Dokuczliwy, nagły ból stawów? Przebyta niedawno infekcja? Jeśli na oba pytania odpowiedź brzmi “tak” to koniecznie zapoznaj się z najważniejszymi cechami zespołu Reitera.
Spis treści:
- Zespół Reitera – definicja
- Reaktywne zapalenie stawów – przyczyny
- Objawy zespołu Reitera
- Kryteria rozpoznania choroby Reitera
- Diagnostyka zespołu Reitera – jakie badania?
- Zespół Reitera – ile trwa?
- Jak wygląda leczenie choroby Reitera?
Zespół Reitera – definicja
Zespół Reitera, znany również jako reaktywne zapalenie stawów, jest definiowany jako współwystępowanie zapalenia spojówek, zapalenia cewki moczowej i zapalenia stawów występujące po infekcji, zwłaszcza w obrębie układu moczowo-płciowego lub przewodu pokarmowego. Jest on elementem szerszej grupy chorób, zapaleń stawów związanych z infekcjami, które Światowa Organizacja Zdrowia we współpracy z Arthritis and Rheumatism Research Council podzieliła na cztery grupy:
- grupa I: septyczne lub zakaźne zapalenie stawów jako powikłanie zakażenia miejscowego,
- grupa II: poinfekcyjne zapalenie stawów, gdzie w zajętym stawie wykryto bakterie,
- grupa III: reaktywne zapalenie stawów z infekcją mającą początek w układzie moczowo-płciowym lub żołądkowo-jelitowym; w tej postaci drobnoustroje zwykle nie są wykrywane w płynie stawowym,
- grupa IV: zapalenie stawów bez obecności drobnoustrojów i/lub ich elementów.
>> Przeczytaj również: Wczesne zapalenie stawów (WZS) – przyczyny, objawy, badania
Reaktywne zapalenie stawów – przyczyny
Reaktywne zapalenie stawów zwykle następuje po zakażeniu przewodu pokarmowego wywołanym przez organizmy z rodzajów Yersinia, Salmonella, Campylobacter i Shigella, a także po zakażeniu układu moczowo-płciowego przez Chlamydia trachomatis (zakażenie przenoszone drogą płciową). Istnieją także dowody, że infekcja płucna innym rodzajem chlamydii – Ch.pneumoniae – także jest przyczyną zespołu Reitera.
| Warto wiedzieć: Patofizjologia reaktywnego zapalenia stawów jest bardzo złożona, opiera się głównie o charakter odpowiedzi układu odpornościowego na powyższe zakażenia u osób genetycznie predysponowanych. |
Objawy zespołu Reitera
Objawy pojawiają się kilka dni lub tygodni po początkowej infekcji. Biegunka lub inne objawy związane z zakażeniem indukującym zespół Reitera zwykle ustępują do czasu, gdy u pacjenta rozwinie się zapalenie stawów. Do głównych objawów zespołu zalicza się:
- gorączkę i osłabienie,
- bóle stawów z towarzyszącym obrzękiem, a także okolicy lędźwiowo-krzyżowej,
- zmiany śluzówkowe w jamie ustnej,
- zapalenie cewki moczowej, jąder i najądrza,
- zapalenie spojówek i/lub tęczówek.
Reaktywne zapalenie stawów – objawy stawowe
Choroba Reitera może dotknąć każdego stawu obwodowego, ale najczęściej zajęty jest staw kolanowy (około ⅔ przypadków) oraz:
- staw skokowy (ok. 50%)
- śródstopno-paliczkowy i nadgarstkowy (ok. 45%).
Niejednokrotnie dochodzi do zapalenia w obrębie stawu krzyżowo-biodrowego i kręgosłupa lędźwiowego.
Jak podaje literatura, średnia liczba zmienionych zapalnie stawów wynosi 5. Zapalenie stawów charakteryzuje się:
- największym nasileniem bólu w nocy,
- towarzyszącą tzw. sztywnością poranną,
- asymetrycznym występowaniem,
- wzmożonym uciepleniem, obrzękiem i bolesnością,
- częstym współwystępowaniem zapalenia ścięgien.
>> Przeczytaj także: Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy, badania, leczenie
Zespół Reitera – objawy skórne
W zespole Reitera mogą pojawić się również objawy skórne. Najczęściej obserwowane są zmiany przypominające łuszczycę; rzadziej dochodzi do wystąpienia rumienia guzowatego (bolesnych, wyczuwalnych guzowatych tworów zlokalizowanych na kończynach dolnych).
Na błonach śluzowych mogą pojawiać się aftowe owrzodzenia. W obrębie dłoni, stóp, a także okolicy krocza mogą wystąpić wykwity o charakterze grudkowatym.
| Warto wiedzieć: U 1 na 10 chorych dochodzi do tzw. onycholizy, czyli odwarstwienia płytki paznokcia od jego łożyska. |
Zespół Reitera u dzieci
Reaktywne zapalenie stawów u dzieci objawia się podobnie jak u dorosłych, dochodzi do asymetrycznego zapalenia stawów i/lub zmian skórnych, śluzówkowych i ocznych. Reaktywne zapalenie stawów biodrowych u małych dzieci (w wieku od 3 do 8 lat) znane jest również jako przemijające zapalenie błony maziowej. Jest to zaburzenie samoograniczające się, choć możliwe są nawroty, zwykle w następstwie infekcji wirusowych.
>> Zobacz również: Łuszczycowe zapalenie stawów u dzieci i dorosłych
Kryteria rozpoznania choroby Reitera
Według wytycznych towarzystwa naukowego American College of Rheumatology reaktywne zapalenie stawów jest rozpoznaniem klinicznym; do jego stwierdzenia wymagane jest spełnienie kryteriów dużych i małych.
