Hemoroidy (żylaki odbytu) – objawy, przyczyny i leczenie

Żylaki odbytu prowadzą do różnych bolesnych następstw. Niezwykle ważne jest rozpoznanie hemoroidów i – zależnie od stadium rozwoju dolegliwości – wprowadzenie leczenia zachowawczego lub operacyjnego. Z artykułu dowiesz się, czym są hemoroidy, co je wywołuje i jak im zapobiegać.

Spis treści:

1. Hemoroidy – co to jest?
   • Jak wyglądają hemoroidy?
2. Żylaki odbytu – objawy
3. Hemoroidy – przyczyny dolegliwości
4. Hemoroidy – jak przeprowadzana jest diagnostyka?
5. Żylaki odbytu – jak leczyć hemoroidy?
6. Rozwój hemoroidów – profilaktyka i zapobieganie

Hemoroidy – co to jest?

Guzki krwawnicze to struktura naczyniowa położona w kanale odbytu. Jest ona narażona na różne procesy patologiczne, np. stany zapalne, co może objawiać się przekrwieniem, powiększeniem się i przepełnieniem wspomnianej struktury naczyniowej. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby osoby zmagające się z tą przypadłością mogą zauważyć obecność krwi na papierze toaletowym.

>> Sprawdź też: Czarny stolec, smolisty stolec – przyczyny, diagnostyka, postępowanie

Jak wyglądają hemoroidy?

Wygląd hemoroidów zależy od stopnia zaawansowania choroby, a także ich lokalizacji. Ze względu na lokalizację wyróżnić można:

• hemoroidy zewnętrzne – są zlokalizowane pod linią zębatą i swoim wyglądem przypominają sinawe guzki położone w obrębie odbytu (mogą być widoczne „gołym okiem”);
• hemoroidy wewnętrzne – występują ponad linią zębatą (grzebieniastą odbytu lub brzegu odbytu) i są często niewidoczne w pierwszej fazie choroby, ale mogą być wykryte w badaniu per rectum.

Czy istnieje inny podział w przypadku choroby hemoroidalnej? Wyróżnić można 4 stadia (stopnie) choroby:

I. stopień – guzki krwawnicze są powiększone, nie wypadają z kanału odbytu.

II. stopień – guzki wypadają w trakcie defekacji na zewnątrz odbytu i ulegają samoistnemu schowaniu.

III. stopień – guzki po defekacji nie cofają się samoistnie, niezbędny w tym celu jest ich ręczne wprowadzenie do odbytu.

IV. stopień – guzki są powiększone, utrzymują się poza odbytem, dochodzi w nich do miejscowej zakrzepicy.

Krwawienie z hemoroidów i inne objawy żylaków odbytu ulegają nasileniu wraz z kolejnymi stopniami choroby hemoroidalnej.

>> Przeczytaj także: Wpływ mikrobioty jelitowej na funkcjonowanie układu krążenia

Żylaki odbytu – objawy

Niezależnie od rodzaju hemoroidów, jednym z kluczowych objawów jest krwawienie z odbytu. Zjawisku temu towarzyszy obecność świeżej, żywoczerwonej krwi na papierze toaletowym.

Inne objawy, na które skarżą się pacjenci z hemoroidami to:

• pieczenie odbytu, świąd oraz ból w czasie i po defekacji (oddawania stolca),
• ogólne podrażnienie okolicy odbytu i związany z tym dyskomfort np. przy siedzeniu na twardych powierzchniach,
• uczucie niecałkowitego i niedostatecznego wypróżnienia,
• zmiana cyklu wypróżnień na nieregularny.

Warto pamiętać, że obecność krwi w kale może być niewidoczna gołym okiem.

By to sprawdzić, należy wykonać badania na krew utajoną w kale. To istotny test diagnostyczny, dzięki któremu można wykryć szereg innych chorób, w tym np. jelita cienkiego i grubego.

