Czyste piaskownice – zadbajmy o bezpieczeństwo dzieci

Spis treści

Kiedy dochodzi do zarażeń i zakażeń u dzieci bawiących się w piaskownicy?
Jak dochodzi do infekcji u dzieci bawiących się w piaskownicy?
Co jest przyczyną infekcji u dzieci bawiących się w piaskownicy?
Czynniki etiologiczne zarażeń w piaskownicy u dzieci
- Najczęstsze choroby pasożytnicze
Czynniki etiologiczne zakażeń w piaskownicy u dzieci
Profilaktyka zakażeń w piaskownicy

Piasek to niezwykły materiał, który znakomicie rozwija kreatywność i wyobraźnię dzieci. Stawianie babek, budowanie zamków, kopanie tuneli nie tylko wywołuje uśmiech na buziach naszych pociech, ale również jest doskonałym ćwiczeniem dla rozwoju koncentracji uwagi oraz nauki cierpliwości, dokładności i nawiązywania relacji z innymi dziećmi. Zabawa w piaskownicy może być jednak ryzykowna, dlatego warto wiedzieć, na co zwracać uwagę, aby beztroski czas nie skutkował zakażeniem lub zarażeniem.

Kiedy dochodzi do zarażeń i zakażeń dzieci bawiących się w piaskownicy?

Przyczyną zarażeń i zakażeń jest zanieczyszczony drobnoustrojami piasek. Dzieje się tak, gdy piaskownice nie są odpowiednio oczyszczane i zabezpieczane.

Zgodnie z wymogami GIS (Główny Inspektorat Sanitarny) w celu zminimalizowania zagrożenia chorobami pasożytniczymi, odzwierzęcymi, zakaźnymi istnieje obowiązek wymiany piasku w piaskownicach co najmniej przed oraz w trakcie sezonu letniego, a także każdorazowo po stwierdzeniu w nim obecności widocznych zanieczyszczeń. Należy także pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu piaskownic przed zanieczyszczeniem przez koty, psy, ptaki i inne zwierzęta, również w okresie, gdy piaskownica nie jest użytkowana.

Jak dochodzi do infekcji u dzieci bawiących się w piaskownicy?

Dzieci w trakcie zabawy często wkładają ręce i zabawki do buzi lub połykają piasek, chcąc na przykład poznać smak babki, która właśnie wyszła z foremki. Może prowadzić to do zakażeń i zatruć pokarmowych. Infekcjom skórnym sprzyjają otarcia lub skaleczenia, ponieważ uszkodzenie naturalnej bariery, jaką jest zdrowa skóra, ułatwia penetrację drobnoustrojów. Podsumowując, patogeny przedostają się do organizmu drogą pokarmową i poprzez uszkodzoną skórę.

Co jest przyczyną infekcji u dzieci bawiących się w piaskownicy?

Za infekcje będące następstwem zabawy w piaskownicy odpowiedzialne są pasożyty, bakterie, grzyby i wirusy. Rozpoznanie czynnika etiologicznego choroby opiera się na ocenie objawów klinicznych i wynikach badań laboratoryjnych. Tylko prawidłowo postawiona diagnoza ułatwia podjęcie odpowiedniego leczenia.

Czynniki etiologiczne zarażeń dzieci w piaskownicy

Termin „zarażenia” dotyczy inwazji pasożytniczych. Źródłem pasożytów w piaskownicy są głównie zwierzęta, ponieważ do piasku wraz z ich odchodami przedostają się jaja, cysty, larwy i trofozoity różnych gatunków pasożytów, których kolejnym żywicielem może zostać dziecko. Źródłem pasożytów może być również zarażony człowiek.

Najczęstsze choroby pasożytnicze

Toksoplazmoza

Choroba wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii, występująca u ssaków i ptaków. Żywicielem ostatecznym dla T. gondii są koty i inne kotowate. Ludzie zarażają się przez połknięcie inwazyjnych oocyst, które mogą znaleźć się wraz z odchodami kotów w ziemi, wodzie i na żywności. Zarażone koty wydalają do kilku milionów oocyst dziennie. Oocysty stają się zdolne do zarażania po kilku dniach, a zdolność ta utrzymuje się ponad rok. W przypadku toksoplazmozy nabytej objawy chorobowe u osób z prawidłowo funkcjonującym systemem odpornościowym występują u ok. 10% zarażonych. Są to najczęściej: powiększenie węzłów chłonnych, objawy grypopodobne, ból gardła. W diagnostyce laboratoryjnej toksoplazmozy wykorzystywane są badania serologiczne wykrywające przeciwciała w klasach IgA, IgM, IgG przeciwko antygenom T.gondii oraz badania molekularne wykrywające DNA pasożyta.

wykrywanie DNA toxoplasma gondii met. rt-pcr

Więcej informacji na temat toksoplazmozy znajdziesz w artykule poświęconym tej chorobie.

