Odkrywanie tajemnic HLA-Cw6: klucz do zrozumienia łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów

Spis treści

1. Łuszczyca i łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) – co to jest?
2. Jaka jest przyczyna?
3. Rodzaje i charakterystyka choroby
4. Diagnostyka łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów (ŁZS)
5. Gen HLA-Cw6

Łuszczyca i łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) – co to jest?

Łuszczyca to przewlekła zapalna choroba skóry, charakteryzująca się nadmiernym namnażaniem się komórek naskórka, która dotyka 2-4% populacji. Jest to schorzenie autoimmunizacyjne, co oznacza, że układ immunologiczny (odpornościowy) organizmu atakuje własne komórki. Główne objawy to czerwone, łuszczące się plamy na skórze, z towarzyszącym im często swędzeniem i pieczeniem. U pewnej grupy pacjentów można zauważyć zmiany w układzie kostno-stawowym, czyli łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), które w skrajnych przypadkach powodują nieodwracalne kalectwo.

Jaka jest przyczyna?

Na rozwój tego schorzenia wpływają zarówno czynniki środowiskowe (palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, otyłość), jak i immunologiczne oraz genetyczne. Około 33% chorych posiada krewnego pierwszego stopnia z łuszczycą, a badania wskazują na wielogenowy tryb dziedziczenia. Ryzyko zachorowania dziecka na łuszczycę w przypadku zdrowych rodziców wynosi 1-2%, ale gdy na łuszczycę choruje jedno z rodziców, wzrasta do 10-20%, a przy obojgu chorych rodzicach aż do 50-70%. Łuszczyca nie jest zaraźliwa, ale znacząco wpływa na obniżenie jakości życia pacjentów. Dokładna przyczyna łuszczycowego zapalenia stawów (ŁZS) również nie jest znana, najprawdopodobniej rozwija się u osób predysponowanych genetycznie w wyniku zadziałania dodatkowego bodźca np. urazy mechaniczne, zakażenia, leki, przewlekły stres.

Rodzaje i charakterystyka choroby

Łuszczycę można podzielić na dwa podstawowe rodzaje:

• Łuszczyca typu I tzw. typ młodzieńczy – ujawnia się zazwyczaj przed 40. rokiem życia, często w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym. Cechuje ją przewlekły i nawrotowy charakter oraz trudny przebieg. Wykazuje silny związek z predyspozycją genetyczną.  
• Łuszczyca typu II tzw. typ dorosły – ujawnia się po 40. roku życia, a szczyt zachorowań przypada zwykle po 55. roku życia. Jest rzadziej niż typ I uwarunkowana genetycznie, a częściej środowiskowo.

Oprócz powyższego podziału łuszczyca występuje w kilku różnych formach klinicznych. Około 90% pacjentów dotkniętych łuszczycą ma łuszczycę plackowatą (pospolitą), charakteryzującą się dobrze zdefiniowanymi, okrągłymi lub owalnymi blaszkami o różnych rozmiarach pokrytymi białą, lub srebrzystą łuską. Zmiany te występują najczęściej na powierzchniach zewnętrznych ramion, nóg, skórze głowy, pośladkach i tułowiu. Inne, rzadziej występujące odmiany to łuszczyca odwrócona, kropelkowata, a do najcięższych form zalicza się łuszczycę krostkową i erytrodermię łuszczycową. U osób chorych na łuszczycę obserwuje się również zwiększoną częstość występowania dysfunkcji układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzeń metabolicznych. Oprócz tego u 10-40% chorych pojawia się łuszczycowe zapalenie stawów, objawiające się bólem i sztywnością stawów z ograniczeniem ich ruchomości.

Diagnostyka łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów (ŁZS)

Rozpoznanie łuszczycy jest ustalane, biorąc pod uwagę kilka czynników. Zazwyczaj w pierwszej kolejności lekarz dermatolog bada wykwity skórne, a w wątpliwych przypadkach konieczna może być biopsja i badanie histopatologiczne. Ze względu na dziedziczny charakter tej choroby jednym z elementów diagnostyki łuszczycy jest test genetyczny. Badania pokazują, że najsilniej związanym z tą chorobą czynnikiem genetycznym jest gen HLA-Cw6, który występuje aż u 80% chorych na łuszczycę typu I i u połowy chorych na łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS).  Jego obecność jest również związana z aż 20-krotnie wyższym ryzykiem zachorowania.

Gen HLA-Cw6

Gen HLA-Cw6 to jeden z czynników genetycznych, który odgrywa kluczową rolę w rozwoju łuszczycy. Jest zlokalizowany na chromosomie 6 i koduje białko z klasy I układu antygenów zgodności tkankowej (HLA), obecne na powierzchni komórek prezentujących antygen. Osoby, które są nosicielami określonych wariantów genetycznych HLA-Cw6, mają zwiększone ryzyko wystąpienia łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów (ŁZS). Badania genetyczne, w tym analiza genotypu HLA-Cw6, mogą zatem być stosowane w kontekście badania predyspozycji genetycznych do łuszczycy, jednak samo posiadanie tego genu nie gwarantuje wystąpienia choroby. Jego identyfikacja jest przydatna w różnicowaniu postaci łuszczycy oraz w odróżnianiu łuszczycowego zapalenia stawów od reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK) i choroby zwyrodnieniowej stawów.

W ostatnich latach przeprowadzono szereg badań mających na celu poznanie wpływu genów na leczenie biologiczne choroby łuszczycowej. Wyniki wykazały, że obecność genu HLA-Cw6 wiąże się z większą skutecznością leczenia biologicznego u tych pacjentów. Prawdopodobnie, HLA-Cw6 wpływa na prezentacje antygenu na powierzchni komórki i tym samym na interakcję między komórkami układu immunologicznego, a keratynocytami (komórkami naskórka), co sprawia, że  pacjenci, którzy posiadają HLA-Cw6, wykazują lepszą odpowiedź na leczenie biologiczne i wymagają mniejszych dawek leku.

Piśmiennictwo

1. Weigle N, McBane S. Psoriasis. Am Fam Physician. 2013 May 1;87(9):626-33. PMID: 23668525.
2. Nograles E, Davidovici B, Krueger JG. New insights in the immunologic basis of psoriasis. Semin Cutan Med Surg 2010 Jun; 29(2): 3–9
3. Szczerkowska-Dobosz A, Rębała K, Lange M. Korelacja allelu HLA-Cw*06 z wczesnym początkiem łuszczycowego zapalenia stawów. Postępy Dermatologii i Alergologii 2006; 4 (XXIII)
4. https://www.euroimmun.pl/luszczyca-i-lzs-znaczenie-badan-genetycznych/
5. https://www.euroimmun.pl/hla-cw6-a-skutecznosc-leczenia-biologicznego/