Najczęściej powiększone węzły chłonne na szyi są oznaką reakcji organizmu na infekcję lub stan zapalny. Zdarza się jednak, że wskazują na poważniejsze schorzenia – takie jak np. nowotwory. Dlatego objaw ten nigdy nie powinien być bagatelizowany. Dowiedz się, o czym świadczą powiększone węzły chłonne na szyi oraz jakie badania należy wykonać, aby zdiagnozować przyczynę problemu.
Spis treści:
- Węzły chłonne na szyi: gdzie są?
- Funkcje węzłów chłonnych
- Jak wyglądają powiększone węzły chłonne na szyi?
- Powiększone węzły chłonne na szyi: przyczyny dolegliwości
- Jak rozpoznać powiększone węzły chłonne?
- Powiększone węzły chłonne na szyi: jak leczyć?
Węzły chłonne na szyi: gdzie są?
Węzły chłonne to małe, owalne struktury rozmieszczone w całym ciele, które stanowią część układu limfatycznego. W ludzkim organizmie znajduje się ich około 600.
Węzły chłonne na szyi występują w kilku obszarach. Są to:
- węzły chłonne podbródkowe – są zlokalizowane pod brodą,
- węzły chłonne podżuchwowe – znajdują się pod żuchwą: między wewnętrzną powierzchnią żuchwy i tylnym brzuścem mięśnia dwubrzuścowego,
- węzły szyjne górne – położone są przy górnej części żyły szyjnej wewnętrznej, od brzegu wyrostka poprzecznego kręgu C1 do trzonu kości gnykowej,
- węzły szyjne dolne – są zlokalizowane wokół dolnej części tętnicy szyjnej wewnętrznej, od przodu i tyłu ogranicza je przedni i tylny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
- węzły szyjne środkowe – są położone poniżej kości gnykowej, od przodu i tyłu ogranicza je przedni i tylny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
- węzły chłonne tylnego trójkąta szyi – biegną wzdłuż tylnej części szyi, w pobliżu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
- węzły chłonne szyjne przednie – są umiejscowione powierzchownie pomiędzy przednimi brzegami mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Zwykle u zdrowych osób węzły chłonne są niewyczuwalne.
>> Sprawdź: Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) – przyczyny, diagnostyka
Funkcje węzłów chłonnych
Węzły chłonne mają za zadanie filtrować chłonkę. Antygeny, drobnoustroje, komórki nowotworowe oraz niektóre cząsteczki stałe są zatrzymywane i unieszkodliwiane. Ponadto w węzłach chłonnych wytwarzane są przeciwciała biorące udział w odpowiedzi immunologicznej oraz aktywowane są limfocyty T i B.
>> Przeczytaj także: Stan zapalny i rola leukocytów
Jak wyglądają powiększone węzły chłonne na szyi?
Powiększone węzły chłonne na szyi są wyczuwalne jako guzki pod skórą – np. pod brodą, w okolicy kości gnykowej, wzdłuż dolnej krawędzi szczęki. Mogą być:
- miękkie lub twarde,
- bolesne lub niebolesne,
- przesuwalne lub nieprzesuwalne względem skóry lub podłoża.
Węzły chłonne na szyi mogą być powiększone z jednej lub z obu stron. Ponadto często obecne są też inne dolegliwości, np.:
- zaczerwienienie lub ucieplenie skóry nad węzłem,
- objawy ogólnoustrojowe (m.in. gorączka, osłabienie),
- objawy wskazujące na przyczynę (np. ból gardła, ból zęba, ból ucha).
Powiększony węzeł chłonny to taki, którego średnica przekracza 1 centymetr.
Powiększone węzły chłonne na szyi: przyczyny dolegliwości
Przyczyny powiększonych węzłów chłonnych szyi mogą być różne – od łagodnych infekcji po poważniejsze stany chorobowe. Są to m.in.:
- infekcje wirusowe (np. grypa, przeziębienie, opryszczka, mononukleoza zakaźna),
- infekcje bakteryjne (np. angina),
- infekcje grzybicze i pasożytnicze,
- choroby autoimmunologiczne,
- choroby zębów (np. próchnica),
- stany zapalne w jamie ustnej,
- zapalenie ślinianek,
- choroby nowotworowe (np. chłoniaki, białaczka, nowotwory głowy i szyi),
- przerzuty nowotworowe.