Toksokaroza

Choroba wywoływana przez larwy Toxocara canis (glista psia) lub Toxocara cati (glista kocia). Żywicielem ostatecznym dla glist są psy, psowate oraz koty. Samice glisty znoszą do 20 tys. jaj na dobę. Wydalone jaja po ok. 3 tygodniach bytowania w środowisku (np. piasku) stają się inwazyjne (zawierają larwę zdolną do zarażania) i zdolność ta utrzymuje się do kilku lat. Objawy chorobowe zależą od masywności zarażenia oraz umiejscowienia larw. Przy niewielkiej inwazji choroba jest bezobjawowa i samoograniczająca się. Najczęstszą objawową postacią kliniczną jest toksokaroza trzewna, której objawami są: stany podgorączkowe, bóle brzucha, bóle mięśniowe i stawowe, kaszel, zmiany skórne oraz powiększenie węzłów chłonnych, wątroby i śledziony. Wyniki badań laboratoryjnych wskazują na leukocytozę, eozynofilię i wysoki poziom przeciwciał w klasie IgE. Rzadką postacią zarażenia jest toksokaroza oczna. Rozpoznaniu toksokarozy służą badania serologiczne wykrywające przeciwciała w klasach IgA, IgG przeciwko antygenom Toxocara.

Lamblioza (giardioza)

Choroba dwunastnicy i jelita cienkiego wywoływana przez z pierwotniaka Giardia lamblia (inaczej Giardia intestinalis, Giardia duodenalis). Rezerwuarem pasożyta są ssaki: psy, koty, a także inne zwierzęta domowe i dzikie. Postacią inwazyjną są cysty wydalane razem z kałem. Do choroby dochodzi na skutek połknięcia 10-100 cyst (w 1 g kału wydalanego w trakcie objawowego zarażenia znajduje się 20-150 tys. cyst). Lamblioza szerzy się drogą pokarmową, głównie przez skażone ręce. W większości przypadków choroba przebiega bezobjawowo i jest samoograniczająca. Przypadki objawowe mogą mieć przebieg ostry lub przewlekły. W przebiegu ostrym pojawia się biegunka, bóle i wzdęcia brzucha, nudności, osłabienie, utrata apetytu. Zazwyczaj po 2-4 tyg. dochodzi do samoistnego ustąpienia choroby. Postać przewlekła lambliozy może być następstwem nieleczonej postaci ostrej lub może wystąpić niezależnie. Objawy są łagodniejsze niż w formie ostrej i powtarzają się okresowo, a są to: luźne stolce, biegunka tłuszczowa, utrata masy ciała, bóle kolkowe, depresja. Potwierdzeniem lambliozy są badania laboratoryjne: mikroskopowe badanie kału na obecność cyst, wykrywanie w kale antygenów pasożyta oraz badanie genetyczne wykrywające DNA Giardia lamblia.

wykrywanie antygenu giardia lamblia w kale

Glistnica

Choroba wywołana przez glistę ludzką (Ascaris lumbricoides). Rezerwuarem pasożyta jest człowiek, a do zarażenia dochodzi głównie drogą pokarmową przez brudne ręce i żywność. Postacią inwazyjną są jaja wydalane wraz z kałem, po ich kilkutygodniowym okresie dojrzewania w wilgotnej glebie (2-4 tyg.). Dorosła samica składa do 200 tys. jaj na dobę. Po zarażeniu w przewodzie pokarmowym z jaj wykluwają się larwy, które następnie przedostają się do krwi, wątroby i płuc. Z pęcherzyków płucnych larwy przedostają się do gardła, gdzie ponownie połknięte przekształcają się w postać dorosłą. Na objawy kliniczne choroby ma wpływ masywność inwazji oraz wędrówka pasożytów w organizmie. Glistnica może być bezobjawowa lub mogą wystąpić kaszel, przewlekły ból gardła, gorączka, poczucie rozbicia, ból brzucha, biegunka, zaparcia. W dalszej kolejności może dojść do niedrożności jelit, zapalenia wyrostka robaczkowego, zapalenia otrzewnej, zapalenia przewodów żółciowych lub trzustkowych. Potwierdzeniem zarażenia jest wykrycie jaj glisty w badaniu mikroskopowym kału. Badanie dla zwiększenia jego czułości należy powtórzyć co najmniej 3-krotnie w odstępach 2-3 dni.

Owsica

Choroba wywołana przez owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis). Jedynym rezerwuarem pasożytów są ludzie, do zarażenia dochodzi drogą pokarmową, głównie przez brudne ręce. Choroba może przebiegać bezobjawowo lub, w zależności od intensywności inwazji i odporności osobniczej, mogą wystąpić: świąd, bezsenność, stany zapalne skóry, problemy z koncentracją, zgrzytanie zębami, bóle głowy, brzucha, ogólne osłabienie. Owsicę można potwierdzić poprzez stwierdzenie obecności pasożytów w okolicy odbytu lub na powierzchni świeżo oddanego kału. Ze względu na ograniczenia tej metody, większe prawdopodobieństwo prawidłowego zdiagnozowania choroby zapewnia badanie mikroskopowe kału, w którym poszukuje się jaj owsików. Badanie laboratoryjne należy powtórzyć kilkukrotnie – minimum 3-krotnie.

