Rak wątroby jest jednym z najbardziej agresywnych typów nowotworów, którego objawy są mało zauważalne, szczególnie w początkowym stadium. Szybka diagnostyka pomaga we wdrożeniu procesu leczenia i poprawia rokowanie. W artykule opisujemy objawy, czynniki ryzyka, leczenie, a także testy kontrolne, takie jak badanie przesiewowe.
Spis treści:
- Rak wątroby – co to za choroba?
- Jakie objawy daje rak wątroby?
- Rak wątroby – diagnostyka i badania
- Leczenie raka wątroby
- Rak wątroby – jakie są rokowania?
- Rak wątroby – podsumowanie
Rak wątroby – co to za choroba?
Rak wątroby to choroba o poważnym przebiegu, wyniszczająca organizm. Nowotwór wątroby zajmuje komórki wątroby, czyli hepatocyty, tworzące miąższ tego narządu. Warto również wiedzieć, że nowotwory z innych narządów (np. piersi czy jelita grubego) mogą tworzyć przerzuty do wątroby.
| Czynniki ryzyka wystąpienia raka wątroby to marskość wątroby, niealkoholowe stłuszczenie wątroby i WZW typu C. |
>>> Przeczytaj też: NAFLD – niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
Statystyki zachorowań na raka wątroby
Rak wątroby to nowotwór, który występuje przede wszystkim w krajach wysokorozwiniętych, a jego statystyka ulega pogorszeniu każdego roku. Ile osób choruje na raka wątrobowokomórkowego? To najczęstszy pierwotny nowotwór złośliwy wątroby u dorosłych (80-85%), który rozwija się w 85-95% przypadków pacjentów z marskością wątroby.
Oprócz tego kluczowe są inne dane mówiące, że wspomniany rak wątrobowokomórkowy jest 5. pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym i 3. najczęstszą przyczyną zgonu z powodu nowotworów na świecie.
| Zachorowalność na raka wątrobowokomórkowego jest większa u mężczyzn niż kobiet o 2-4 razy*. Ryzyko zachorowania na raka wątroby ma związek z ilością spożywanego alkoholu i paleniem tytoniu. To czynniki prowadzące do uszkodzenia wątroby. |
*https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/162524,rak-watroby-nowotwory-zlosliwe-watroby-rodzaje-objawy-leczenie-i-rokowanie
Jakie objawy daje rak wątroby?
Rak wątroby daje zróżnicowane objawy. Prowadzi do wyniszczenia organizmu (szczególnie w przypadku zaawansowanego stadium).
Rak wątroby – objawy wczesne
W wielu przypadkach początkowe stadia rozwoju nowotworu wątroby są skąpoobjawowe lub nawet bezobjawowe. Dlatego kluczowe jest wykonywanie regularnych badań np. prób wątrobowych, które pomagają ocenić czynność wątroby m.in. funkcje metaboliczne i wydzielnicze. Oprócz tego mają za zadanie wykluczyć lub potwierdzić dysfunkcję tego narządu, która może być wczesnym objawem niektórych schorzeń przebiegających z uszkodzeniem hepatocytów. Badaniem przesiewowym wykorzystywanym w rozpoznaniu wczesnych postaci raka wątrobowokomórkowego jest rutynowa kontrola USG.
W profilaktyce raka wątroby ważne jest wykonywanie badań w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. Marskość wątroby spowodowana WZW typu B jest jednym z czynników ryzyka zachorowania na raka wątroby. Skuteczną profilaktyką choroby są również szczepienia.
WZW typu C to również ważny czynnik ryzyka zachorowania na raka wątroby. Choroba rozwija się bez żadnych objawów przez wiele lat, większość pacjentów dowiaduje się o zakażeniu bardzo późno. Jedyną profilaktyką tej choroby są badania diagnostyczne, nie ma szczepienia przeciwko WZW typu C, natomiast dysponujemy skutecznym leczeniem.
Rak wątroby – objawy skórne
Jednym z typowych objawów chorób wątroby (w tym nowotworu wątroby) jest żółtaczka. Jej obecność wpływa na występowanie charakterystycznego żółtego zabarwienia skóry, któremu może towarzyszyć silny świąd skóry. Wiąże się z występowaniem utrudnionego odpływu żółci wynikającego z obecności guza wątroby uciskającego drogi żółciowe.