Ponadto węzły chłonne mogą ulec powiększeniu w reakcji na niektóre leki.
Jak rozpoznać powiększone węzły chłonne?
Rozpoznanie powiększonych węzłów chłonnych na szyi często rozpoczyna się od samodzielnego wyczucia zmian przez pacjenta lub podczas rutynowego badania lekarskiego. W celu ustalenia przyczyny lekarz opiera się o:
- szczegółowy wywiad medyczny (pytania m.in. o czas trwania dolegliwości, objawy dodatkowe),
- badanie palpacyjne (ocena konsystencji, tkliwości i przesuwalności węzła),
- badania laboratoryjne z krwi,
- badania obrazowe (np. USG szyi),
- badanie histopatologiczne.
W zależności od podejrzewanej przyczyny konieczne może być wykonanie również innych badań (np. wymazu z gardła, przeglądu stomatologicznego).
Powiększone węzły chłonne na szyi z jednej strony lub dwóch: badania krwi
Badania krwi pozwalają ocenić ogólny stan zdrowia, a także wskazać na prawdopodobną przyczynę powiększenia szyjnych węzłów chłonnych. Najczęściej wykonuje się:
- morfologię krwi z rozmazem ręcznym,
- OB,
- CRP,
- ASO.
Powiększone węzły chłonne na karku i szyi: badania histopatologiczne
W przypadku, gdy powiększone węzły chłonne budzą podejrzenie nowotworu lub nie zmniejszają się mimo zastosowanego leczenia, konieczne jest wykonanie badania histopatologicznego. Podczas biopsji pobierana jest tkanka części węzła (a niekiedy wycina się cały węzeł chłonny), która jest następnie przekazywana do szczegółowej oceny mikroskopowej.
Powiększone węzły chłonne na szyi: jak leczyć?
Przy powiększonych węzłach chłonnych na szyi stosuje się leczenie dopasowane do przyczyny problemu. W przypadku infekcji bakteryjnych zastosowanie ma antybiotykoterapia. Natomiast na zakażenia wirusowe stosuje się leki przeciwwirusowe. W przypadku problemów ze strony jamy ustnej lub zębów konieczne jest leczenie stomatologiczne. U osób, u których powiększone węzły chłonne są objawem nowotworu, wdrażane jest leczenie przeciwnowotworowe.
Powiększone węzły chłonne na szyi mogą być objawem zarówno łagodnych, jak i poważniejszych schorzeń. Dlatego warto skonsultować się z lekarzem – szczególnie gdy węzeł chłonny jest bolesny, twardy lub obecne są także inne objawy, np. gorączka, ogólne osłabienie, ból gardła. Szybkie rozpoznanie przyczyny i podjęcie odpowiedniego leczenia zwiększają szansę na uniknięcie powikłań. W ustaleniu, o czym świadczą powiększone węzły na szyi u dziecka lub dorosłego pomocne są m.in. szczegółowy wywiad lekarski, badania laboratoryjne z krwi, badania obrazowe.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- J. Styczyński, Limfadenopatia u dzieci i dorosłych: zasady postępowania diagnostycznego, Acta Haematologica Polonica 2019, 50(3), s. 98–102
- A. Szantyr, Węzły chłonne głowy i szyi – topografia i klasyfikacja. Ocena węzłów przerzutowych, https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/szyja/155385,wezly-chlonne-glowy-i-szyi-topografia-i-klasyfikacja-ocena-wezlow-przerzutowych (dostęp 13.09.2024)
- J. Mańko, Podstawowe wiadomości o węzłach chłonnych, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/746,podstawowe-wiadomosci-o-wezlach-chlonnych (dostęp 13.09.2024)
- K. Kuliczkowski, Diagnostyka różnicowa powiększonych węzłów chłonnych w praktyce lekarza rodzinnego, Family Medicine & Primary Care Review 2013, 15, 2, s. 231–232