Więcej informacji na temat owsicy znajdziesz w artykule poświęconym tej chorobie.

Czynniki etiologiczne zakażeń w piaskownicy u dzieci

W trakcie zabawy w piaskownicy może dojść nie tylko do zarażeń pasożytami, przyczyną infekcji mogą być również zakażenia wywołane przez bakterie, grzyby i wirusy.

Najczęstsze choroby bakteryjne

Zakażenia pokarmowe

Wywoływane przez wiele różnych gatunków bakterii, między innymi: Salmonella (szczepy odzwierzęce), Campylobacter jejuni, Escherichia coli, Enterococcus faecalis. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową poprzez brudne ręce, zabawki, spożywanie pokarmów w piaskownicy. Objawami infekcji są: biegunka, wymioty, bóle brzucha.

Zakażenia skórne

Wywoływane przez gronkowce (Staphylococcus aureus), paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes). Do zakażenia dochodzi głównie przez uszkodzoną skórę. Skutkiem zakażenia może być pojawienie się ran, ropni, czyraków i innych poważniejszych następstw z sepsą włącznie.

Przedłużające się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego lub długo niegojące się zakażenia skórne powinny skłonić do wizyty u lekarza i wykonania badań laboratoryjnych prowadzących do identyfikacji drobnoustroju. W pracowni mikrobiologicznej wykonywane są posiewy materiału pobranego od pacjenta i testy określające wrażliwość bakterii na antybiotyki (antybiogramy).

Grzybice

Dermatofitozy

Choroby skóry i paznokci wywoływane przez dermatofity. Na zakażenie najbardziej narażone są osoby z obniżoną odpornością i uszkodzonym mechanicznie naskórkiem. U dzieci często dochodzi do zakażenia owłosionej skóry głowy, co skutkuje łamliwością i wypadaniem włosów. Grzybica skóry gładkiej charakteryzuje się wystąpieniem owalnych zmian o wyraźnie zarysowanych brzegach. Rozpoznanie grzybicy i ustalenie czynnika etiologicznego opiera się na badaniach laboratoryjnych. Badanie mikrobiologiczne obejmuje preparat mikroskopowy i posiew na specjalne podłoża celem identyfikacji drobnoustroju. W badaniu molekularnym wykrywany jest materiał genetyczny różnych gatunków grzybów.

Choroby wirusowe

Biegunka wirusowa

Najczęściej wywoływana jest u dzieci przez rotawirusy. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową i pokarmową. Infekcji sprzyja zabawa z zakażonym dzieckiem, zarówno przez kontakt bezpośredni, jak i dotykanie wspólnych zabawek. Należy pamiętać, że osoba zakażona jest zakaźna dla otoczenia na kilka przed wystąpieniem objawów i przez kilkanaście dni po ich ustąpieniu. Choroba jest bardzo niebezpieczna dla dzieci ze względu na możliwość szybkiego odwodnienia (wodnisty stolec oddawany jest do kilkunastu razy na dobę). Diagnostyka laboratoryjna w kierunku rozpoznania zakażenia rotawirusem polega na wykonaniu szybkich testów immunoenzymatycznych (kasetkowych) lub testów genetycznych.

Profilaktyka zakażeń w piaskownicy

Przestrzeganie kilku podstawowych zasad postępowania może sprawić, że ograniczymy prawdopodobieństwo infekcji wynikającej z zabawy w piaskownicy do minimum:

bądźmy świadomi tego, że piasek w piaskownicy powinien być wymieniany,
reagujmy, gdy widzimy zanieczyszczenia,
wybierajmy ogrodzone place zabaw,
nie wpuszczajmy zwierząt do piaskownicy i na plac zabaw dla dzieci,
pamiętajmy, że piaskownice powinny być przykrywane na noc,
nie zabierajmy do piaskownicy chorych dzieci,
unikajmy zabaw w piasku, jeżeli dziecko ma problemy skórne,
unikajmy spożywania pokarmów w piaskownicy,
bądźmy przygotowani na sytuację, gdy dziecko się skaleczy (chusteczki i preparaty antyseptyczne),
uczmy nasze dzieci zasad higieny, szczególnie higieny rąk.

Piśmiennictwo

Czyste piaskownice – zadbajmy o bezpieczeństwo dzieci

Kiedy dochodzi do zarażeń i zakażeń dzieci bawiących się w piaskownicy?

Jak dochodzi do infekcji u dzieci bawiących się w piaskownicy?

Co jest przyczyną infekcji u dzieci bawiących się w piaskownicy?