Rak wątroby – objawy ze strony układu pokarmowego
W przypadku objawów raka wątroby ze strony układu pokarmowego wyróżnia się:
- ból brzucha i uczucie pełności w nadbrzuszu, wzdęcia,
- brak apetytu (towarzyszy mu spadek masy ciała),
- powiększenie obwodu brzucha związane z występowaniem wodobrzusza,
- krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
| Warto wiedzieć, że w przypadku nowotworu wątroby mogą być obecne inne objawy, np. obrzęk kończyn dolnych, a nawet zakrzepica żyły wrotnej. |
Rak wątroby – diagnostyka i badania
Diagnostyka raka wątroby wymaga zastosowania różnorodnych badań. Kluczowe są wśród nich:
- badania obrazowe, np. USG jamy brzusznej, TK (tomografia komputerowa) i MR (rezonans magnetyczny) z wykorzystaniem środka kontrastującego;
- markery wątrobowe, np. alfa-fetoproteina;
- badania histopatologiczne, np.biopsja.
Proces diagnostyczny dla nowotworu wątroby rozpoczyna się od badania USG. Kolejno, jeśli istnieje podejrzenie rozwoju nowotworu, wprowadza się dokładniejsze metody obrazowania, a w razie konieczności wykonuje się biopsję.
Leczenie raka wątroby
Terapia w przypadku raka wątroby jest złożona, zależna od stadium zaawansowania choroby, stanu pacjenta, objawów towarzyszących. Może obejmować:
- leczenie farmakologiczne, np. chemioterapię;
- leczenie operacyjne, np. resekcja, a nawet przeszczep wątroby;
- radioterapia.
Zastosowanie znajdują także inne metody, do których zaliczamy np. chemoembolizację przeztętniczą (TACE), ablację z użyciem fal o częstotliwości radiowej/mikrofal, radioembolizację i krioablację.
Rak wątroby – leczenie farmakologiczne
Leczenie farmakologiczne raka wątroby polega na zastosowaniu specjalnych leków, które mają za zadanie zwalczyć komórki nowotworowe. Są nimi chemioterapia i terapia celowana.
W przypadku leczenie nowotworów stosuje się również inne leki, które łagodzą objawy chemio- i/lub radioterapii, jak leki przeciwwymiotne i megestrol – lek pobudzający apetyt.
Rak wątroby – jakie są rokowania?
Rokowanie w przypadku raka wątroby jest zależne od czynników, takich jak:
- stadium choroby,
- rodzaj nowotworu,
- ogólny stan zdrowia i wiek pacjenta.
Kluczowe dla poprawy rokowań są: wczesna diagnostyka i przebieg procesu leczenia. Przeżywalność pacjentów zależy stopnia zaawansowania choroby w chwili jej wykrycia, a także od zastosowanego rodzaju leczenia.
Rak wątroby – podsumowanie
Rozwój raka wątroby u chorych z marskością wątroby jest wysoce prawdopodobny. Warto wiedzieć, że wśród czynników ryzyka kluczowe są wirusowe choroby wątroby. Zmiany nowotworowe w obrębie tego narządu mogą być efektem raka pierwotnego wątroby lub przerzutów do wątroby. W procesie leczenie wykorzystuje się leki cytostatyczne oraz zabiegi operacyjne. Aby ograniczyć ryzyko rozwoju nowotworów w obrębie hepatocytów, warto regularnie wykonywać testy wątrobowe oraz rozważyć eliminację czynników sprzyjających, takich jak alkohol i palenie papierosów.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/162524,rak-watroby-nowotwory-zlosliwe-watroby-rodzaje-objawy-leczenie-i-rokowanie
- Llovet, J.M., Kelley, R.K., Villanueva, A. et al. Hepatocellular carcinoma. Nat Rev Dis Primers 7, 6 (2021). https://doi.org/10.1038/s41572-020-00240-3
- Szczeklik, A. Gajewski, P. (2022) Interna Szczeklika 2022. Kraków: Medycyna Praktyczna.
