Parathormon to ważny związek z grupy hormonów, który spełnia swoją rolę w regulacji gospodarki wapniowo – fosforanowej. Produkowany jest przez niewielkie gruczoły wydzielania wewnętrznego – przytarczyce, które znajdują się na szyi.
Spis treści:
- Co to jest parathormon?
- Za co odpowiada parathormon?
- Parathormon – działanie
- Niedobór lub nadmiar wapnia a parathormon
- Parathormon – kiedy wykonać badanie?
- Co powoduje wysoki poziom parathormonu?
- Czy istnieją sposoby obniżenia poziomu parathormonu?
Co to jest parathormon?
Wszystkie hormony w ludzkim ciele mają pełne nazwy – na przykład hormon tyreotropowy, hormon luteinizujący, czy folikulotropowy. W przypadku parathormonu występuje także skrót – PTH. Pozostałe hormony także posiadają akronimy – dla wymienionych wcześniej są to TSH, LH oraz FSH.
Za co odpowiada parathormon?
PTH wpływa głównie na gospodarkę wapniowo – fosforanową, razem innymi związkami takimi jak kalcytonina, czy z aktywną formą witaminy D3 (kalcytriol).
Parathormon jest wydzielany przez przytarczyce, nazywane także gruczołami przytarczycznymi. To niewielkie struktury położone na przedniej części szyi w okolicy tarczycy, chociaż u 1 osoby na 10 przytarczyce mogą znajdować się w innej, mniej typowej lokalizacji – na przykład w obrębie śródpiersia.
Blisko 90 % ludzi posiada 4 przytarczyce, które w warunkach prawidłowych są niewyczuwalne na szyi.
Podobnie jak w przypadku każdego innego narządu, w obrębie przytarczyc mogą występować nieprawidłowości chorobowe. Zaliczamy do nich nadczynność przytarczyc, czy obecność nowotworów, takich jak gruczolaki oraz raki.
>> To może Cię zainteresować: Choroby tarczycy i ich diagnostyka.
Parathormon – działanie
Oznaczanie poziomów stężeń hormonów we krwi jest zazwyczaj działaniem rutynowym i służy między innymi do monitorowania przebiegu chorób oraz skuteczności ich leczenia.
Warto jednak wiedzieć jaki jest mechanizm działania parathormonu i za co on odpowiada.
Jak wcześniej wspomniano, PTH bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo – fosforanowej.
Najprościej tłumacząc, do wydzielania parathormonu dochodzi, gdy stężenie wapnia jest zbyt niskie i odwrotnie – gdy stężenie wapnia jest zbyt wysokie, wydzielanie parathormonu jest hamowane.
>> Przeczytaj także: Wapń – podstawowy pierwiastek układu kostnego.
Niedobór lub nadmiar wapnia a parathormon
Warto także wspomnieć o medycznych określeniach związanych z określeniem poziomu wapnia – należą do nich hipokalcemia oraz hiperkalcemia.
Pierwsze z nich oznacza zbyt niski poziom wapnia – czyli stężenie poniżej 2,25 mmol/l (9mg/dL).
Drugie pojęcie oznacza zbyt wysoki poziom wapnia – czyli stężenie powyżej 2,75 mmol/l (11mg/dL).
Określenia związane z nieprawidłowym poziomem wapnia nie mają swoich odpowiedników dotyczących parathormonu.
Jest w takim razie oczywistym, że poziom PTH jest oznaczany w przypadku nieprawidłowego poziomu wapnia we krwi – zarówno w przypadku zbyt wysokiego, jak i zbyt niskiego jego poziomu.
Punktami docelowymi w których działa parathormon są kości oraz nerki. PTH działając na receptory w obrębie kości powoduje uwalnianie z nich wapnia, zaś działając na nerki powoduje zwiększenie wchłaniania jonów wapnia.
>> Warto przeczytać: Diagnostyka zaburzeń gospodarki wapniowej w organizmie.
Parathormon – kiedy wykonać badanie?
Oznaczenie poziomu PTH możliwe jest za pomocą pobrania krwi najczęściej z okolicy dołu łokciowego – badanie to niczym nie odbiega od pobrania krwi do klasycznej „morfologii”. Nie jest także konieczne specjalne przygotowanie pacjenta.
Jak wcześniej wspomniano, oznaczenie poziomu parathormonu jest wykonywane w podczas monitorowania leczenia niektórych chorób.
Warto jednak wiedzieć, jakie objawy mogą świadczyć o nieprawidłowym poziomie wapnia, tym samym, kiedy warto skontrolować poziom parathormonu, skoro są one ze sobą ściśle związane.
Symptomy, które są alarmujące nie należą do charakterystycznych objawów, co często powoduje, że w pierwszej kolejności badane są inne parametry, a nie wspomniany parathormon. Należą do nich:
- osłabienie siły mięśniowej,
- zaburzenia pracy serca (dokładniej zaburzenia rytmu, arytmia),
- obniżenie nastroju,
- zwiększone pragnienie picia (polidypsja),
- zwiększone wydalanie moczu (poliuria).
Mogą pojawić się także objawy, takie jak zaparcia. Kolejnym z nich jest także kamica nerkowa, a jeśli pacjent nie wie, że w jego drogach moczowych występują złogi (potocznie nazywane kamieniami), to jednym z pierwszych objawów może być kolka nerkowa.
Warto także zaznaczyć, że łagodne zaburzenia poziomu wapnia, związane z nieprawidłowym poziomem parathormonu, nie muszą dawać żadnych objawów. Pacjenci często dowiadują się o nieprawidłowościach przypadkowo, podczas rutynowych badań.
Co powoduje wysoki poziom parathormonu?
Zbyt wysoki poziom parathormonu może być spowodowany nieprawidłowościami ze strony gruczołów przytarczycznych, do których zaliczamy pierwotną nadczynność przytarczyc. Jej przyczyną w zdecydowanej większości jest gruczolak przytarczyc, który jest łagodnym nowotworem tego narządu.
Nadczynność przytarczyc częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn i jest schorzeniem pojawiającym się najczęściej po 60 roku życia.
Czy istnieją sposoby obniżenia poziomu parathormonu?
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego poziomu parathormonu, konieczne jest znalezienie przyczyny, która jest odpowiedzialna za ten stan. Konieczna jest także kontrola poziomu stężenia wapnia we krwi, celem unormowania poziomu PTH.
Bibliografia
https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.3.1.1
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.10.2.1
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/172395,parathormon
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.19.1.6
