Dlaczego warto wykonywać samobadanie piersi? Jak często i w jaki sposób należy to robić? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym tekście.
Nowotwór piersi jest najczęstszym nowotworem występującym u kobiet w Polsce, dlatego bardzo ważne jest jak najwcześniejsze jego wykrywanie. Pandemia spowodowała, iż rzadziej chodzimy do lekarza i rzadziej poddajemy się badaniom obrazowym. W tej sytuacji jeszcze istotniejsze staje się samobadanie piersi, które powinna umieć wykonać każda kobieta. Z artykułu dowiesz się po co to robić, jak często, w którym dniu cyklu i w jaki sposób.
Samobadanie piersi to narzędzie diagnostyczne, którym dysponuje każda kobieta.
Przyzwyczailiśmy się, że do wykrywania choroby lub nieprawidłowości w naszym ciele niezbędne są skomplikowane urządzenia i wykwalifikowany personel. Oczywiście jest to prawda, ale akurat w przypadku guzków piersi pierwszym krokiem, który prowadzi do dalszej diagnozy może i powinno być regularne samobadanie piersi.
Dlaczego samobadanie piersi jest ważne?
Badając się regularnie, jesteśmy w stanie wykryć zmiany o średnicy około 1 centymetra. Są co najmniej dwa powody, dla których jest to ważne. Po pierwsze, znakomita większość guzków, które wykrywamy sobie same jest łagodna. Aż 75% z nich to zmiany, które w porę usunięte nie przerodzą się w guzki złośliwe. Po drugie, jeśli zmiana liczy nie więcej niż 2 cm i nie ma przerzutów do węzłów chłonnych, to istnieje duża szansa na wyleczenie. Jeśli jeszcze dodamy informację, że aby osiągnąć wielkość 2 cm, guzek musi rosnąć kilka lat (nawet 8 lat), to mamy dodatkowy argument przemawiający za koniecznością regularnych badań.
Jak często przeprowadzać samobadanie?
Nawyk badania piersi warto sobie wyrobić we wczesnej młodości. Począwszy od około 20 r.ż. powinno się to robić co miesiąc. Badanie palpacyjne prowadzone przez lekarza może być przeprowadzane co rok, mammografia również co rok, ale samobadanie musi być comiesięcznym nawykiem. Zajmuje to dosłownie kilka minut (mniej niż makijaż), a statystyki mówią, że ok. 80% zmian w piersiach kobiety wykrywają sobie same. Dlatego warto i trzeba to robić, tym bardziej, że badanie przeprowadzamy w domowym zaciszu, więc nie trzeba się nigdzie umawiać ani zapisywać.
Kiedy i w którym dniu cyklu miesięcznego badać piersi?
Cykliczne zmiany hormonalne, które zachodzą w ciele kobiety mają wpływ na tkankę gruczołów piersiowych. Wiele kobiet, zwłaszcza w drugiej połowie cyklu, może wyczuwać zgrubienia i obrzmienia, które mogą być mylnie interpretowane jako guzki. Dlatego ważne jest, aby przeprowadzać samobadanie piersi za każdym razem w tym samym dniu cyklu i takim jego momencie, kiedy piersi są najmniej obrzmiałe. Najlepszy moment to około siedem dni po miesiączce.
Panie w okresie menopauzy, które już nie miesiączkują, powinny je robić w tym samym dniu każdego miesiąca, np. pierwszego. Wyznaczenie sobie jednego dnia na badanie piersi pomaga w jego regularnym wykonywaniu.
Jak prawidłowo wykonać samobadanie piersi?
KROK 1
Pierwszym etapem badania powinno być oglądanie piersi przed lustrem w pozycji stojącej. Obserwacja powinna się odbywać w trzech pozycjach:
- z rękami swobodnie opuszczonymi wzdłuż ciała
- z rękami zgiętymi w łokciach i ułożonymi za głową
- z rękami opartymi dość mocno na biodrach (tak, aby uniosła się górna część klatki piersiowej i napięły mięśnie)
Na co zwracać uwagę? Powodem do niepokoju może być zmiana kształtu czy symetrii piersi, zmiany w brodawce lub wyciek wydzieliny z brodawki, a także zaczerwienienie skóry piersi.
