Poniższy artykuł jest zapisem webinaru, który odbył się 16.07.2018 r.
Nużeniec jest bardzo szeroko rozpowszechnianym na całym świecie mikroskopijnym stawonogiem spokrewnionym z roztoczami. Przenosi się z kurzem, przez kontakt z osobą zarażoną, przez stosowanie tych samych przyborów kosmetycznych, dlatego możemy zarazić się na przykład u kosmetyczki czy fryzjera, lub przez używanie tych samych ręczników czy ubrań. Dlatego praktycznie wszyscy jesteśmy nim zarażeni.
Zarażenie nużeńcem ludzkim
Zarażenie zwykle nie wywołuje jednak objawów chorobowych. Osoby wrażliwe mogą odczuwać swędzenie skóry. Ilość osób zarażonych wzrasta wraz z wiekiem. Dotyczy blisko 100% populacji powyżej 70. roku życia. Objawy nużeńcowego zapalenia występują rzadko u dzieci i ludzi młodych. Najczęściej występują u osób powyżej 45. roku życia. U człowieka najczęściej wykrywa się Demodex folliculorum oraz Demodex brevis. Przy czym pierwszy występuje głównie w mieszkach włosowych, drugi zaś w wymienionych gruczołach łojowych. Najczęściej roztocza zasiedlają skórę czoła, policzków, skrzydełek nosa, zewnętrzny przewód słuchowy i brzegi powiek. Coraz częściej wykrywa się je również na skórze głowy, brwiach oraz pachwinach.
Choroby wywoływane przez nużeńca
W zależności od statusu immunologicznego gospodarza nużeniec może wywoływać chorobę zwaną nużycą lub demodeksozą. W grupie ryzyka znajdują się osoby z zaburzeniami immunologicznymi, z zaburzeniami gospodarki lipidowej i hormonalnej, osoby w starszym wieku, alergicy, oraz osoby żyjące w ciągłym stresie.
Demodex może nasilać objawy chorób takich jak np. trądzik różowaty, trądzik młodzieńczy, zapalenie kącików ust czy łojotokowe zapalenie skóry. Demodex może być również bezpośrednią przyczyną chorób takich np. przewlekłe zapalenie brzegów powiek czy łysienie.
Objawy zakażenia nużeńcem
Jakie objawy występują przy zakażeniu? Przede wszystkim na skórze możemy zaobserwować zaczerwienienie, łuszczenie, wypryski oraz świąd. Jeśli chodzi o objawy występujące przy zapaleniu powiek, są to: pieczenie, łzawienie, uczucie łaskotania i suchości w oku, opuchnięcie, zaczerwienienie brzegów powiek, odbarwienie, łamliwość i tendencja do wypadania rzęs.
Problem diagnostyczny występuje dlatego, że tego typu dolegliwości są często diagnozowane jako alergiczne, bakteryjne lub wirusowe, przez co leczone są w niewłaściwy sposób. Badanie laboratoryjne w kierunku obecności nużeńca zlecane jest bardzo rzadko, oczywiście ze szkodą dla pacjenta.
Co warto zaznaczyć, objawy, które przed chwilą wymieniono, występują u pacjentów przede wszystkim w godzinach nocnych, co wynika z tego, że pasożyt ten jest aktywny głównie w nocy. Promienie światła paraliżują pasożyty, zmuszając je do cofania się w głębsze warstwy skóry.
Badanie w kierunku nużeńca ludzkiego
Materiałem do badania w kierunku nużeńca mogą być rzęsy, brwi, zeskrobiny bądź materiał inny, którym np. mogą być włosy. Jeśli chodzi o przygotowanie pacjenta, najważniejszą rzeczą jest usunięcie makijażu przed pobraniem materiału.
Pacjent do badania powinien również odstawić wszelkiego rodzaju preparaty np. świetlik, który stosuje w ramach leczenia oczu.
Badanie wykonuje się w godzinach porannych, najlepiej po nocnym odpoczynku, bez mycia twarzy. Po upewnieniu się, że pacjent właściwie przygotował się do pobrania, zostaje wybrane zmienione chorobowo miejsce – tzn. zaczerwienione, w którym występuje obrzęk bądź jest wskazane przez pacjenta jako to, które najbardziej go np. swędzi.
Następnie za pomocą pęsety pobiera się nie mniej niż 5 rzęs bądź brwi. Pobrany materiał umieszcza się na szkiełku podstawowym i nanosi na niego kroplę płynu Hoyera, który jest uniwersalnym, wygodnym w użyciu środkiem do montowania trwałych preparatów.
Po odczekaniu chwili na pobrany materiał jest nakładane małe szkiełko nakrywkowe, a preparat zostaje odstawiony na 2-3 min do wyschnięcia. Następnie tak przygotowany preparat trafia do laboratorium w etui transportowym lub jałowej płytce Petriego.
Zeskrobiny skórne są pobierane w analogiczny sposób, przy użyciu skalpela, z zastrzeżeniem, że im większa ilość pobranego materiału, tym większa szansa na znalezienie pasożyta.
>>> Przeczytaj też: Nużeniec – przyczyna dokuczliwej choroby oczu i skóry
