Spis treści
- Kwasy omega-3 i omega-6 – rola w ciąży i znaczenie dla rozwoju płodu
- Zapotrzebowanie na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) kobiet w ciąży i karmiących. Czy kobiety w ciąży powinny suplementować kwasy omega-3?
- Jakie gatunki ryb są dopuszczalne w diecie kobiet ciężarnych?
Kwasy omega-3 i omega-6 – rola w ciąży i znaczenie dla rozwoju płodu
Kwasy omega-3 to niezbędne, nienasycone kwasy tłuszczowe, których działanie na organizm człowieka jest wielowymiarowe. Wspomagają system antyoksydacyjny, funkcje metaboliczne, mają działanie kardioprotekcyjne. Wspomagają odpowiedź immunologiczną oraz pracę ośrodkowego układu nerwowego.
Szczególnie ważne są jednak dla kobiet w ciąży, ponieważ ich prawidłowa podaż w okresie prenatalnym przyczynia się do prawidłowego rozwoju płodu, jednocześnie dbając o dobrostan matki. Prawidłowy poziom kwasów omega-3 u kobiet w ciąży zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu i wydłuża czas trwania ciąży, zmniejsza ryzyko wystąpienia preeklampsji, czyli stanu przedrzucawkowego. Ponadto wpływa na zwiększenie masy urodzeniowej dziecka i zmniejsza ryzyko śmierci okołoporodowej.
Prawidłowa podaż kwasów omega-3 (DHA) w czasie ciąży i później karmienia jest niezbędna dla prawidłowego wzroku i prawidłowego rozwoju psychomotorycznego dziecka. Wspomaga również pracę układu nerwowego matki, obniża wystąpienie u niej ryzyka depresji.
Zapotrzebowanie na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) kobiet w ciąży i karmiących. Czy kobiety w ciąży powinny suplementować kwasy omega-3?
Organizm człowieka wytwarza kwasy omega-3 i omega-6 w ograniczonych ilościach, dlatego niezbędne jest ich dostarczanie w prawidłowych ilościach z dietą. Zapotrzebowanie na te kwasy w diecie zależy od wieku i stanu fizjologicznego, specjalne zalecenia dotyczą kobiet w ciąży i matek karmiących.
Jak pokryć to zapotrzebowanie? Podstawą jest zawsze prawidłowo zbilansowana dieta, która jest najlepszym źródłem dobrze przyswajalnych składników pokarmowych. Kwasy eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA) dostępne są w rybach i owocach morza. Zjedzenie dwóch porcji ryb morskich tygodniowo pokrywa podstawowe zapotrzebowanie na kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA), wynoszące 250 mg/dobę. Jednak zgodnie z zaleceniami kobieta w ciąży i karmiąca powinna dostarczać dodatkową porcję kwasu DHA w ilości 100 – 200 mg/dobę, co oznacza dodatkowe spożycie. Pamiętać należy, iż oprócz ryb i owoców morza dobrym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) są glony i morskie algi.
Dobrym źródłem DHA dla kobiet w ciąży może być łosoś lub pstrąg hodowlany. Zawierają stosunkowo wysokie dawki DHA i są bezpiecznie dla kobiet w ciąży. 100 g łososia zawiera 2,15 g DHA, a 100 g pstrąga to 1,76 g DHA w 100 g produktu.
Niestety oleje, nasiona i pestki nie mogą być traktowane jako źródło DHA. Te produkty zawierają kwas α-linolenowego (ALA), który jest prekursorem kwasów eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksaenowego (DHA). Jednak przekształceniu do formy DHA ulega bardzo niewielki procent ALA (ocenia się, iż jest to kilka procent), dlatego ich spożycie – jakkolwiek zalecane – nie jest źródłem kwasu dokozaheksenowego (DHA).
Biorąc powyższe pod uwagę fakt, iż kwasy DHA są kluczowe dla dobrego rozwoju płodu, rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dopuszczają, aby kobiety w ciąży suplementowały kwas dokozaheksaenowy (DHA), zwłaszcza jeśli nie jest możliwe dostarczenie odpowiednich ilości tego kwasu z dietą.
Rekomendacje wskazują, iż każda kobieta ciężarna powinna suplementować 200 mg DHA/dobę. Jeśli spożycie ryb jest niskie, można rozważać suplementowanie dawek wyższych. Natomiast jeśli kobieta obciążana jest ryzykiem przedwczesnego porodu, dawka suplementacyjna powinna wynosić 1000 mg DHA/dobę.
Jakie gatunki ryb są dopuszczalne w diecie kobiet ciężarnych?
Ryby są zalecanym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie. Jednak mogą być zanieczyszczone metalami ciężkimi i zanieczyszczeniami organicznymi (dioksynami i bifenylami o działaniu podobnym do dioksyn). Dlatego pojawiły się doniesienia o konieczności ograniczania spożycia ryb przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Z drugiej strony badania wskazują, iż korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania umiarkowanych ilości ryb przez kobiety ciężarne przeważają nad ryzykiem zdrowotnym, dlatego kobiety w ciąży powinny je jednak włączać ryby do swojej diety.
W trosce o ich bezpieczeństwo, aby zapobiec ewentualności przekroczenia w diecie poziomu tych szkodliwych substancji, opracowano wykaz gatunków ryb i owoców morza, które mogą spożywać kobiety w ciąży, kobiety o ciążę się starające oraz karmiące piersią.
Tabela obejmuje produkty zalecane i niezalecane, których kobiety ciężarne powinny w ogóle unikać. Są również produkty dopuszczalne, czyli takie, które mogą być spożywane w ilościach ograniczonych, maksymalnie jedna porcja tygodniowo.
>>> Przeczytaj też: Kwasy omega-3 i omega-6 – czy masz ich wystarczającą ilość w diecie?
Piśmiennictwo
- Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie – pod red. M. Jarosza, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewskiej Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020
- Zimmer M, Sieroszewski P, Oszukowski P, Huras H, Fuchs T, Pawlosek A. Polish Society of Gynecologists and Obstetricians recommendations on supplementation during pregnancy. Ginekol Pol. 2020;91(10):644-653. doi: 10.5603/GP.2020.0159. PMID: 33184834.