KROK 2
Drugi etap to badanie palpacyjne piersi. Można je wykonać pod prysznicem, ponieważ łatwiej przesuwać palcami po wilgotnej skórze. Ważne jest, aby obydwie piersi badać według tego samego schematu i objąć badaniem cały obszar piersi.
Aby zrobić to dokładnie, najlepiej jest zgiętą w łokciu rękę położyć z tyłu głowy, a drugą ręką – lekko uciskając trzema środkowymi palcami – ruchem okrężnym zbadać całą pierś. Pozwoli to na sprawdzenie, czy w piersi obecne są stwardnienia lub guzki. Na koniec lekko uciskając brodawkę należy sprawdzić, czy nie ma w niej wydzieliny.
Te same ruchy trzeba powtórzyć badając drugą pierś.
KROK 3
Ostatnim etapem samobadania jest powtórzenie czynności, które były wykonywane w drugim kroku na leżąco. Aby to łatwiej zrobić, można włożyć pod bark poduszkę. Badanie kończymy sprawdzeniem węzłów chłonnych pod pachami.
Powtarzanie tego schematu badania co miesiąc zwiększa prawdopodobieństwo wykrycia zmian w piersi we wczesnym stadium choroby. Poświęćmy te kilka minut dla swojego zdrowia raz w miesiącu. Więcej czasu niektórym paniom zajmuje codzienny makijaż.
Jakie są czynniki ryzyka nowotworu piersi?
Na początku należy zaznaczyć, że niestety ryzyko powstania nowotworu piersi występuje u każdej kobiety. Jednak u niektórych jest ono zdecydowanie większe. Kto w szczególności jest zagrożony? Jakie są czynniki ryzyka rozwoju takiego nowotworu?
- Wiek – przytłaczająca większość nowotworów wykrywana jest u kobiet po menopauzie, po 50 r.ż.
- Czynniki genetyczne – zwiększone ryzyko zachorowania występuje u kobiet, które mają mutacje w genach BRCA1/BRCA2 oraz CHEK2. Jeśli w rodzinie, u krewnych pierwszego stopnia (matka, siostra) występuje rak piersi lub jajnika, jest to wskazaniem do badania genetycznego.
Sprawdź szczegóły badań genetycznych dostępnych w ALAB laboratoria:
Badanie 8 mutacji w genie BRCA1 najczęstszych w populacji polskiej oraz mutacji rzadkich
Badanie najczęstszej mutacji (6174delT) w genie BRCA2 oraz około 150 mutacji rzadkich
Badanie mutacji w genie CHEK2 – 4 mutacje
- Zwiększone stężenie hormonów estrogenowych – u każdej kobiety związane jest z cyklem miesięcznym. Dlatego wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki, długi czas miesiączkowania (menopauza po 55 r.ż), późna pierwsza ciąża lub jej brak może predysponować do rozwoju tego nowotworu. Również nadmiar tkanki tłuszczowej – otyłość – sprzyja nadmiarowi estrogenów w organizmie, dlatego otyłość jest poważnym czynnikiem ryzyka tej choroby.
- Dieta – spożywanie tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego, alkohol, a także żywność przetworzona są czynnikami sprzyjającymi powstawaniu raka piersi.
- Tryb życia – palenie papierosów oraz brak aktywności fizycznej.
Czy na nowotwór piersi chorują tylko kobiety?
Nowotwór piersi to choroba kobiet, jednak należy podkreślić, iż w Polsce co roku wykrywa się również kilka przypadków tej choroby u mężczyzn. Sprzyja temu niezdrowy tryb życia, niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej. Czasem przyczyną są czynniki genetyczne. Z tego względu panowie również powinni zwracać uwagę na wszystkie nieprawidłowości gruczołów piersiowych.
