. Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej na temat nowotworów kości.
Spis treści:
- Rodzaje nowotworów kości
- Nowotwór kości – objawy
- Nowotwór kości – badania i diagnostyka
- Leczenie nowotworu kości
- Najczęściej zadawane pytania o nowotwory kości
Rodzaje nowotworów kości
Nowotwór kości jako choroba pierwotna (czyli wywodząca się bezpośrednio z komórek kości) występuje rzadko – mowa wtedy o tak zwanych mięsakach. Statystycznie ten rodzaj nowotworu stanowi tylko 1% wszystkich chorób tego typu.
Znacznie częściej występującymi nowotworami kości są zmiany przerzutowe z innych narządów objętych procesem nowotworowym. Do kości mogą „przerzutować” nowotwory piersi, płuc, nerek czy gruczołu krokowego. Mowa wtedy jednak o zmianie przerzutowej. Poznanie prawidłowej nomenklatury jest kluczowe dla zrozumienia tematyki związanej z nowotworami kości.
Nowotwór kości – objawy
Choroby nowotworowe, szczególnie w początkowym okresie, rzadko dają jakiekolwiek niepokojące objawy. W przypadku szeroko pojętych nowotworów kości – niezależnie od tego, czy jest to zmiana pierwotna wywodząca się z kości (czyli mięsak), czy jest to zmiana przerzutowa pochodząca wyjściowo z innego narządu, który jest objęty procesem nowotworowym – jednym z pierwszych jest ból.
Ból może być ograniczony do danego miejsca, promieniować także na inne struktury ciała, doprowadzając do znacznego utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu. W zależności od tego, która kość jest objęta procesem chorobowym, może wystąpić też miejscowy obrzęk (w niektórych przypadkach bywa widoczny „gołym okiem”). Zdarza się jednak, że jednym z pierwszych objawów nowotworu kości jest złamanie. Do złamania może dojść nawet w przypadku zadziałania energii o niskiej sile, która w prawidłowej tkance nie wyrządziłaby szkody. Złamanie w takiej sytuacji jest nazywane „złamaniem patologicznym”.
Nowotwór kości – nietypowe objawy
Oprócz bólu i złamania w obrębie kości, nowotwory występujące w tym obszarze mogą także powodować inne objawy. Należą do nich, na przykład, zaburzenia wykrywane w badaniach laboratoryjnych, do których zalicza się nieprawidłowy poziom wapnia we krwi, nazywany w nomeklaturze medycznej hiperkalcemią. Oznaczenie poziomu wapnia we krwi jest możliwe na podstawie analizy laboratoryjnej próbki krwi.
Nowotwór kości – badania i diagnostyka
Jednym z pierwszych kroków, istotnym w przypadku diagnostyki nowotworów kości, jest wywiad lekarski oraz przeprowadzenia badania fizykalnego pacjenta. W kolejnym kroku lekarz zleca badania dodatkowe, które są pomocne w ustaleniu rozpoznania. Należą do nich radiologiczne badania obrazowe – klasyczne zdjęcie radiologiczne (RTG), badanie tomografii komputerowej (TK) czy rezonansu magnetycznego (MRI). W niektórych przypadkach może okazać się konieczne wykonanie badania scyntygrafii kości czy badania pozytronowej tomografii emisyjnej (PET).
Chociaż badania obrazowe są pomocne w postawieniu rozpoznania, to jednak ostateczne określenie rodzaju zmiany nowotworowej możliwe jest na podstawie oceny wycinka zmiany w badaniu mikroskopowym. Konieczna jest zatem biopsja podejrzanej zmiany w obrębie kości.
>> Przeczytaj także: Badanie histopatologiczne – co to jest, co wykrywa i kiedy się je przeprowadza?
Leczenie nowotworu kości
Podobnie jak w przypadku innych chorób nowotworowych, terapia zależy od stopnia zaawansowania choroby w chwili rozpoznania. Często początkowo wykonywany jest zabieg chirurgiczny, który ma na celu usunięcie zmiany guzowatej. Oprócz zabiegu chirurgicznego może okazać się także konieczne zastosowanie terapii uzupełniającej (w formie chemio- lub radioterapii). U niektórych pacjentów, może znaleźć także zastosowanie chemioterapia indukująca, którą stosuje się przed zabiegiem chirurgicznym. Schemat leczenia nie jest uniwersalny w przypadku nowotworów kości i wymaga indywidualnego dopasowania w zależności od sytuacji klinicznej.
>> Sprawdź też: Białaczka (leukemia, rak krwi) – objawy, rodzaje, diagnostyka i leczenie
Najczęściej zadawane pytania o nowotwory kości
Czy martwica kości to rak?
Martwica kości, niezależnie od tego w jakim mechanizmie powstała, nie jest tożsama z nowotworem kości. Martwica jest zaburzeniem ukrwienia. Choroba nowotworowa w danym obszarze może powodować martwicę, ale nie są to jej synonimy.
Czy osteoporoza to rak kości?
Osteoporoza to zaburzenie mikroarchitektoniki kości, najczęściej występuje wraz z wiekiem. Nie jest zmianą o podłożu nowotworowym.
Czy zwapnienie kości to rak?
Zwapnienie kości jest zmianą strukturalną, która podobnie jak osteoporoza nie jest zmianą o podłożu onkologicznym.
Nowotwory kości to złożona grupa chorób o różnym podłożu. Pierwotne nowotwory, wywodzące się z kości, nazywane są mięsakami. Znacznie częściej mamy jednak do czynienia z zmianami przerzutowymi do kości. Badania diagnostyczne obejmują badania obrazowe. Przydatne jest także oznaczenie poziomu wapnia we krwi. Za wysoki poziom wapnia we krwi nazywany jest hiperkalcemią.
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/338103,nowotwory-zlosliwe-kosci-miesaki-kosci-jakie-sa-objawy-nowotworow-kosci-przerzuty-do-kosci-rokowania (dostęp: 08.10.2024).
- https://www.esmo.org/content/download/102775/1814988/1/PL-Mie%CC%A8sak-Kos%CC%81ci-Poradnik-dla-Pacjento%CC%81w.pdf (dostęp: 08.10.2024).
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.20 (dostęp: 08.10.2024).
- https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/64948,osteoporoza (dostęp: 08.10.2024).
- R. Zajączkowska i in., Ból kostny u chorych na nowotwory – co wiadomo o mechanizmach jego powstawania?, Medycyna Paliatywna w praktyce 2017, tom 11, nr 1, s. 17-23.
