Nowotwór jądra: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Nowotwór jądra to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów u mężczyzn w wieku od 15 do 40 lat. Stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia, zwłaszcza gdy zostanie zdiagnozowany zbyt późno. Natomiast jego wczesne wykrycie znacząco zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. Dlatego bardzo ważne jest podejmowanie działań profilaktycznych. Dowiedz się, jak rozpoznać nowotwór jądra.

Spis treści:

1. Nowotwór jądra – co to za choroba?
   • Jak wygląda nowotwór jądra?
2. Przyczyny nowotworu jądra
3. Objawy nowotworu jądra
4. Nowotwór jądra – jakie badania wykonać?
5. Nowotwór jądra – leczenie
   • Czy nowotwór jądra jest wyleczalny?
6. Profilaktyka nowotworu jądra

Nowotwór jądra – co to za choroba?

Nowotwór jądra to nowotwór złośliwy rozwijający się w tkankach jądra – męskiego narządu rozrodczego odpowiedzialnego za produkcję plemników i hormonów płciowych. W większości przypadków rozwija się w jednym jądrze, ale zdarza się także, że proces nowotworowy obejmuje oba jądra jednocześnie (1–3% zachorowań).

Liczba przypadków nowotworu jądra stale rośnie. Najczęściej chorują mężczyźni między 15. a 40. rokiem życia [2]. Natomiast szczyt zachorowalności przypada między 25. a 30. rokiem życia.

Histologicznie wyróżnia się 2 główne grupy nowotworów jądra:

• guzy germinalne,
• guzy gonadalne.

Ponad 95% stanowią guzy germinalne. Dzieli się je na nasieniaki i nienasieniaki.

Jak wygląda nowotwór jądra?

Nowotwór jądra zazwyczaj przybiera postać bezbolesnego zgrubienia lub guzka w jądrze. Często jest on niewielki, ale z czasem może się powiększać. Niekiedy występuje także obrzęk moszny. Przez długi czas nowotwór jądra może być trudny do zauważenia, dlatego mężczyźni powinni przykładać ogromną wagę do regularnego samobadania jąder.

Przyczyny nowotworu jądra

Przyczyny nowotworu jądra nie są w pełni poznane. Do czynników mogących zwiększać ryzyko jego rozwoju zalicza się głównie:

• wnętrostwo (niezstąpienie jąder do moszny),
• nowotwór jądra u krewnych I stopnia (szczególnie brata),
• wcześniejsze zachorowanie na nowotwór jądra,
• dysgenezja gonad (nieprawidłowe wykształcenie się gruczołów rozrodczych),
• zespół Klinefeltera,
• niepłodność,
• zakażenie wirusem HIV.

Na podstawie badań dużych grup pacjentów ustalono, że urazy nie zwiększają ryzyka nowotworu jądra.

Objawy nowotworu jądra

Objawy nowotworu jądra to m.in.:

• niebolesny guzek lub zgrubienie wyczuwalne palpacyjnie,
• zmiana wielkości jądra,
• stwardnienie moszny,
• obrzęk moszny,
• uczucie ciężkości w mosznie.

Zdarza się, że pierwszymi objawami nowotworu jądra są dolegliwości związane z przerzutami. Mogą to być m.in. krwioplucie, bóle pleców, bóle brzucha, powiększone węzły chłonne. Niekiedy dochodzi do obustronnego powiększenia piersi.

Nowotwór jądra – jakie badania wykonać?

Diagnostyka nowotworu jądra rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego. Pacjent zwykle jest kierowany na USG jąder, a niekiedy także na inne badania obrazowe (np. rezonans magnetyczny). W celu postawienia ostatecznego rozpoznania przeprowadza się biopsję, którą wykonuje się po chirurgicznym usunięciu jądra.

Badania krwi w diagnostyce nowotworu jądra to przede wszystkim markery nowotworowe. Zalecane jest oznaczenie podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej (beta-HCG), alfa-fetoproteiny (AFP) oraz dehydrogenazy mleczanowej (LDH).

Nowotwór jądra – leczenie

Podstawą leczenia nowotworu jądra jest chirurgiczne usunięcie jądra wraz z powrózkiem nasiennym (orchidektomia). Dotyczy to chorych we wszystkich stadiach zaawansowania nowotworu.

W zależności od stopnia zaawansowania choroby, rodzaju guza i stanu chorego terapię uzupełnia się o chemioterapię i/lub radioterapię. Każdy pacjent powinien pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarza. Należy mieć świadomość, że w każdym momencie guz może pojawić się również w drugim jądrze.

Czy nowotwór jądra jest wyleczalny?

Nowotwór jądra może być w pełni wyleczalny – szczególnie gdy zostanie wykryty na bardzo wczesnym etapie. W przypadku nowotworów germinalnych odsetek wyleczeń wynosi niemal 100% (w I stopniu zaawansowania choroby). Natomiast gorsze jest rokowanie w nienasieniakowych nowotworach jądra. Odsetek 5-letnich przeżyć wynosi około 50%.

Profilaktyka nowotworu jądra

Profilaktyka obejmuje przede wszystkim regularne samobadanie jąder. Pozwala ono na wczesne wykrycie guzów na jądrze. Zalecane jest, aby wykonywać je raz w miesiącu – najlepiej po ciepłej kąpieli, gdy skóra moszny jest rozluźniona. Podczas badania należy zwrócić uwagę na wszelkie zgrubienia, guzki czy zmiany w konsystencji i wielkości jąder.

Ponadto wskazane są regularne wizyty u urologa (zwłaszcza u mężczyzn obciążonych czynnikami ryzyka) oraz badanie jąder przez lekarza raz na 3 lata. W ramach profilaktyki należy także prowadzić zdrowy styl życia, który obejmuje m.in. dobrze zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz rezygnację z używek.

Nowotwór jądra to poważna, ale w wielu przypadkach całkowicie wyleczalna choroba – zwłaszcza gdy zostanie wykryta na wczesnym etapie. Regularne samobadanie oraz znajomość niepokojących objawów mogą uratować życie. Dolegliwości, takie jak wyczuwalny guzek lub zgrubienie w jądrze, obrzęk moszny, stwardnienie moszny oraz zmiana wielkości jądra powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

1. M. Rabijewski, Nowotwory jąder, Wielka Interna. Endokrynologia, red. W. Zgliczyński, Medical Tribune Polska 2011
2. T. Sarosiek i in., Nasieniak z przerzutem zaotrzewnowym o innej komponencie guza – opis przypadku, Review of MedicalPractice 2023, vol. XXIX, nr 3, s. 57–62
3. A. Sugajska i in., Ryzyko wystąpienia raka jądra w świadomości młodych mężczyzn, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Onkologicznego NOWOTWORY 2020, t. 5, nr 6, s. 321–326
4. Krajowy Rejestr Nowotworów, Nowotwór jądra
5. A. Witkoś i in., Chemioterapia radykalna raka jądra w stadium masywnego rozsiewu u 24-letniego chorego z towarzyszącą ostrą niewydolnością nerek i kacheksją nowotworową — opis przypadku, Onkologia w Praktyce Klinicznej – Edukacja 2017, t. 3, nr 3