Rak żołądka jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych na świecie. Niestety, jego wczesne objawy są często niespecyficzne, co sprawia, że diagnoza często następuje dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Dlatego tak ważne są badania diagnostyczne, w tym oznaczenie markerów nowotworowych, które mogą odegrać kluczową rolę w wykryciu choroby na czas. W tym artykule przyjrzymy się, które markery są najważniejsze, co może wpływać na ich wyniki oraz kiedy warto je wykonać, aby zwiększyć szanse na wczesne wykrycie raka żołądka.
Spis treści:
- Rak żołądka. Jakie markery wykonać podczas diagnozowania choroby?
- Jakie czynniki mogą mieć wpływ na wynik badania markeru nowotworu żołądka?
- Co oznaczają odchylenia od normy markeru raka żołądka?
- Marker nowotworowy żołądka: jakie są wskazania do badania?
- Marker raka żołądka: kiedy warto go zrobić?
- Jakie inne markery – oprócz raka żołądka – warto sprawdzić?
- Jak przygotować się do badania markeru raka żołądka?
Rak żołądka. Jakie markery wykonać podczas diagnozowania choroby?
Markery nowotworowe są substancjami, które mogą być wykrywane we krwi, moczu lub innych płynach ustrojowych i których stężenie może wzrastać w odpowiedzi na obecność nowotworu. W diagnostyce raka żołądka stosuje się kilka markerów nowotworowych, które mogą dostarczyć istotnych informacji o przebiegu choroby.
Najbardziej znanym i szeroko stosowanym markerem jest CA 72-4, będący glikoproteiną mucynopodobną obecną na powierzchni komórek nowotworowych. Badania wskazują, że CA 72-4 jest przydatny w monitorowaniu pacjentów z rakiem żołądka, szczególnie w ocenie skuteczności leczenia oraz we wczesnym wykrywaniu nawrotów choroby.
Kolejnym istotnym markerem jest CEA (antygen karcynoembrionalny), który, mimo że nie jest specyficzny dla raka żołądka, może być podwyższony u pacjentów z tym nowotworem.
Inne markery, takie jak CA 19-9 również są stosowane w diagnostyce raka żołądka, choć ich czułość i swoistość są mniejsze w porównaniu do CA 72-4.
Ostatnie badania sugerują, że oprócz klasycznych markerów, warto rozważyć oznaczenie krążących mikroRNA (miRNA). MiRNA są małymi cząsteczkami RNA regulującymi ekspresję genów i mogą odgrywać istotną rolę w progresji nowotworów. Badania wykazały, że specyficzne miRNA, takie jak miR-21 i miR-223, związane są z obecnością raka żołądka i mogą wspomóc proces diagnostyczny.
Jakie czynniki mogą mieć wpływ na wynik badania markeru nowotworu żołądka?
Wyniki badań markerów nowotworowych mogą być zależne od wielu czynników, które należy uwzględnić w interpretacji wyników. Przede wszystkim warto pamiętać, że podwyższone stężenie markerów nie zawsze świadczy jednoznacznie o obecności nowotworu. Na poziomy markerów mogą wpływać również inne choroby, takie jak zapalenie błony śluzowej żołądka, choroby wątroby a nawet niektóre łagodne guzy.
Dodatkowo, poziomy markerów mogą się zmieniać w zależności od zaawansowania choroby, obecności przerzutów oraz skuteczności przeprowadzonego leczenia. W związku z tym, interpretacja wyników markerów nowotworowych powinna zawsze odbywać się w kontekście klinicznym i być uzupełniona o inne badania diagnostyczne, takie jak endoskopia czy badania obrazowe.
>> To może Cię zainteresować: Rak wątroby – objawy, przyczyny, leczenie i rokowania
Co oznaczają odchylenia od normy markeru raka żołądka?
Znaczne podwyższenie poziomu CA 72-4 jest często związane z obecnością raka żołądka, zwłaszcza w zaawansowanym stadium choroby. Jednakże, umiarkowane podwyższenie tego markera może wystąpić także w innych nowotworach, takich jak rak jajnika, rak trzustki czy rak okrężnicy.
Z kolei podwyższony poziom CEA może wskazywać na obecność nowotworu, ale jego swoistość jest niska, co oznacza, że podwyższone stężenie może wystąpić także w chorobach zapalnych, chorobach wątroby czy u palaczy.
Marker nowotworowy żołądka: jakie są wskazania do badania?