Hemoroidy – przyczyny dolegliwości

Hemoroidy odbytu to jedna z tych dolegliwości, w której powstawaniu trudno wyznaczyć jeden decydujący czynnik. Można powiedzieć, że to wypadkowa stylu życia.

Czynniki sprzyjające wystąpieniu żylaków odbytu to:

• dieta uboga w błonnik,
• mała ilość ruchu i ćwiczeń,
• nadwaga i otyłość,
• silne naprężenie w momencie oddawania stolca.

>> To może Cię zainteresować: Rak jelita grubego i odbytu – poważny problem zdrowotny w Polsce

Hemoroidy – jak przeprowadzana jest diagnostyka?

W procesie diagnostycznym wykorzystuje się szereg badań i testów. Pierwszym krokiem jest zebranie przez lekarza szczegółowego wywiadu, w którym mogą paść pytania np. o:

• obecność krwi przy defekacji (od kiedy występuje i czy powtarza się),
• rodzaj spożywanej diety,
• stosowane leki (niektóre preparaty mogą nasilać zaparcia, w konsekwencji doprowadzając do powstawania hemoroidów).

Lekarz specjalizujący się w leczeniu hemoroidów to proktolog. Postawienie diagnozy jest możliwe dzięki odpowiedniej diagnostyce, do której zaliczyć można m.in. badanie per rectum (przezodbytnicze) – umożliwia ono wykrycie hemoroidów wewnętrznych we wczesnym stadium. Oprócz tego lekarz może zlecić dodatkowe badania jak rektoskopia lub kolonoskopia.

Żylaki odbytu – jak leczyć hemoroidy?

Jak wygląda leczenie hemoroidów (żylaków odbytu)? Zależne jest ono od stadium zaawansowania choroby. Stosuje się leczenie farmakologiczne (będące częścią leczenia zachowawczego), które obejmuje między innymi:

• czopki na hemoroidy i/lub maść doodbytniczą na żylaki odbytu (w składzie występują substancje przeciwzapalne, uszczelniające naczynia i znieczulające miejscowo);
• doustne leki wspierające krążenie żylne i szczelność naczyń okołoodbytniczych (np. tabletki z diosminą, escyną, ruszczykiem i kasztanowcem);
• stosowanie odpowiedniej diety ograniczającej zaparcia.

W wielu przypadkach pacjenci sięgają po domowe sposoby leczenia, do których zalicza się nasiadówki z korą dębu. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian stosuje się zabiegi chirurgiczne.

Rozwój hemoroidów – profilaktyka i zapobieganie

W ramach profilaktyki i zapobiegania hemoroidów kluczowe są zmiany w zakresie diety. Polegają one m.in. na modyfikacji jadłospisu i wprowadzenie produktów z dużą ilością błonnika (tzw. dieta bogatoresztkowa). Kluczowa jest również regularna aktywność fizyczna. Osoby z nadwagą i otyłością powinny zadbać o prawidłową wagę.

Hemoroidy to dolegliwość, która obniża jakość życia pacjentów. Powoduje bolesne objawy związane z wypróżnieniem. Obecność krwi w kale jest jednym ze zwiastunów rozwijających się żylaków odbytu, ale może też występować przy innych chorobach jelit – między innymi w nowotworach jelita grubego. W przypadku pojawienia się krwi w kale należy od razu skontaktować się z lekarzem w celu wykonania podstawowych badań. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych związanych z dolną częścią przewodu pokarmowego, zaleca się przeprowadzenie regularnych badań, takich jak pakiet zdrowe jelita.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

1. Gajewski, P., Szczeklik, A. (2021) Interna Szczeklika: Mały Podręcznik 2021/22. Kraków: Medycyna Praktyczna
2. Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
3. Lennecke, K., Hagel, K., Przondziono, K., Filipek, B., Orłowska, A., & Smolińska, M. (2018). Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Wrocław: MedPharm Polska.