Współautorką artykułu jest Martyna Lewandowska
W październiku 2023 roku Europejska Akademia Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI) przedstawiła nowe, uaktualnione wytyczne dotyczące diagnostyki alergii pokarmowej IgE-zależnej. Dla osób z podejrzeniem tej alergii, istnieje teraz bardziej precyzyjna ścieżka diagnostyczna, oparta na najnowszych badaniach i rekomendacjach eksperckich. Poniżej przedstawiamy kluczowe punkty tych wytycznych, aby pomóc pacjentom lepiej zrozumieć proces diagnozy alergii pokarmowej.
1. Szczegółowy wywiad chorobowy jako kluczowy krok
W przypadku podejrzenia alergii pokarmowej, pierwszym krokiem zalecanym przez nowe wytyczne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu chorobowego skupionego na alergii. Ważne jest, abyś dokładnie opisał swojemu lekarzowi wszelkie objawy i czynniki, które mogą je wywoływać.
Komentarz: Obserwuj reakcje organizmu – notuj, kiedy występują określone objawy oraz ich stopień nasilenia.
2. Testy skórne i pomiar poziomu swoistych IgE we krwi jako badania pierwszego rzutu przy alergii pokarmowej
Jeżeli podejrzenie alergii pojawia się podczas wywiadu, testy skórne (SPT) i/lub oznaczanie poziomu swoistych IgE we krwi dla konkretnych alergenów (ekstraktów) są zalecane jako badania pierwszego rzutu. Wyniki testów mogą pomóc specjaliście zidentyfikować potencjalne alergeny wywołujące reakcje organizmu.
Komentarz: Obie metody są rutynowo wykorzystywane w diagnostyce alergii IgE zależnej.
3. Jakość testów w badaniach alergenowych
Należy zwrócić uwagę na najwyższą czułość oraz swoistość w kontekście alergenowych testów przesiewowych. Ma to kluczowe znaczenie w przypadku potwierdzenia bądź wykluczenia alergii pokarmowej.
Komentarz: W diagnostyce alergii pokarmowej bardzo istotny jest tzw. punkt odcięcia dla testu, który w zależności od konkretnego badania, czy laboratorium może się różnić. W tego rodzaju alergii pożądane jest, aby dolna granica wykrywalności była na poziomie 0,10 kU/L. Oznacza to, że test ma zdolność do wykrycia nawet niewielkich ilości swoistych przeciwciał IgE, co gwarantuje odpowiednią czułość i przekłada się na pewniejszą diagnozę.
4. Dodatkowe testy molekularne jako badania drugiego rzutu przy alergii pokarmowej
Jeśli istnieje podejrzenie alergii na orzeszki ziemne, orzechy laskowe lub orzechy nerkowca, zaleca się dodatkowe oznaczenie swoistych IgE dla konkretnych molekuł alergenowych, takich jak Ara h 2, Cor a 14 lub Ana o 3 w celu dogłębnego potwierdzenia diagnozy.
Komentarz: Badania poszczególnych molekuł alergenowych pozwalają zidentyfikować konkretne białka/molekuły, które są odpowiedzialne za reakcję alergiczną u pacjenta. Dzięki temu możliwe jest lepsze zrozumienie mechanizmu alergii oraz opracowanie skutecznego, spersonalizowanego planu leczenia.
5. Zastosowanie testu aktywacji bazofilów (BAT)
Gdy diagnoza alergii na orzeszki ziemne lub sezam jest niejednoznaczna, zaleca się zastosowanie testu aktywacji bazofilów (BAT) odpowiednio dla danego alergenu w celu potwierdzenia lub wykluczenia alergii pokarmowej.
Komentarz: Test aktywacji bazofilów (BAT) to badanie przeprowadzane w cytometrze przepływowym, umożliwia oznaczenie w pobranej próbce krwi bazofilów i jednocześnie ocenę stopnia ich aktywacji po ekspozycji na antygen (alergen). Test aktywacji bazofilów wykorzystuje się do oceny alergii na jady owadów błonkoskrzydłych, pokarmy, pyłki roślin oraz nadwrażliwości na leki. Aktualnie BAT nie jest powszechnie dostępnym testem w praktyce klinicznej.
6. Odradza się stosowanie testów IgG
Wytyczne jednoznacznie odradzają stosowanie testów IgG i podklas IgG w celu potwierdzenia alergii pokarmowej IgE-zależnej.
Komentarz: Wyniki tych badań nie powinny stanowić podstawy do modyfikacji diety lub eliminacji pokarmów w alergii pokarmowej.
7. Monitorowanie alergii pokarmowej u dzieci
W przypadku dzieci z alergią pokarmową zaleca się powtarzanie badań w regularnych odstępach czasu, dostosowanych do wieku, rodzaju uczulającego pokarmu i historii choroby, w celu monitorowania ewentualnego rozwoju spontanicznej tolerancji na dany pokarm.
Komentarz: Z alergii można wyrosnąć, ale to zależy od jej rodzaju i ciężkości. Badania wykazały, że od 60% do 80% dzieci z alergią na mleko lub jajka wyrośnie z alergii na te pokarmy przed ukończeniem 16 roku życia. Dla orzeszków ziemnych jest to ok. 20% dzieci, dla orzechów 14%, a w alergii na ryby i skorupiaki 4-5%. Warto, okresowo co 1 -2 lata powtarzać testy alergiczne.
8. Nadzorowana Doustna Próba Prowokacji (DPP)
W celu potwierdzenia lub wykluczenia alergii pokarmowej w niejednoznacznych przypadkach, których nie można wyjaśnić przy pomocy rekomendowanych testów, zalecane jest przeprowadzanie nadzorowanej przez lekarza doustnej próby prowokacji (DPP) jako referencyjnej procedury diagnostycznej.
Komentarz: Doustna próba prowokacji (DPP) jest jednym z najbardziej wiarygodnych narzędzi diagnostycznych w alergii pokarmowej. Pacjentowi podawane są doustnie kolejne porcje pokarmu zawierającego narastające dawki alergenu podejrzanego o wywoływanie objawów klinicznych.
9. Podwójnie Ślepa Próba Kontrolowana Placebo
Gdy wynik doustnej próby prowokacji (DPP) jest również niejednoznaczny, wytyczne rekomendują lekarzom przeprowadzenie podwójnie ślepej próby kontrolowanej placebo.
Komentarz: Jest to najbardziej wiarygodna odmiana doustnej próby prowokacyjnej. W przypadku tej procedury zarówno pacjent, jak i osoba prowadząca badanie nie wiedzą, która próbka zawiera placebo, a która jest próbką aktywną z badanym alergenem. Jeżeli pacjent rozpozna zawartość danego pokarmu, wówczas warunki próby nie będą spełnione.
Podsumowując, nowe wytyczne Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI) są krokiem naprzód w precyzyjnej diagnostyce alergii pokarmowej. Pamiętaj, aby skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednie dla Twojej sytuacji badania. To kluczowe dla lepszej kontroli alergii pokarmowej oraz poprawy jakości życia.