Badania markerów nowotworowych przede wszystkim są wykonywane u pacjentów, u których istnieje podejrzenie raka żołądka na podstawie objawów klinicznych, takich jak:
- przewlekłe bóle brzucha,
- utrata masy ciała,
- nudności,
- wymioty
- krwawienia z przewodu pokarmowego.
>> Sprawdź również: Wodobrzusze przy raku jajnika, trzustki i innych narządów – przyczyny, objawy, leczenie
Marker raka żołądka: kiedy warto go zrobić?
Oznaczenie markerów nowotworowych, takich jak CA 72-4, jest szczególnie wartościowe w monitorowaniu przebiegu choroby u pacjentów z już zdiagnozowanym rakiem żołądka. Regularne badania markerów mogą pomóc w ocenie skuteczności leczenia, wczesnym wykrywaniu nawrotów oraz ocenie zaawansowania choroby. Wskazane jest również wykonanie tych badań u osób z grupy wysokiego ryzyka, takich jak pacjenci z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku raka żołądka.
Jakie inne markery – oprócz raka żołądka – warto sprawdzić?
Oprócz markerów specyficznych dla raka żołądka, warto rozważyć oznaczenie innych markerów nowotworowych, które mogą dostarczyć informacji o stanie zdrowia pacjenta. Przykładem jest marker CA 19-9, który, choć jest bardziej specyficzny dla nowotworów przewodu pokarmowego, może również być podwyższony przy raku żołądka.
Ponadto, marker AFP (alfa-fetoproteina) może być pomocny w diagnostyce nowotworów wątroby, które mogą współwystępować z rakiem żołądka.
Markery nowotworowe, które powinna sprawdzić kobieta
U kobiet, oprócz markerów raka żołądka, warto rozważyć badanie markerów specyficznych dla nowotworów narządów rodnych oraz tych, które według statystyk występują najczęściej. Zalecany pakiet markerów obejmuje: CA 125, HE4, CEA, CA 19-9, CA 15-3 oraz S-100. Oznaczenie tych markerów może być szczególnie istotne u kobiet z dodatnim wywiadem rodzinnym.
Markery nowotworowe, które powinien sprawdzić mężczyzna
U mężczyzn, poza markerami raka żołądka, warto uwzględnić badanie markerów związanych z nowotworami prostaty, takich jak PSA (antygen swoisty dla prostaty). Podwyższony poziom PSA może świadczyć o raku prostaty, ale także o łagodnym przeroście tego narządu. Regularne badania tego antygenu są zalecane zwłaszcza u mężczyzn po 50. roku życia.
Dodatkowo tak jak u kobiet zaleca się oznaczenie markerów związanych z najczęstszymi nowotworami u mężczyzn: CEA, CA 19-9, AFP oraz S-100.
Jak przygotować się do badania markeru raka żołądka?
Przygotowanie do badania markerów nowotworowych zazwyczaj nie wymaga specjalnych procedur. Zaleca się jednak, aby badanie było przeprowadzone na czczo, co może zwiększyć jego wiarygodność. Przed badaniem warto unikać spożywania alkoholu i intensywnego wysiłku fizycznego, które mogą wpłynąć na wyniki. W przypadku przyjmowania leków, należy poinformować o tym lekarza, gdyż niektóre substancje mogą interferować z oznaczeniami markerów.
Markery nowotworowe odgrywają ważną rolę w diagnostyce i monitorowaniu raka żołądka. Ich regularne badania mogą pomóc w wczesnym wykryciu choroby, ocenie skuteczności leczenia oraz wczesnym wykrywaniu nawrotów. Kontrolowanie stanu zdrowia za pomocą pakietu markerów nowotworowych może znacząco przyczynić się do poprawy rokowania pacjentów.
Bibliografia
- Wroński K., Tenderenda M. Znaczenie diagnostyczne markera CA 72-4 u chorych z rakiem żołądka. CancerSurgery, 1/2009.
- Căinap C, Nagy V, Gherman A, et al. Classic tumor markers in gastric cancer. Currentstandards and limitations.Clujul Med. 2015;88(2):111-5.
- Repetto O, Vettori R, Steffan A, Cannizzaro R, De Re V. Circulating Proteins as Diagnostic Markers in Gastric Cancer.Int J Mol Sci. 2023 Nov 29;24(23):16931.
- Wu HH, Lin WC, Tsai KW. Advances in molecular biomarkers for gastric cancer: miRNAs as emerging novel cancer markers.ExpertRev Mol Med. 2014 Jan 23;16:e1.
