Żylaki przełyku to stan, w którym dochodzi do patologicznego poszerzenia naczyń krwionośnych w ścianie przełyku. Najczęściej występuje u osób z marskością wątroby. Powikłanie to zagraża życiu, dlatego istotna jest szybka diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dowiedz się, jakie są objawy żylaków przełyku oraz jak je rozpoznać i leczyć.
Spis treści:
- Żylaki przełyku – czym są i jak powstają?
- Kto jest szczególnie narażony na powstawanie żylaków w przełyku?
- Objawy żylaków w przełyku
- Diagnostyka żylaków przełyku
- Żylaki w przełyku – leczenie
- Żylaki przełyku – czy można je w pełni wyleczyć?
- Żylaki przełyku – profilaktyka
Żylaki przełyku – czym są i jak powstają?
Żylaki przełyku to poszerzone naczynia krwionośne w dolnej części przełyku, które nie występują fizjologicznie. To częste i bardzo groźne powikłanie nadciśnienia wrotnego, czyli stanu, w którym ciśnienie w żyle wrotnej wątroby (prowadzącej krew z jelit do wątroby) jest podwyższone.
Kto jest szczególnie narażony na powstawanie żylaków w przełyku?
Najczęstsza przyczyna żylaków przełyku w krajach europejskich to marskość wątroby. Schorzenie może wystąpić również w przebiegu m.in.:
- zakrzepicy żyły wrotnej,
- zakrzepicy żyły śledzionowej,
- zakrzepica żyły wątrobowej,
- guzkowy rozrost regeneracyjny,
- zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C,
- zakażenie przywrą żylną.
Objawy żylaków w przełyku
Początkowo objawy żylaków przełyku mogą być nieobecne. Pacjenci niekiedy skarżą się na uczucie dyskomfortu podczas przełykania. Natomiast krwawienie z żylaków przełyku manifestuje się poprzez:
- wymioty z krwią lub tzw. fusowate wymioty (ciemne o konsystencji sypanej kawy),
- smoliste stolce (kał o ciemnym lub czarnym zabarwieniu),
- niedokrwistość,
- wstrząs krwotoczny (osłabienie, spadek ciśnienia krwi, tachykardia, przyspieszony oddech).
Krwawienie z żylaków przełyku najczęściej jest masywne. Może prowadzić do śmierci.
Czy żylaki przełyku bolą?
Żylaki przełyku nie powodują bólu. Jak wcześniej wspomniano, u części pacjentów pojawia się dyskomfort podczas przełykania. Warto mieć jednak na uwadze, że taki objaw może wystąpić także przy innych schorzeniach. W przypadku występowania bólu podczas połykania warto skonsultować dolegliwości z lekarzem gastrologiem
Marskość wątroby a żylaki przełyku
Marskość wątroby jest przewlekłym procesem chorobowym, w przebiegu którego dochodzi do włóknienia miąższu tego narządu i przemiany jego struktury anatomicznej – zraziki wątrobowe ulegają przekształceniu w guzki regeneracyjne. W konsekwencji dochodzi do zaburzenia czynności pracy wątroby.
U 50% pacjentów w momencie rozpoznania marskości wątroby obecne są już żylaki przełyku. Dlatego u wszystkich chorych należy regularnie wykonywać badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopii
Warto wiedzieć Żylaki przełyku odpowiadają nawet za 50–90% krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego u osób z marskością wątroby. |
Diagnostyka żylaków przełyku
Diagnostyka żylaków przełyku opiera się głównie na gastroskopii, która umożliwia bezpośrednią ocenę stanu naczyń krwionośnych w przełyku. Powinno wykonać się ją u każdej osoby w momencie rozpoznania marskości wątroby. Dodatkowo lekarz może zlecić badania pozwalające na ocenę stanu wątroby i ogólnego stanu zdrowia. Są to m.in.:
- elastografia wątroby,
- USG jamy brzusznej,
- tomografia lub rezonans magnetyczny jamy brzusznej,
- badania laboratoryjne z krwi (m.in. AST, ALT, GGTP, morfologia, poziom żelaza i ferrytyny).
Żylaki w przełyku – leczenie
Leczenie żylaków przełyku zależy od ich zaawansowania oraz prawdopodobieństwa wystąpienia krwawienia. Celem terapii jest zmniejszenie ryzyka pęknięcia żylaków, a w przypadku krwotoku – szybkie zatrzymanie krwawienia i stabilizacja stanu pacjenta.
W zapobieganiu krwawieniom z żylaków przełyku stosuje się m.in.:
- leki obniżające ciśnienie w układzie wrotnym,
- procedury endoskopowe (opaskowanie żylaków przełyku).
Leczenie krwawienia z żylaków przełyku jest prowadzane w warunkach szpitalnych.
Żylaki przełyku a dieta
Zaleca się unikanie produktów, które mogą podrażniać błonę śluzową przełyku, takich jak alkohol, kawa, ostre przyprawy oraz kwaśne produkty. Należy spożywać lekkostrawne posiłki w regularnych odstępach czasu – w małych, ale częstych porcjach. Dieta powinna być dobrze zbilansowana i dopasowana do potrzeb organizmu.
Żylaki przełyku – czy można je w pełni wyleczyć?
Żylaki przełyku są spowodowane nadciśnieniem wrotnym, będącym wynikiem poważnych chorób wątroby, w związku z tym konieczne jest wdrożenie terapii chorób wątroby
Żylaki przełyku – profilaktyka
Profilaktyka żylaków przełyku opiera się na zapobieganiu nadciśnieniu wrotnemu. Zalecane są:
- rezygnacja z spożywania alkoholu
- regularne monitorowanie stanu wątroby (m.in. badania krwi, USG jamy brzusznej),
- prowadzenie zdrowego trybu życia (odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna)
- wykonywanie badań profilaktycznych,
- poddawanie się szczepieniom ochronnym przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby,
- nienadużywanie leków i suplementów diety.
Żylaki przełyku to poważne schorzenie spowodowane nadciśnieniem wrotnym. Najczęściej dotyczy osób z chorobami wątroby. Wymaga wczesnego rozpoznania i odpowiedniego leczenia, ponieważ może prowadzić do groźnego dla zdrowia i życia krwawienia z przewodu pokarmowego.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
- E. Wróblewski, A. Dąbrowski, Zasady leczenia krwawień z żylaków przełyku, Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5(3), s. 123–144
- K. Krause, K. Simon, Endoskopowa profilaktyka pierwotna i wtórna krwawień z żylaków przełyku, Adv Clin Exp Med 2004, 13, s. 825–832
- M. Hartleb, Nadciśnienie wrotne, Wielka Interna. Gastroenterologia
- J.W. Konturek, Krwotoki z przewodu pokarmowego, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- M. Pazgan-Simon, K. Simon, Zaawansowane choroby wątroby: patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2, 2019
- M. Rosołowski i in., Postępowanie terapeutyczne i profilaktyczne w krwawieniu z żylaków przełyku i żołądka – rekomendacje Grupy Roboczej Konsultanta Krajowego w dziedzinie gastroenterologii, Prz Gastroenterol 2014, 9 (2), s. 63–68