Kryteria duże w zespole Reitera to:
- asymetryczne zapalenie kilku lub jednego stawu obejmujące kończyny dolne,
- objawy zapalenia jelit lub cewki moczowej od 3 dni do 6 tygodni przed zapaleniem stawów.
Kryteria małe w zespole Reitera to:
- obecność infekcji wywołującej potwierdzona dodatnim wynikiem hodowli,
- obecność trwałego zajęcia błony maziowej danego stawu.
Diagnostyka zespołu Reitera – jakie badania?
Zwykle w celu potwierdzenia diagnozy wykonuje się badania laboratoryjne w celu wykrycia patogenów powodujących zakażenie i potwierdzenia współistniejących lub poprzedzających infekcji.
Podstawowe badania laboratoryjne w chorobie Reitera wykazują obecność:
- podwyższonych wskaźników zapalnych (białka C-reaktywnego i OB),
- leukocytozę,
- zwiększoną liczbę płytek krwi,
- niekiedy niedokrwistość.
>> Zobacz także: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego
Pomocne jest oznaczenie obecności antygenów HLA B-27, które koreluje z ciężkością choroby.
W części przypadków wykonywana jest punkcja stawu, aby wykluczyć zapalenie septyczne lub związane z obecnością kryształów. Wyniki badania płynu stawowego są niespecyficzne, występuje podwyższona liczba leukocytów (zwykle od 2000 do 4000 na ml) z przewagą neutrofili.
| Warto wiedzieć: Zdjęcia RTG mogą ujawnić nieswoiste zmiany zapalne w zespole Reitera. Do diagnozowania obecności zapalenia błony maziowej, przyczepów ścięgnistych lub zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych stosuje się ultrasonografię lub rezonans magnetyczny. |
Zespół Reitera – ile trwa?
Reaktywne zapalenie stawów zwykle ma przebieg samoograniczający się, a objawy ustępują w ciągu 3 do 5 miesięcy. Dolegliwości utrzymujące się dłużej niż pół roku wskazują na progresję do postaci przewlekłej. To powikłanie dotyczy głównie stawów krzyżowo-biodrowych. Nawet do ⅓ chorych może rozwinąć długotrwałe zapalenie stawów lub inne nieprawidłowości w ich obrębie.
Czynnikami niepomyślnego rokowania są zajęcie stawu biodrowego, brak reakcji na leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i wyjściowe OB powyżej 30mm/h.
Jak wygląda leczenie choroby Reitera?
Podstawą leczenia reaktywnego zapalenia stawów są wspomniane niesteroidowe leki przeciwzapalne. U pacjentów, którzy nie odpowiadają dostatecznie na NLPZ lub ich nie tolerują, należy rozważyć dostawowe lub ogólnoustrojowe podanie glikokortykosteroidów.
Chorzy, którzy rozwinęli postać przewlekłą, mogą być z powodzeniem leczeni lekami immunosupresyjnymi stosowanymi w innych postaciach przewlekłych zapaleń stawów (np. metotreksat, azatiopryna etc.).
| Warto wiedzieć: W leczeniu choroby Reitera ważne jest podejście multidyscyplinarne, które obejmuje nie tylko farmakoterapię, lecz także fizjoterapię i odpowiednią kontrolę bólu. |
Na zespół Reitera składają się głównie zapalenie stawów (asymetryczne, bolesne, głównie kończyn dolnych), zmiany skórne, śluzówkowe, oczne oraz dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Ich wystąpienie poprzedza infekcja żołądkowo-jelitowa lub moczowo-płciowa. Choroba ma tendencję do samoustępowania, jednak w części przypadków dochodzi do rozwoju zapalenia przewlekłego. Obie postaci – ostra i przewlekła – mogą być leczone z powodzeniem. Jeżeli zauważasz u siebie objawy zespołu Reitera, to udaj się do lekarza, opowiedz o dolegliwościach, wykonaj badania i ciesz się z ustąpienia dolegliwości.
Bibliografia
- Zeidler H, Hudson AP. Reactive Arthritis Update: Spotlight on New and Rare Infectious Agents Implicated as Pathogens. Curr Rheumatol Rep. 2021 Jul 1;23(7):53. doi: 10.1007/s11926-021-01018-6. PMID: 34196842; PMCID: PMC8247622.
- Selmi C, Gershwin ME. Diagnosis and classification of reactive arthritis. Autoimmun Rev. 2014 Apr-May;13(4-5):546-9. doi: 10.1016/j.autrev.2014.01.005. Epub 2014 Jan 10. PMID: 24418301.
- Bentaleb I, Abdelghani KB, Rostom S, Amine B, Laatar A, Bahiri R. Reactive Arthritis: Update. Curr Clin Microbiol Rep. 2020;7(4):124-132. doi: 10.1007/s40588-020-00152-6. Epub 2020 Sep 26. PMID: 33014690; PMCID: PMC7519381.
- Carter JD. Treating reactive arthritis: insights for the clinician. Ther Adv Musculoskelet Dis. 2010 Feb;2(1):45-54. doi: 10.1177/1759720X09357508. PMID: 22870437; PMCID: PMC3383466.
- Slouma M, Ben Dhia S, Dhahri R, Litaiem N, Metoui L, Gharsallah I, Louzir B. Cutaneous and rheumatological manifestations of reactive arthritis: A case report. Clin Case Rep. 2022 Nov 6;10(11):e6542. doi: 10.1002/ccr3.6542. PMID: 36381024; PMCID: PMC9637938.
- Gamalero L, Ferrara G, Giani T, Cimaz R. Acute Arthritis in Children: How to Discern between Septic and Non-Septic Arthritis? Children (Basel). 2021 Oct 13;8(10):912. doi: 10.3390/children8100912. PMID: 34682177; PMCID: PMC8535083.
