Bartonelloza to grupa chorób zakaźnych wywołanych przez bakterie Gram-ujemne. Występują różne jednostki chorobowe z tej grupy, a pojawienie się konkretnego schorzenia jest uzależnione od rodzaju bakterii, który wniknął do organizmu. Do zarażenia może dojść przez ukąszenia owadów, a także przez zadrapanie skóry przez kota, powodując tak zwaną chorobę kociego pazura (schorzenie po raz pierwszy zostało opisane pod koniec XIX wieku).
Spis treści:
- Czym są bakterie Bartonella?
- Bartonelloza – charakterystyka choroby wywoływana przez bakterie Bartonella
- Bartonella – objawy zakażenia bakterią u człowieka
- Bartonelloza – badania i diagnostyka choroby
- Leczenie bartonellozy
Czym są bakterie Bartonella?
W rodzaju bakterii Bartonella wyróżniamy aż 24 gatunki tych mikroskopijnych organizmów. Są bakteriami tlenowymi Gram-ujemnymi (G–), powodującymi tak zwane choroby odzwierzęce – zoonozy. Bakterie te bytują u różnych zwierząt – od naprawdę dużych, czyli saren i kangurów, po małe nieraz ledwo widoczne „gołym okiem”, do których należą pchły czy wszy. U ludzi schorzenie przebiega zarówno w sposób ostry, jak i przewlekły, a u zwierząt zakażenie może być nawet bezobjawowe.
Bartonelloza – charakterystyka choroby wywoływana przez bakterie Bartonella
U człowieka bartonelloza może przybierać różne formy objawów. Jedną z nich jest tak zwana choroba kociego pazura, która charakteryzuje się miejscowym stanem zapalnym w obrębie węzłów chłonnych i tkanek miękkich, takich jak błony śluzowe czy skóra. Oprócz choroby kociego pazura, bakterie z grupy Bartonella mogą powodować również schorzenia takie gorączka okopowa, zapalenie wsierdzia i mięśnia sercowego czy inne, jak rzadko występująca choroba Carriona.
Bartonella – objawy zakażenia bakterią u człowieka
Spektrum chorób, które mogą powodować bakterie z grupy Bartonella, jest szerokie. Najczęstszym schorzeniem jest tak zwana choroba kociego pazura, nazywana w nomenklaturze angielskiej jako cat – scratch fever lub cat scratch disease. To najczęściej występująca bartonelloza na świecie. Do zakażenia najczęściej dochodzi przez zadrapanie lub ugryzienie skóry i błon śluzowych.
Jakie są objawy skórne bartonellozy? Początkowo nie wykraczają one poza symptomy, które wynikają ze stanu miejscowego po urazie – występuje zatem zaczerwienie, niewielki obrzęk obszaru tkanek miękkich. Mamy do czynienia z typowymi cechami stanu zapalnego, początkowo ograniczonego miejscowo. W dalszej kolejności pojawiają się symptomy pochodzące z węzłów chłonnych – najczęściej nieprawidłowości dotyczą pierwszego węzła chłonnego, który „zbiera chłonkę” z obszaru objętego procesem zapalnym. Objawy bartonellozy w takiej sytuacji mogą objawiać się bolesnym powiększeniem węzła chłonnego. W konsekwencji wystąpienia stanu zapalnego może także dojść do zropienia węzła chłonnego – wszystkie nieprawidłowości ze strony węzłów chłonnych powinny być skontrolowane przez lekarza.
U niektórych osób mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe takie jak gorączka, uczucie osłabienia czy bóle brzucha. W badaniach obrazowych zaobserwować można także powiększenie wątroby i śledziony.
Z powodu choroby kociego pazura w samych Stanach Zjednoczonych w ciągu roku do szpitala trafia około 1000 osób. W przypadku choroby kociego pazura chorują przede wszystkim osoby młode – do 18 roku życia.
>> Sprawdź też: Toksoplazmoza – źródła zarażenia, objawy, diagnostyka
Bartonella – objawy neurologiczne zakażenia bakterią
Oprócz objawów skórnych do symptomów towarzyszących zakażeniu bakterią Bartonella, mogą wystąpić także nieprawidłowości neurologiczne, do których zalicza się m.in. zapalenie nerwu wzrokowego. Zdarzają się także nieprawidłowości ze strony narządu wzroku – siatkówki.
Bartonelloza – badania i diagnostyka choroby
Diagnostyka bartonellozy w dużym stopniu opiera się na wywiadzie lekarskim. Oprócz wywiadu konieczne jest przeprowadzenie badania fizykalnego, a w przypadku podejrzenia występowania powiększonych węzłów chłonnych wykonuje się także badanie USG węzłów chłonnych. Zazwyczaj biopsja węzłów chłonnych nie jest konieczna, chociaż w niektórych przypadkach zaleca się jej wykonanie w celu wykluczenia występowania innych chorób.
Znaczenie ma także diagnostyka serologiczna, wykonywana laboratoryjnie.
Leczenie bartonellozy
Choroba kociego pazura, czyli najczęściej występująca bartonelloza, jest chorobą samoograniczającą. U części pacjentów stosowana jest antybiotykoterapia – najczęściej wykorzystuje się azytromycynę. Ważne są także kontrole lekarskie, a w przypadku występowania powiększonych węzłów chłonnych, kontrolne badania USG pozwalające na monitorowanie wielkości i obrazu węzłów chłonnych.
Choroby klasyfikowane jako bartonellozy należą do schorzeń odzwierzęcych, czyli zoonoz. Na zakażenia narażone są głównie osoby młode oraz te, które pracują ze zwierzętami. Objawy, które towarzyszą zakażeniu, mogą mieć różne nasilenie – od typowych objawów skórnych, po objawy neurologiczne, a nawet kardiologiczne.
Bibliografia
1. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/157689,choroba-kociego-pazura (dostęp: 30.09.2024).
2. http://am-online.org/web/archiwum/vol5112012047.pdf (dostęp: 30.09.2024).
3. https://npz-szkolenia.imw.lublin.pl/pluginfile.php/377/mod_resource/content/1/NPZ_bartonelozy.pdf (dostęp: 30.09.2024).
